อสฺสยุช : (ปุ.) อัสสยุชะชื่อดาวฤกษ์กลุ่มที่๑ ใน๒๗ กลุ่มมี๗ ดวงอภิฯ ว่ามี ๓ ดวง, ดาวม้า. อสฺส รูปโยคโต อสฺสยุโช. ส.อศฺวยุชอสฺวินี.
อสหาย : ค. ไม่มีสหาย, ไม่มีเพื่อน, ผู้โดดเดี่ยว
อสาขลฺย : นป. ความไม่มีเพื่อน, ความไม่เป็นเพื่อน
อสิเลสา : (อิต.) อสิเสลาชื่อดาวฤกษ์กลุ่มที่๙ใน๒๗ กลุ่มมีห้าดวง, ดาวเรือน.วิ.ภุชคสทิสตฺตา น สิลิสฺสเต น อาลิงฺคยํเตติอสิเลสา.ปญฺจตาราจกฺกาการาอสิเลสา.
อาคาร, - ริก : ค. เกี่ยวกับบ้าน, ซึ่งอยู่ในบ้าน, เพื่อนบ้าน
อาทิม : ค. อันต้น, อันแรกเพื่อน
อาลิ, - ฬิ : ๑. อิต. เขื่อน, ทำนบ; ปลาชนิดหนึ่ง; เพื่อนหญิง ;
๒. ป. แมลงป่อง
อาสาฬฺหี : ค. เกี่ยวกับกลุ่มดาวอาสาฬห
อุตฺตรสาธก : ค. ซึ่งช่วยเหลือ, เป็นเพื่อน
อุตฺตราสาฬฺห : (ปุ.) อุตตราษาฒ ชื่อดาว ฤกษ์กลุ่มที่ ๒๑ มี ๕ ดวง, ดาวแตรงอน. ส. อุตฺตราษาฒ.
อุฬุป อุฬุปฺป อุฬุมฺป : (ปุ.) พวง (กลุ่มของที่ ห้อยย้อยไปทางเดียวกัน), แพ (กลุ่มของที่ เอามาผูกติดกันเป็นพาหนะทางน้ำ), ป่าไม้ (ดื่มน้ำไว้ ซับน้ำไว้ รักษาน้ำไว้). อุปุพฺโพ, ปา รกฺขเณ, อ. ศัพท์ที่ ๒ ซ้อน ปฺ ศัพท์ ที่ ๓ ลงนิคคหิตอาคม แล้วแปลง เป็น มฺ.
เอก : (วิ.) หนึ่ง, อย่างหนึ่ง, เดียว, ผู้เดียว, คนเดียว, ไม่มีเพื่อน, โดดเดียว, โดดเดี่ยว, วังเวง, เยี่ยม, ยอด, ยอดเยี่ยม, ประเสริฐ, สูงสุด, นอกนี้, ต่างหาก, เดียวกัน, เช่น เดียวกัน, แนวเดียวกัน, เป็นหนึ่ง, อื่น (คือ อีกคนหนึ่ง อีกพวกหนึ่ง อีกสิ่งหนึ่ง). อิ คมเน, ณฺวุ, อิสฺเส. วิ. เอติ ปวตฺตตีติ เอโก. เอกศัพท์นี้เป็นปกติสังขยาและวิเสสนสัพพ นามที่เป็นสังขยา (การนับ) เป็นเอกวจนะ อย่างเดียวที่เป็นวิเสสนสัพพนาม เป็น เอก. และ พหุ. เมื่อต้องการเป็นพหุ. พึงใช้ เป็นวิเสสนสัพพนาม และแปลว่าคนหนึ่ง, คนเดียว คนเดียวกัน พวกหนึ่ง ฯลฯ พึงยัก เยื้องให้เหมาะสมกับนามนาม. เอกศัพท์ ใช้เป็นวิเสสนะของนามนามใด เวลาแปล พึงเหน็บลักษณนามของนามนั้นลงไปด้วย เช่น เอกา ธมฺมเทสนา อ. ธรรมเทศนา ๑ กัณฑ์. คำว่าไม้เอก (วรรณยุกต์ที่ ๑) มา จากเอกศัพท์นี้. เอกศัพท์ที่นำมาใช้ใน ภาษาไทยมีความหมายว่า ตัวคนเดียว ลำพังตัว โดดเดี่ยว เปลี่ยว เฉพาะ เด่น ดีเลิศ ยิ่งใหญ่ สำคัญ ที่หนึ่ง (ไม่มีสอง). ส. เอก.
เอกจฺจ : (วิ.) หนึ่ง, เดียว, ผู้เดียว, บางคน, บางพวก, บางอย่าง, วังเวง, ไม่มีเพื่อน, โดดเดี่ยว, ฯลฯ. เอโก เอว เอกจฺโจ. เอก ศัพท์ จฺจ ปัจ.
เอกากี : (วิ.) ผู้เดียว, คนเดียว, ไม่มีเพื่อน, โดดเดียว, โดดเดี่ยว, วังเวง, เปล่าเปลี่ยว. เอกศัพท์ อากี ปัจ. โมคฯ ณาทิกัณฑ์ ๕๕.
กิโลม กิโลมก : (นปุ.) พังผืด. กิลฺ พนฺธเน, อุโม ศัพท์หลัง ก สกัด.
กรีร : (ปุ.) ดองดึง ชื่อไม้เถาชนิดหนึ่งใช้ทำยา, สวาท ไม้เถาชนิดหนึ่ง มีหนาม เมล็ดกลม เปลือกแข็งสีเทาเจือเขียว. กรฺ กรเณ, อีโร.
กิลมถ : (ปุ.) ความลำบาก, ความเหน็ดเหนื่อย, ความเจ็บไข้. กิลมฺ หาสกฺขเย, โถ, อโถ วา.
กีฬาโกฬ, โกฬก : นป. ลูกบอล, ลูกกลมสำหรับเล่น
คพฺภีลิก : ป. หมอนกลม
คุฬกีฬา : อิต. การเล่นลูกกลม, การเล่นลูกขลุบ, เล่นลูกบอล
คุฬิกา : ค. ลูกกลม, ลูกกลมเล็กๆ
โคฬ, โคฬก : ป., นป. ลูกกลม
จกฺก : (นปุ.) วัตถุเป็นเครื่องทำซึ่งการไป วิ. กโรติ คมน มเนนาติ จกฺกํ. กรฺ กรเณ, อ. เทว๎ภาวะ ก แล้วแปลง ก เป็น จ แปลง ก ตัวธาตุเป็น กฺก ลบที่สุดธาตุ. วัตถุอันหมุน ไป, ล้อ, ล้อรถ. จกฺ ปริวตฺตเน, โก. เสนา (พล กองพล), พล, กองพล, กองทัพบก. วิ. กรียเต วิคฺคโห อเนนาติ จกฺกํ. จักรชื่อ เครื่องประหารอย่างหนึ่ง มีรูปกลม มีแฉก โค้งโดยรอบ. วิ. จกฺเกติ พยฺถติ หึสติ เอเตนาติ จกฺกํ. จกฺกฺ พฺยถเน, อ. จักร ชื่อ สิ่งที่มีรูปกลม มีฟันเฟืองโดยรอบ, สมบัติ ,คุณสมบัติความดี,ความเจริญ, เครื่องหมาย , ลักษณะ( ลายจักรที่ฝ่าเท้าของคนมีบุญ ) ,ธรรม (ธรรมจักร), ข้อสั่งสอน, คำสั่งสอน จักร(มณฑลหรือวงรอบ), อุ อาณาจักร, ทาน(ไทยธรรม), กอง, ส่วน, คำ, “จักร” ไทย ใช้เรียกชื่อเครื่องกล เช่น เครื่องจักร รถจักร เป็นต้น. ส. จกฺร.
นิตฺตล : (วิ.) กลม, กลมกล่อม. วิ. นิคฺคตํ ตล มสฺมาติ นิตฺตลํ ส. นิษฺตล.
ปริธี : (ปุ.) รัศมีกลม, รัศมีทรงกลม, แสงทรง กลม, แสงทรงกลด คือแสงเลื่อมพรายงาม เป็นวงกลมรอบดวงอาทิตย์หรือดวงจันทร์. วิ. สุริยสฺส จนฺทสฺส วา ปริ สมนฺตโต ธียเตติ ปริธี. ปริปุพฺโพ, ธา ธารเณ, อี.
ภินฺทิ : (นปุ.) แหลน ชื่อเหล็กกลมยาวปลายแหลมใช้แทง. ทิ วิทารเณ, นิคฺคหิ-ตาคโม.
มญฺชุ : (ปุ.) อ่อน, อ่อนหวาน, เป็นที่ชอบใจ, ไพเราะ, กลมเกลี้ยง, งาม, สวย, ดีนัก. มนฺ ญาเณ, ชุ. แปลง นฺ เป็น นิคคหิต แล้วแปลง นิคคหิต เป็น ญฺ หรือ วิ. มโน ชวติ อสฺมินฺติ มญฺชฺ. มน+ชุ ธาตุในความแล่นไป อุ ปัจ. อภิฯ และฎีกา ให้ลบ น?
มณฺฑล : (นปุ.) ดวง (สิ่งที่มีลักษณะเป็นรูปกลมๆ), ดวงกลม, วง, วงกลม, กลมรอบ, วงรอบ, รูปดวงจันทร์. วิ. มณฺฑยเตติ มณฺฑลํ. มณฺฑฺ ภูสเน, อโล. มณฺฑํ ลาติ คจฺฉตีติ มณฺฑลํ. มณฺฑปุพฺโพ, ลา คติยํ, อ.
วฏฺฏ : ๑. ค. กลม, เป็นวงกลม;
๒. นป. วงกลม, การหมุนเวียน
สมฺปิณฺเฑติ : ก. ประมวล, ปั้นให้กลม, ย่อเข้า
สามคฺคี : (อิต.) ความเป็นแห่งบุคคลผู้พร้อมเพรียงกัน, การรวมกำลัง, ความพร้อมเพรียง, ความพร้อมเพรียงกัน, ความปรองดอง, ความปรองดองกัน, ความรวมกำลัง, ความกลมเกลียว, ความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน. วิ. สมคฺคานํ ภาโว สามคฺคี. อิปัจ. ภาวตัท. รูปฯ ๓๗๒.
สินิทฺธ : (วิ.) สิเนหะ, รัก, รักใคร่, มีใจรักใคร่, ละเอียด, เรียบ, กลมเกลียว, เกลี้ยงเกลา, งดงาม, อ่อน, อ่อนโยน, อิ่มใจ, ชอบใจ, อาลัย, สินิท, สนิท, สนิธ. สินิหฺ ปิติยํ, โธ, หสฺส โท.
สุปฺป : (นปุ.) กระด้ง ชื่อภาชนะสานด้วยตอกไม้ไผ่ที่เอาผิวไว้ ตอกเส้นใหญ่และหนาหน่อย เป็นภาชนะแบนกลมใหญ่ มีขอบหนากลมใหญ่มือจับได้สบาย สำหรับฝัดข้าวโบกลม วิ. สุปนฺติ เอตฺถิ สุนขาทโยติ สุปฺปํ. สุปฺ สยเน, โป. สุปฺปฺ หนเน วา, อา. สรติ อเนนาติ วา สุปฺปํ. สร. คติยํ, โป, ทฺวิตฺตํ, รฺโลโป, อสฺสุ. สุปฺ มาเนวา, โป. ส. สูรฺป, สูรฺปฺป.
อมฺพุพาหน : (นปุ.) ถัง, ครุชื่อภาชนะสานรูปกลม ๆ ยาชันสำหรับตักน้ำ.
อาวฏฺฏ : (วิ.) กลม, วน, วนเวียน (ห้วงน้ำที่ หมุนวน). วิ. อาวฏฺฏนฺติ ชลานิ อเตฺรติ อาวฏฺโฏ. อาปุพฺโพ, วฏฺฏฺ วตฺตฺ วา วตุ วา วตฺตเน, อ.
อาวฏฺฏนี : อิต. ผู้หญิง; เตาหลอม, เบ้ากลม