วตฺตมาน : กิต. กำลังเป็นอยู่
วสีภาว : ป. ความเป็นผู้มีอำนาจ
วสีภูต : ค. เป็นผู้มีอำนาจ
วาจนก : นป. ที่เป็นที่สวด
วาชเปยฺย : นป. ชื่อพิธีตั้งพราหมณ์เป็นหัวหน้าในวรรณะ, เครื่องบวงสรวง
วาณิชฺช : นป. ความเป็นพ่อค้า, การค้าขาย
วาตปาน : นป. ที่เป็นที่ดื่มลม, หน้าต่าง
วิกฏ : ค. เปลี่ยนแปลง, สกปรก, เป็นมูตรคูถ
วิคฺคห : ป. การทะเลาะ, การโต้เถียง, การแยกออกเป็นส่วน ๆ, กาย, ตัว
วิฆาส : ป. ผู้กินเดน; อาหารเป็นเดน
วิจฺฉิทฺทก : ค. เป็นโพรง, เป็นรู
วินทฺธ : กิต. ผูกแล้ว, ปิดรอบแล้ว, ผูกเป็นเกลียว
วิภว : ป. ความไม่เป็น, สมบัติ, ความเจริญ
วิภู : ๑. ป. ผู้เป็นแจ้ง, ผู้ครอง;
๒. ค.แข็งแรง, มีอำนาจ
วิภูต : กิต. เป็นแจ้งแล้ว, เด่นชัด
วิรูปกฺข : ป. ท้าววิรูปักษ์ผู้เป็นใหญ่ในหมู่นาค
วิสยฺห : ค. พอทนได้, พอเป็นไปได้
วิสูก : ค. เป็นข้าศึกของใจ
วุตฺติ : อิต. ความเป็นไป, ความประพฤติ, การเลี้ยงชีพ
เววณฺณิย : นป. ความเป็นผู้มีเพศต่างกัน
เวสารชฺช : นป. ความเป็นผู้แกล้วกล้า
ส : อ. กับ, เป็นไปกับ, ของตน
สกฺกตฺต : นป. ความเป็นพระอินทร์, ความเป็นผู้สามารถ
สขฺย : นป. ความเป็นมิตร, ความเป็นเพื่อน, ความสนิทสนม
สงฺกิเลสิก : ค. มีความเศร้าหมอง, เป็นอันตราย
สงฺกุล : ค. เต็มไปด้วย, เป็นหมู่, เป็นกลุ่ม
สงฺฆิก : ค. เป็นของสงฆ์
สโชติภูต : ค. เป็นเปลว, เป็นประกาย
สญฺชีวน : นป. ความเป็นอยู่, การฟื้นฟู, คืนชีพ
สทฺธิวิหาริก : ค. ผู้อยู่ร่วม, หมายถึงภิกษุที่บวชกับอุปัชฌาย์องค์ใดก็เป็นสัทธวิหาริกของอุปัชฌาย์องค์นั้น
สนฺถาคาร : (ปุ. นปุ.) เรือนเป็นที่ตั้งพร้อม, โรงรับแขก. สนฺถ สำเร็จรูปมาจาก สํ บทหน้า ถา ธาตุ อ ปัจ.
สนฺทฎฐ : (ปุ.) เพื่อนเห็น (เห็นครั้งแรกก็เป็นเพื่อนกัน). สํปุพฺโพ, ทิสฺ เปกฺขเน, โต. วิ. กิญจิ กาลํ ปสฺสิตพฺโพติ สนฺทิฏโฐ.
สนฺนิปาต : (ปุ.) การประชุม, การประชุมกัน, ที่ประชุม, สันนิบาต. คำ สันนิบาต ไทยใช้เป็นชื่อของไข้ชนิดหนึ่ง มีอาการสั่นเทิ้มและเพ้อ. สํ นิ ปุพฺโพ, ปตฺ คติยํ, โณ. ส. สนฺนิปาต.
สปญฺญ สปฺปญฺญ : (วิ.) ผู้เป็นไปด้วยปัญญา วิ. สห ปญฺญย วตฺตตีติ สปญฺโญ. ผู้มีปัญญา ผู้มีปรีชา. ศัพท์ที่ ๒ ซ้อน ปฺ.
สปทานจารี : ป. ผู้เที่ยวไปตามลำดับ
สปฺปฏิภย : ค. มีอันตรายเฉพาะหน้า, เป็นไปกับด้วยอันตราย
สปฺปาณก : (วิ.) เป็นไปกับด้วยสัตว์, มีตัวสัตว์.
สปริวาร : (วิ.) เป็นไปกับด้วยบริวาร, มีบริวาร, มีผู้แวดล้อม, มีผู้ห้อมล้อม. วิ.สห ปริวาเรหิ วตฺตตีติ สปริวาโร.
สปิติก : (วิ.) ผู้เป็นไปกับด้วยบิดา.
สปีติ : (วิ.) ผู้เป็นไปกับด้วยปีติ, ผู้มีปีติ.
สภา : (อิต.) โรงเป็นที่กล่าวกัน, โรงเป็นที่ประชุมกล่าว, ภูมิที่ประชุม, ที่ประชุม, ที่ชุมนุม, ที่ชุมนุมกัน, การชุมนุมกัน, การเจรจากัน. วิ. สนฺเตหิ ภาติ ทิปฺปตีติ สภา(ที่รุ่งเรืองด้วยสัตบุรุษ). สนฺตปุพฺโพ. ภาทิตฺติยํ, กฺวิ. สนฺตสฺส สาเทโส. สํคมฺม ภนฺติ เอตฺถาติ วา สภา. ภา อาขฺยาเน. สห ภนฺติ ยสฺสนฺติ วา สภา. หโลโป. สพฺพมฺหิ ภาตีติ วา สภา. ส. สภา.
สภาค : (วิ.) เป็นไปกับด้วยส่วน. วิ. สห ภาเคน วตฺตตีติ สภาโค. ร่วมกัน, เท่ากัน, เข้ากันได้, อยู่พวกเดียวกัน, เหมือนกัน, มีส่วนเสมอ, มีส่วนเสมอกัน. วิ. สมาโน ภาโค เยสํ เต สภาคา.
สภาวธมฺม : (ปุ.) ความเป็นเอง, สิ่งที่เกิดเอง, สิ่งที่เป็นเอง, หลักแห่งความเป็นเอง, สภาวธัมม์ สภาพธรรม ได้แก่ ขันธ์ ๕ อายตนะ ๑๒ ธาตุ ๑๘ อินทรีย์ ๒๒.
สมก : (ปุ.) ธรรมอันยังจิตให้สงบระงับจากอุปกิเลส, ธรรมเป็นเครื่องสงบระงับของจิต, ความสงบระงับของจิต.
สมงฺคิตา : อิต. ความเป็นผู้พร้อมเพรียงกัน
สมจฺเฉร : (วิ.) ผู้เป็นไปกับด้วยความตระหนี่, อันเป็นไปกับด้วยความตระหนี่.
สมนฺตจกฺขุ : (ปุ.) พระสมันตจักขุ (ทรงรู้ทรงเห็นโดยทั่ว) เป็นพระนามของพระพุทธเจ้าทั้งปวง. บทธรรมที่พระคถาคตไม่ทรงเห็นแล้วไม่มีในโลกนี้ บทธรรมที่ควรรู้ พระคถาคตไม่ทรงรู้แล้วไม่มี ทรงทรางยิ่งซึ่งธรรมเครื่องนำไปทั้งปวง จึงเป็นพระสมันตจักษุ. ไตร. ๓๑ ข้อ ๒๙๑.
สมนฺตโต สมนฺตา : (อัพ. นิบาต) รอบ, รอบคอบ, โดย...ทั้งปวง, โดยประการทั้งปวง, โดยรอบ. อภิฯ และรูปฯ ว่าเป็นนิบาตลงในอรรถแห่งสัตมี.
สมฺปคฺคาห : (ปุ.) ความถือเอารวม, มานะเป็นเหตุให้ยกย่อง.
สมฺปชญฺญ : (นปุ.) ความเป็นแห่งบุคคลผู้รู้ทั่วพร้อม, ความเป็นแห่งบุคคลผู้รู้รอบคอบ, ความเป็นแห่งบุคคลผู้รู้ตัวอยู่เสมอ. วิ. สมฺปชนสฺส ภาโว สมฺปชญฺญํ ณฺย ปัจ.ภาวตัท. ความรู้ทั่วพร้อม, ความรู้รอบคอบ, ความรอบคอบ, ความรู้สึกตัว, ความรู้ตัว, ความรู้ตัวอยู่เสมอ. ณฺย ปัจ. สกัด.