อนุสมฺปวงฺกตา : (อิต.) ความเป็นแห่งบุคคลผู้คล้อยตาม.
อนุสย : (ปุ.) ความเดือดร้อนในภายหลัง(ปจฺฉาตาป), ความเดือดร้อนใจ (วิปฺปฏิสาร)ความติดตาม (อนุพนฺธ), ความเป็นไปบ่อยๆ, ความเป็นไปเสมอ (ปุนปฺปุนํ ปวตฺตนํ), ธรรมเป็นที่นอนตาม, อนุสัย.วิ.สนฺตาเนอนุเสนฺตีติอนุสยา.อนุรูปํการณํลภิตฺวาเสนฺติอุปฺปชฺชนฺตีติวาอนุสยา.อนุเสตีติวาอนุสโย.สิสีวาสเย, อ.อนุสัยเป็นชื่อของกิเลสอย่างละเอียดมี ๗ คือกามราคะปฏิฆะทิฏฐิวิจิกิจฉามานะภวราคะและอวิชชาซึ่งนอนเนื่องอยู่ในสันดานของสัตว์ทั้งหลายเป็นเชื้อนอนนิ่งอยู่เมื่อไม่มีอารมณ์มากระทบอายตนะภายในก็ดูเหมือนเป็นคนไม่มีกิเลสแต่ความจริงอนุสัยทั้ง ๗ มีอยู่ จะเรียกคนอย่างนี้ว่านิพพานชั่วขณะไม่ได้ คำนิพพานที่ใช้ในพระพุทธศาสนาพระบรมศาสดาตรัสเรียกเฉพาะผู้ที่ละกิเลสอย่างละเอียดทั้ง ๗ นี้ได้สิ้นเชิงเป็นสมุจเฉทฉะนั้น จะเรียกคนที่มีกายวาจาและใจดูเรียบร้อย แต่ใจยังมีอนุสัย ๗ อยู่ แม้ผู้นั้นจะได้ฌานชั้นใดชั้นหนึ่งหรือทั้ง ๘ ชั้นก็ตามว่านิพพานชั่วขณะไม่ได้.อนุสัย ๗ นี้ละได้ด้วยปัญญา (วิปัสสนา) อย่างเดียว.ส.อนุศย.
อนุสฺสติ : (อิต.) อันระลึกเนืองๆ, ความระลึกบ่อยๆ, ความระลึกตาม, ความระลึกถึง, ความระลึก.วิ. อนุ ปุนปฺปุนํสรณํ อนุสฺสติ
อนุสฺสรณ : (นปุ.) ความระลึกเนืองๆ, ฯลฯ, อนุสรณ์(เครื่องระลึกที่ระลึก). ส.อนุสรณ.
อนุสฺสุก : ค. ไม่มีความขวนขวาย, ไม่กระตือรือร้น
อนุโสจน : นป. ความเศร้าโศก, ความรำพึงถึง
อนุฬารตฺต : นป. ความไม่ใหญ่โต, ความเป็นของเล็ก
อนูนตา : อิต. ความไม่บกพร่อง, ความไม่ขาด
อเนกปสงฺค : (วิ.) มีความต้องการมิใช่อย่างเดียว, มีความปราถนามิใช่อย่างเดียว, หลายอย่างตามความต้องการ.
อเนกสคาห : (ปุ.) ความคลางแคลง, ความสงสัยความรังเร, ความไม่แน่ใจ.
อเนกสิกตา : อิต. ความไม่แน่นอน, ความข้องใจ
อเนช : ค. ไม่มีตัณหา, ไม่มีความอยาก
อเนญฺช : (วิ.) มิใช่ความหวั่นไหว, ไม่หวั่นไหว, ไม่สะเทือน, หาโลภมิได้, ไม่โลภ.
อเนฺวส : (ปุ.) การตามแสวงหา, การแสวงหา, การค้นหา, ความตามแสวงหา, ฯลฯ.
อเนฬ : ค. ๑.ไม่มีโทษ, ไม่มีความผิด;
๒. บริสุทธิ์
อโนตฺตปฺป : นป. ความไม่เกรงกลัวต่อบาป
อโนตปฺปอโนตฺตปฺป : (นปุ.) ความไม่เกรงกลัว, ความไม่สะดุ้ง, ความไม่สะดุ้งกลัวต่อบาปทุจจริต.วิ. น โอตฺตปฺปตีติอโนตฺตปฺปํ.วิปัสสนาทีปนีฏีกา.
อโนตปฺป อโนตฺตปฺป : (นปุ.) ความไม่เกรงกลัว, ความไม่สะดุ้ง, ความไม่สะดุ้งกลัวต่อบาป ทุจจริต. วิ. น โอตฺตปฺปตีติ อโนตฺตปฺปํ. วิปัสสนาทีปนีฏีกา.
อโนวสฺส : นป. ความไม่มีฝน, ความแห้งแล้ง
อโนสกฺกนา : อิต. ความไม่ท้อถอย
อปจยคามี : ค. ถึงความเสื่อม, ไปสู่ความเสื่อม
อปจยอปจฺจย : (ปุ.) ความสิ้นไป, ความหมดไป, ความฉิบหาย.อปปุพฺโพ, จิจีวาจเย, อ.
อปจย อปจฺจย : (ปุ.) ความสิ้นไป, ความหมด ไป, ความฉิบหาย. อปปุพฺโพ, จิ จี วา จเย, อ.
อปจายน : (นปุ.) การแสดงความเคราพ, การนับถือ, การประพฤติถ่อมตน, การอ่อนน้อม, ความประพฤติถ่อมตน, ฯลฯ.อป+จายุธาตุ ยุ ปัจ.ส. อปจายน.
อปจายนมย : (วิ.) สำเร็จแล้วด้วยความประพฤติถ่อมตน, สำเร็จแล้วด้วยความประพฤติอ่อนน้อมแก่ผู้ใหญ่.
อปจาร : ป. ความเสื่อม, โทษ, การกระทำผิด
อปจิติ : (อิต.) การยำเกรง, ฯลฯ, ความยำเกรง, ฯลฯ.อปปุพฺโพ, จายุปูชายํ, ติ.แปลงอาเป็นอิ ลบที่สุดธาตุ.ส. อปจิติ.
อปจินน : นป. ความพินาศ, ความเสื่อม
อปชิต : นป. ความพ่ายแพ้, ความปราชัย
อปณฺณก : (วิ.) ไม่ผิด (ไม่ให้เกิดความเดือดร้อนใจเมื่อปลายมือ), ถูก, ชอบ, แน่แท้, แท้จริง.วิ.วิรุทฺธโวหาเรนนปณาเมตีติอปณฺณโกนปุพฺโพ, ปณฺวฺยวหารตฺถุตีสุ, ณฺวุ.
อปณฺณกตา : อิต. ความจริง, ความแน่นอน, ความชอบธรรม
อปทตา : อิต. ความเป็นผู้ไม่มีเท้า
อปฺปกสิเรน : ก. วิ. ด้วยความลำบากเล็กน้อย, ไม่สู้จะลำบาก
อปฺปจฺจย : ๑. ป. ความบูดบึ้ง, ความไม่พอใจ ;
๒. ค. ไม่มีปัจจัย, ไม่มีเหตุ
อปฺปฏิวานิ (ณิ) ตา : อิต. ความไม่มีอุปสรรค, ความไม่มีสิ่งขัดขวาง
อปฺปณิหิตวิโมกฺข : ป. ความพ้นเพราะไม่มีกิเลสเป็นที่ตั้ง, อัปปณิหิตวิโมกข์
อปฺปนา : (อิต.) ความแนบแน่น, วิ.อปฺเปติสมฺปยุตฺตธมฺเมปาเปตฺยารมฺมณนฺติอปฺปนาอปฺปาปุณเน, ยุ, ทฺวิตฺตํ.
อปฺปปญฺจ (อปฺปญฺจ) : ป. อัปปปัญจธรรม, ความไม่เนิ่นช้า
อปฺปโพธติ (อปโพเธติ) : ก. บรรเทา (ความหลับ), ตื่นอยู่, ขจัด
อปฺปมญฺญา : อิต. ความไม่มีขอบเขต, ความไม่มีกำหนด
อปฺปมาท : (ปุ.) ความไม่เลินเล่อ, ความไม่มืดมน, ความไม่มึนเมา, ความเอาใจใส่, ความระวัง, ความไม่ประมาท.ส. อปฺรมาท.
อปฺปมุฏฺฐตฺต : นป. ความเป็นผู้ไม่หลงลืม, ความเป็นผู้ไม่ปล่อยสติ
อปฺปวตฺตา : อิต. ความไม่เป็นไป, ความไม่มีต่อไป
อปฺปสมารมฺภ : ค. มีความทุกข์, มีความลำบาก
อปฺปสฺสาท : ค. มีความเพลิดเพลินน้อย, มีความยินดีนิดหน่อย
อปฺปสาท : ป. ความไม่เลื่อมใส
อปฺปาฏิหาริย : ค. ไม่มีปาฏิหาริย์, ไม่มีความอัศจรรย์
อปฺปาตงฺก : ค. มีความลำบากน้อย, ซึ่งเดือดร้อนนิดหน่อย
อปฺปิกา : อิต. ความมีประมาณน้อย
อปฺปิจฺฉตา : (อิต.) ความเป็นแห่งบุคคลผู้มีความปรารถนาน้อย.