อาชีวิก : นป. การดำรงชีพอยู่, ความเป็นอยู่
อาณตฺติ : (อิต.) การบังคับ, ความบังคับ, ข้อบังคับ, ข้อบังคับที่นัดหมายกันไว้, คำบังคัง, คำสั่ง, กฏ.อาณฺธาตุติปัจ.แปลงติเป็นตฺติ.ส. อาชฺญปฺติ.
อาณฺย : (นปุ.) ความเป็นแห่งหนี้, ความเป็นหนี้.วิ.อิณสฺสภาโวอาณฺยํ.ณฺยปัจ.ภาวตัท.แปลงอิเป็นอากัจฯ๔๐๖.
อาณาเทสนา : (อิต.) การแสดงถึงบังคับ, การแสดงถึงข้อบังคับ, คำสอนที่เป็นการบังคับ, คำสอนที่เป็นข้อบังคับ, คำสอนสำหรับบังคับ, อาณาเทศนาได้แก่พระวินัยปิฏก.
อาณาปวตฺติฏฺฐาน : นป. ที่เป็นที่ไปได้แห่งอำนาจ, สถานที่ใช้อำนาจได้
อาตงฺก : ป. ความเจ็บปวด, ความเป็นผู้ลำบาก
อาตงฺกติ : ก. เป็นอยู่ลำบาก, เจ็บป่วย
อาตงฺค : (นปุ.) ความกลัว, ความหวาด, ความสะดุ้ง.อาปุพฺโพ, ตสฺอุตฺราเส, อ.แปลง สเป็นคนิคคหิตอาคม.
อาตต : (นปุ.) อาตตะชื่อกลองที่หุ้มหนังด้านเดียวมีกลองกุมภถุนะและกลองคัททรีเป็นต้น, กลองยาว, กลองรำมะนา.วิอาตโนตีติอาตตํ.อาปุพฺโพ, ตนุวิตฺถาเร, อ. แปลงนเป็นต.
อาตตายี : (ปุ.) คนร้าย, นักโทษ.อาปุพฺโพ, ตาปาลเน, ณี, ทฺวิตฺตํ(แปลงตเป็นตฺต), อาสฺสอาโย(แปลงอาเป็นอาย). แปลว่าเพชฌฆาต บ้าง.ส. อาตตายินฺ.
อาตปตา : อิต. ความเป็นคืออันเร่าร้อน, ความเร่าร้อน
อาตาป : (ปุ.) ความเพียรเป็นเครื่องยังกิเลสให้เร่าร้อน, ความร้อน, ความยังกิเลสให้ร้อน, ความเพียรเผากิเลส, ความขยัน, ความเข้มแข็ง, ความเพียร. วิ.อาสมนฺตโตตาเปตีติอาตาโป.
อาตาปี : (วิ.) ผู้มีความเพียรเป็นเครื่องยังกิเลสให้เร่าร้อน, ฯลฯ, ผู้ยังกิเลสให้แห้ง (หมดไป).อี ปัจ.
อาติ : (ปุ.) นก.อิคติยํ, ติแปลงอิเป็นอา.ส. อาติ.
อาถพฺพณ : (นปุ.) อาถัพพณะชื่อคัมภีร์พระเวทคัมภึร์ที่๔ของพราหมณ์(ฮินดู).เวสฯ ๒๔๒ เป็นอาถพฺพน.ส.อาถรฺวณ.
อาทิกมฺม : (วิ.) ผู้ประกอบด้วยกรรมอันเป็นเบื้องต้น.วิ. อาทิกมฺเมนนิยุตฺโตอาทิกมฺโม, ณปัจ.ราคาทิตัท.
อาทิกมฺมิก : (วิ.) ผู้ประกอบด้วยกรรมอันเป็นเบื้องต้น, ผู้ประกอบในกรรมอันเป็นเบื้องต้น.วิ.อาทิกมฺเมนอาทิกมฺเม วานิยุตฺโตอาทิกมฺมิโก.ณิกปัจ.ตรัต๎ยาทิตัท.
อาทิจฺจ : (ปุ.) ดวงอาทิตย์, พระอาทิตย์, ตะวัน, ดวงตะวัน.วิ. อาภุโสทิปฺปตีติอาทิจฺโจอาปุพฺโพ, ทิปฺทิตฺติยํ, โณฺย.แปลงปฺเป็นจฺลบณิรวมเป็นจฺยแปลงจฺยเป็นจฺจฏีกาอภิฯอาบทหน้าทิปฺธาตุอปัจ.ลงยปัจ.ประจำธาตุเป็นจฺจอทิติยาปุตฺโตอาทิจฺโจ.อทิติยาอปจฺจํอาทิจฺโจ.ยปัจ.โคตตตัท.ทีฆะต้นศัพท์ ลบอิที่ติเป็นตฺยแปลงตฺยเป็นจฺจรูปฯ ๓๕๔.สยํปภายนฏฺฐายอาทิกปฺปิเกหิอิจฺโจอุปคนฺ-ตพฺโพติอาทิจฺโจอาทิกปฺปิกปุพฺโพ, อิคติยํ, ริจฺโจ, กปฺปิกโลโป.ลงจฺจหรืออจฺจปัจ.แทนริจฺจ ก็ได้.ส. อาทิตฺย.
อาทิณฺณตฺต : นป. ความเป็นคืออันแตก, ความแตก, ความหัก
อาทิตฺตปริยายสุตฺต : นป. อาทิตตปริยายสูตร, พระสูตรที่ตรัสเปรียบราคะ, โทสะ, โมหะว่าเป็นของร้อน
อาทิพฺรหฺมจริย : (นปุ.) ศีลอันเป็นเบื้องต้นแห่งพรหมจรรย์, ปาติโมกข์สังวรศีล อันเป็นเบื้องต้นแห่งพรหมจรรย์.
อาทิพฺรหฺมจริยก : ค. เป็นเบื้องต้นแห่งพรหมจรรย์, อันเกี่ยวกับสิกขาบทที่มาในพระปาติโมกข์
อาทิพฺรหฺมจริยกาสิกฺขา : (อิต.) สิกขาอันเป็นเบื้องต้นแห่งพรหมจรรย์ได้แก่ พุทธบัญญัติที่ทรงตั้งไว้เป็นพุทธอาณาอันเป็นข้อบังคับโดยตรงซึ่งภิกษุต้องประพฤติปฏิบัติโดยเคร่งครัด คือสิกขาบทที่มาในพระปาติโมกข์
อาทีนว : (ปุ.) โทษอันยังทุกข์ให้เป็นไปโดยยิ่ง, โทษเครื่องถึงทุกข์, โทษ.วิ.อา ภุโสทีนํวายติคมยตีตฺยาทีนโว.อาทีนปุพฺโพ, วิคมเน, อ.อาทีนํวาติอธิคจฺฉติเอเตนาติวาอาทีนโว.อาทีนปุพฺโพ, วาอาทาเน, อ.หรือตั้งอาปุพฺโพ, ทีนฺทุคฺคตภาเว, โว. ส.อาทีนว.
อาเทยฺย : (วิ.) อัน...พึงเชื่อ, อัน...พึงเชื่อถือ.อาปุพฺโพ, ทาอาทาเน, โณฺย.แปลงณฺยกับอาเป็นเอยฺย.
อาเทสนาปาฏิหาริยสาสนี : (วิ.) (วาจา)เป็นเครื่องสั่งสอนด้วยอิทธิอันนำเสียซึ่งปฏิปักษ์ด้วยสามารถแห่งความแสดงอ้าง.
อาธาร : (ปุ.) เชิง (เครื่องรองภาชนะทั่ว ๆไป), เชิงบาตร (ขาบาตร), อาธาระเป็นคำเรียกสัมพันธ์บทที่ประกอบด้วยสัตมีวิภัติ (อธิกรณ), การอุปถัมภ์, อ่าง, หม้อน้ำ, ที่ขังน้ำสระ, ร่องน้ำรอบโคนต้นไม้ (อาลวาลก).อาปุพฺโพ, ธรฺธารเณ, โณ.
อาธารก : (ปุ.) เชิงบาตรเป็นที่มาทรงไว้, เชิงบาตรเป็นที่รอง, เชิงบาตร.ส. อาธาร.
อาธิกฺก : (นปุ.) ความเป็นแห่งบุคคลผู้ยิ่ง, ความเป็นแห่งบุคคลผู้ใหญ่.วิ.อธิกสฺสภาโวอาธิกฺกํ.ณฺญปัจ. ภาวตัท.แปลงยเป็นก
อาธิปจฺจ : (นปุ.) ความเป็นแห่งบุคคลผู้เป็นใหญ่ยิ่ง, ความเป็นแห่งบุคคลผู้เป็นใหญ่, ความเป็นแห่งอธิบดี, ความเป็นอธิบดี.วิ. อธิป-ติสฺสภาโวอาธิปจฺจํ.ณฺยปัจ.ลบอิที่ติเป็นตฺยแปลงตฺยเป็นจฺจ.
อาธิปจฺจ, อาธิปเตยฺย : นป. อธิปไตย, ความเป็นใหญ่
อาธิปเตยฺยฏฺฐ : (ปุ.) อรรถว่าเป็นอธิบดี, อรรถว่าเป็นใหญ่, วิ.อาธิปเตยฺโยอิติอฏฺโฐอาธิปเตยฺยฏฺโฐ.
อาเธยฺย : (วิ.) ผู้ทรงไว้ซึ่งการงาน, ผู้เป็นเจ้าหน้าที่.
อานน : (นปุ.) ปาก, หน้า (หน้าตา), ช่อง, ประตูป่า.วิ.อนฺนติอสฺสสนฺติอเนนาติอานนํ.อนฺปาณเน, ยุ.อสฺภกฺขเณวา, ทีโฆ.แปลงสเป็นน.ส.อานน.
อานาย : (ปุ.) ข่าย, แห.วิ.อานยนฺเตอเนนาติอานาโย.อาปุพฺโพ, นีปาปุณเน, โณ.แปลงอีเป็นอาย.เป็นอนยบ้าง.ส. อานาย.
อานิสส : (ปุ.) คัณอันไหลออกเป็นนิตย์จากผล, อานิปุพฺโพ, สนฺทฺปสเว, อ.แปลงนฺเป็นนิคคหิตทเป็นส.คุณเป็นที่ไหลออกโดยยิ่ง.อา+นิ+สนฺทฺ+อปัจ.ผลอันไหลออกจากเหตุดี.อานิ=ผลสํส=ไหลออก.ความดี, คุณ, ประโยชน์, อานิสงส์(ผลแห่งการทำนั้น ๆผลแห่งกุศลผลแห่งความดี).อา-นิปุพฺโพ, สํสฺถุติยํ, อ.
อานุปุพฺพิกถา : อิต. ถ้อยคำ หรือเทศนาที่แสดงตามลำดับ, วาจาเป็นเครื่องกล่าวโดยลำดับ
อานุภาวตา : อิต. ความเป็นผู้มีอานุภาพ, ความเป็นผู้มีอำนาจ
อาปชฺชน : (นปุ.) อันต้อง, การต้อง.อาปุพฺโพ, ปทฺคติยํ, ยปัจ.ประจำธาตุยุ ปัจ.แปลงทฺยเป็นชฺช.
อาปณ : (ปุ.) ที่เป็นที่มาเป็นไป, ร้านเป็นที่มาแผ่ร้านขายของ, ตลาด, ร้านตลาด, การค้าขายวิ. อาปณายนฺเตพฺยวหารยนฺเตอสฺมินฺติอาปโณ.อาปุพฺโพ, ปณฺวฺยวหาเร, โณ.เป็นนปุ.บ้าง.ส. อาปณ.
อาปณิก : (ปุ.) บุคคลผู้อยู่ในร้านเป็นที่มาแผ่, คนผู้เป็นเจ้าของแห่งร้านตลาด, คนผู้ซื้อและขาย, พ่อค้า.ส. อาปณิก.
อาปนฺน : (วิ.) ถึงอันตราย, ถึงความวิบัติ.วิ. อฏฺฏํปีฬนํปชฺชตีติอาปนฺโน.อาปุพฺโพ, ปทฺคติมฺหิ, โต.แปลงตเป็นนฺนลบทฺ
อาปาณอาปาน : (นปุ.) ลมหายใจออก, ชีวิต.อปบทหน้าอนฺ ธาตุในความหายใจอปัจทีฆะอุปสรรคศัพท์ต้นแปลงนเป็นณ.
อาปาถ : (ปุ.) คลองเป็นที่มาเป็นไป, คลอง.
อาปาถก : ค. มีคลอง, มีทาง, เป็นทางที่บุคคลพึงเห็นได้
อาปาน : (นปุ.) ที่เป็นที่มาดื่ม, สถานที่เป็นที่มาดื่ม, สถานที่ดื่มเหล้า, การดื่ม, วิ.อาภุสํปิวนฺติยสฺมินฺติอาปนํ.อาคนฺตฺวาปิวนฺติเอตฺถาติวาอาปนํ.อาปุพฺโพ, ปาปาเน, ยุ.ส.อาปาน
อาปานภูมิ : อิต. ภาคพื้นเป็นที่มาดื่ม, โรงสุรา
อาโปกสิณ : นป. การเพ่งกสิณมีน้ำเป็นอารมณ์
อาโปธาตุ : (ปุ. นปุ.) ธาตุน้ำ.เมื่อลบวิภัติแล้วเอาอเป็นโอ.รูปฯ ๔๘.
อาภสฺสร : (วิ.) เป็นแดนซ่านออกแห่งรัศมี, ผู้มีรัศมีซ่านออกจากกาย, สว่าง, สุกใส, เปล่งปลั่ง.