ปาริปนฺถิก : ๑. ป. นักปล้นในหนทาง, โจร;
๒. ค. มีอันตราย, เต็มไปด้วยอันตราย
ปาเหติ : ก. ให้ส่งไป
ปิฏฺฐิคต : ค. ซึ่งไปบนหลัง, ซึ่งขี่หลังไป
ปิฏฺฐิปริกมฺม : นป. การนวดหลัง (โดยวิธีถูไปถูมา)
ปิณฺฑจาร : ป. การเที่ยวไปเพื่อก้อนข้าว
ปิณฺฑจาริก : ค. ผู้เที่ยวไปเพื่อก้อนข้าว
ปิณฺฑปาต : ป. การบิณฑบาต, การยังก้อนข้าวให้ตกไป (ในบาตร)
ปิณฺโฑล : ค. ผู้เที่ยวไปบิณฑบาต, ผู้แสวงหาบิณฑบาต
ปิณฺโฑลฺย : นป. การเที่ยวไปเพื่อบิณฑบาต
ปิลวติ, (ปฺลวติ) : ก. ว่ายน้ำ, ลอยน้ำ, เคลื่อนไหวไปมาอย่างรวดเร็ว, ลอยไป
ปิหาลุ : ค. มากไปด้วยความปรารถนา, อยากได้, เห็นแก่ได้
ปุญฺญกฺขย : ป. ความสิ้นไปแห่งบุญ
ปุญฺญกมฺม : นป. การทำบุญ, การกระทำอันเป็นไปเพื่อความดี
ปุถุภูต : ค. ซึ่งแผ่ออกไปอย่างกว้างขวาง
ปุนวาร : ป. คราวต่อไป, ครั้งใหม่
ปุพฺพเปตพลิ : (ปุ.) การบูชาแก่ญาติผู้ละไปแล้วก่อน, การบูชาแก่ญาติผู้ตายไปก่อน, เครื่องบูชาอันบุคคลทำให้ แก่ผู้ละโลกไปแล้วก่อน, เครื่องเซ่นสรวงที่กระทำให้แก่ผู้ตายไปก่อน, บุญกุศลที่อุทิศให้แก่ญาติผู้ตายไปก่อน.
ปุรตฺถาภิมุข : ค. บ่ายหน้าไปทางทิศตะวันออก
ปุริส : (ปุ.) ชาย, ผู้ชาย (ชาย), บุรุษ, คน, อาตมะ, มานพ, อาตมัน, จิต. วิ. อตฺตโน มาตาปิตูนํ หทยํ ปูเรตีติ ปุริโส (ผู้ยังหทัยของมารดาและบิดาของตนให้เต็ม). ปุรฺ ปูรฺ วา ปูรเณ, อิโส. ถ้าตั้ง ปูรฺ ธาตุ พึงรัสสะ อู เป็น อุ. ปุ นิรยํ ริสตีติ ปุริโส (ผู้กำจัดนรก). เป็นความเชื่อของพราหมณ์ว่าลูกชายจะกำจัด คือป้องกันไม่ให้พ่อแม่ตกนรก. ปุ บทหน้า ริสฺธาตุในความกำจัด อ ปัจ. ปุริ อุจฺเจ ฐาเน เสตีติ ปุริโส (ผู้ดำเนินไปในฐานะสูง). ปุริปุพฺโพ, สิคติยํ, อ. อตฺตโน มาตาปิตูนํ มโนรถํ ปุเรตีติ ปุริโส.
ปุริสปรกฺกม : ป. การก้าวไปข้างหน้าของบุรุษ, ความพยายามของบุรุษ
ปุเรคามี : (วิ.) ผู้ไปก่อน, ผู้มีปกติไปก่อน, ผู้มีปกติไปข้างหน้า, ผู้เป็นหัวหน้า, ผู้นำ. ปุเร+คมฺ+ณี ปัจฺ ผู้ไปในเบื้องหน้า ปุร+คมฺ+ณี ปัจฺ ผู้มีปกติไปในเบื้องหน้า วิ. ปุเร คมนสีโล ปุเรคามี. ไม่ลบวิภัติของบทหน้า.
ปุเรจร : (วิ.) ผู้ไปในเบื้องหน้า, ผู้เป็นหัวหน้า, ผู้นำ. วิ. ปุเร จรตีติ ปุเรจโร. ปุรปุพฺโพ, จรฺ คติยํ, อ, สตฺตมิยา อโลโป.
ปุเรจาริก : (วิ.) ผู้ประกอบด้วยอันเที่ยวไปก่อน, ผู้ประ กอบด้วยอันเที่ยวไปในเบื้องหน้า, ผู้เป็นหัวหน้า, ผู้นำ. ณิกปัจ. ตรัต๎ยาทิตัท. ผู้เที่ยวไปข้างหน้า, เป็นเครื่องนำหน้า, เป็นอารมณ์. ณิก ปัจ. สกัด.
ปุเรจารี : (วิ.) ผู้ไปก่อน, ฯลฯ. ดู ปุเรคามี เทียบ.
ปุเรชา : ค. วิ่งไปข้างหน้า
ปุลวน : (วิ.) ลอยไป, ปลิวไป. ปลฺ คติยํ, ยุ. วฺ อาคม แปลง อ ที่ ป เป็น อุ.
เปจฺจ : (อัพ. นิบาต) ภพอื่น, ข้างหน้า, โลกหน้า, ภายหน้า. ที่ใช้เป็นกิริยา แปลว่าละไปแล้ว.
เปต : (วิ.) ผู้ละโลกไปแล้ว, ผู้ตายแล้ว.
เปตก : (ปุ.) สุนัขอันนายพรานส่งไป, สุนัขไล่เนื้อ.
เปตกิจฺจ : (นปุ.) กิจอันบุคคลพึงทำเพื่อบุคคลผู้ละโลกไปแล้ว, กิจอันบุคคลพึงทำแก่บุคคลผู้ไปสู่ปรโลกแล้ว.
เปตพลิ : (ปุ.) เครื่องบูชาอันบุคคลทำให้แก่บุคคลผู้ละโลกไปแล้ว, เครื่องเซ่นสรวงที่กระทำให้แก่ผู้ตายไปแล้ว.
เปยฺยก : (ปุ.) ปู่ทวด, ตาทวด, ไปยก, ไปยกา, ปิตุ+อยฺยก ลบ ตุ แปลง อิ เป็น เอ.
เปส : (ปุ.) การส่งไป, การใช้ไป, การบังคับ, การพุ่ง, การใช้สอย. ปิสฺเปสเน, เปสฺ คติยํ วา, อ, ยุ.
เปสก : ป. ผู้ส่งไป
เปสการ : (ปุ.) บุคคลผู้กระทำซึ่งกรรม คือ อันส่งไป, บุคคลผู้ทำซึ่งการพุ่ง, ช่างทอ, ช่างหูก, ช่างทอหูก.
เปสน : (นปุ.) การส่งไป, การใช้ไป, การบังคับ, การพุ่ง, การใช้สอย. ปิสฺเปสเน, เปสฺ คติยํ วา, อ, ยุ.
เปสนีย : (วิ.) อันบุคคลพึงส่งไป. ปิสฺ เปสเน, อนีโย.
เปสฺส : (ปุ.) บุคคลอันบุคคลส่งไป, คนรับใช้, ทาส, บ่าว. วิ. เปสียเตติ เปสฺโส. ปิสฺ เปสนีเย, โณ, สสฺส ทฺวิตฺตํ.
เปสิต : กิต. ส่งไปแล้ว
เปเสติ : ก. ส่งไป
โปณ : (วิ.) เอียง, เอียงไป, น้อม, น้อมไป, ลุ่ม, ลึก, เงื้อม, หวั่นไหว, หลบหลีก. ปุ โอนเต, โณ. ไม่ลบ ปัจ. พฤทธิ อุ เป็น โอ.
โปโนพฺภวิก : (วิ.) มีปกติทำซึ่งภพใหม่อีก, มีกิริยาอันตกแต่งซึ่งภพใหม่เป็นปกติ, เป็นไปเพื่อความเป็นอีก,ทำความเกิดอีก. ปุน+ภว+ณิก ปัจ. ตรัต๎ยาทิตัท. พฤทธิ อุ เป็น โอ ลง โออาคม หน้า น หรือแปลง อ ที่ น เป็น โอ ก็ได้ ซ้อน พฺ.
ผรณ : (วิ.) แผ่ไป, ซ่านไป, ซาบซ่าน. ผรฺ ผรเณ, ยุ.
ผรณตา : อิต. การแผ่ไป, การซ่านไป, การกระจายไป, การเสียวซ่าน
ผรณาปีติ : (อิต.) ปริติอันแผ่ไป, ฯลฯ, ผรณาปีติ ชื่อปีติที่เกิดแล้วทำให้รู้สึกซาบซ่านไปทั่วร่างกาย.
ผรติ : ก. แผ่ไป, ซ่านไป, กระจายไป, เสียวซ่าน
ผริต : ค. ซึ่งแผ่ไป, ซึ่งซ่านไป, ซึ่งกระจายไปแล้ว
ผริตุ : อ. (ปฐ., จตุ.) การแผ่ไป, การซ่านไป; เพื่ออันแผ่ไป, เพื่ออันซ่านไป
ผิตก ผีตก : (วิ.) แผ่ไป, ฯลฯ. ก สกัด.
ผิต ผีต : (วิ.) แผ่ไป, เผล็ต, บาน, แพร่หลาย, มั่งคั่ง, ผึ่งผาย, กว้าง, กว้างขวาง. ผิ คมเน, โต. ศัพท์หลังทีฆะ.
ผุฉ ผุฉน : (นปุ.) อันซ่านไป, อันแผ่ไป, อันแพราหลาย, การแผ่ไป, ฯลฯ, ความแผ่ไป, ฯลฯ. ผุฉฺ วิสรเณ, อ, ยุ.