อพฺยย : (วิ.) คงที่, อยู่ที่, ไม่สิ้น, ไม่เสื่อม, ไม่แปลง, ไม่เปลี่ยน, ไม่เปลี่ยนแปลง, ไม่แปลผัน, ไม่ฉิบหาย.นปุพฺโพ, พฺยยฺขเย, อ.
อภิติฏฺฐติ : ก. ปกครอง, ดำรงอยู่เหนือ, ยืนเด่น, ขึ้นหน้า
อภินิวิสฺสติ : ก. ยึดมั่น, อยู่ประจำ, อาศัยอยู่
อภิปุพฺพ : (วิ.) มีอภิเป็นบทหน้า, มีอภิอยู่หน้า.
อภิสชฺชน : (วิ.) อันยัง....ให้ข้องอยู่, อันยัง....ให้ติดอยู่.อภิปุพฺโพ, สชฺ สงฺเค, ยุ. ลง ย ปัจ.ประจำธาตุแปลงชฺยเป็นชฺช ยุเป็น อน.
อภิสนฺทิ : อิต. อัชฌาสัย, ธรรมชาติผู้อาศัยจิตนอนอยู่, ความมุ่งหมาย
อภิสนฺธิ : (อิต.) ธรรมชาติผู้อาศัยจิตนอนอยู่, ความมุ่งหมาย, อัธยาศัย.วิ.จิตฺเตอภิสนฺ-ธายเตติอภิสนฺธิ.อภิสํปุพฺโพ, ธาธาร-เณ, อิ.
อภิสมฺพุทฺธาน : ค. ตื่นอยู่, รู้แจ้ง
อมนฺถมาน : กิต. ไม่สีอยู่, ไม่ถูอยู่
อมฺหา : ๑. อิต. แม่โค ;
๒. ก. (เรา) มีอยู่, เป็นอยู่
อมฺหิ : ก. (ข้า) มีอยู่, เป็นอยู่
อมารเธยฺย : ค. ผู้ไม่อยู่ในบ่วงของมาร, ผู้ไม่อยู่ในอำนาจของมาร
อมาวสีอมาวาสี : (อิต.) ดิถีมีพระอาทิตย์และพระจันทร์อยู่ร่วมกัน, ดิถีดับ, วันดับคือวันสิ้นเดือนทางจันทรคติ.วิ. อมาสหวสนฺติรวิจนฺทายสฺสํสาอมาวสี.อมาปุพฺโพ, วสฺนิวาเส, ณี.ศัพท์ต้นไม่มีทีฆะ.
อมาวสี อมาวาสี : (อิต.) ดิถีมีพระอาทิตย์และ พระจันทร์อยู่ร่วมกัน, ดิถีดับ, วันดับคือวัน สิ้นเดือนทางจันทรคติ. วิ. อมา สห วสนฺติ รวิจนฺทา ยสฺสํ สา อมาวสี. อมาปุพฺโพ, วสฺ นิวาเส, ณี. ศัพท์ต้นไม่มีทีฆะ.
อรญฺญก : (วิ.) มีอยู่ในป่า, มีในป่า.วิ. อรญฺเญภโวอรญฺเญโก.กปัจ.ตั้งอยู่ในป่าวิ.อรญฺเญติฏฺฐตีติอรญฺญโก.
อรญฺญกตฺต : นป. ความเป็นผู้อยู่ในป่า, การถืออยู่ในป่าเป็นวัตร
อรญฺญวาส : (วิ.) ผู้อยู่ในป่า, ผู้อยู่ป่า.
อรญฺญวาสี : (วิ.) ผู้อยู่ในป่าโดยปกติ, ผู้อยู่ในป่าเป็นปกติ, ผู้มีปกติอยู่ในป่า.วิ.ดูธมฺมจารีเทียบ.ผู้มีการอยู่ในป่าเป็นปกติวิ.อรญฺเญวาโสสีโลอสฺสาติอรญฺญวาสี.อีปัจ.ตทัสสัตถิตัท.
อรญฺญวิหาร : ป. วิหารหรือกระท่อมที่อยู่ในป่า
อรญฺญิก : (วิ.) ผู้มีการอยู่ในป่าเป็นปกติ, ผู้มีการอยู่ในป่าเป็นวัตร.วิ.อรญฺเญวสนํสีลมสฺ-สาติอรญฺญิโก.อรญฺเญวาวสนสีโลอรญฺญิโก.ผู้อยู่ในวิหารอันตั้งอยู่ในป่าวิ.อรญฺเญปติฏฺฐวิหาเรวสตีติอรญฺญิโก.มีอยู่ในป่าวิ.อรญฺเญอตฺถีติอรญฺญิโก อรญฺเญภโววาอรญฺญิโก.ตั้งอยู่ในป่าวิ.อรญฺเญติฏฺฐตีติอรญฺญิโก.อิกปัจ.ตทัสสัตถิตัท.
อรณวิหารี : ค. ผู้อาศัยอยู่ในที่อันสงบ
อริยก : (ปุ.) อริยกะชนชาติอริยกะชื่อชนผู้เป็นต้นตระกูลของพระพุทธเจ้าซึ่งอพยพมาจากตอนเหนือข้ามภูเขามาอยู่ตอนเหนือของชม-พูทวีปคือประเทศอินเดีย (ปัจจุบันแยกออกเป็นหลายประเทศ)
อริยวาส : ป. การอยู่อันประเสริฐ, สภาพของจิตที่ประเสริฐ
อริยวิหาร : ป. อริยวิหาร, การอยู่อันประเสริฐ, การอยู่ดี, การปฏิบัติดี
อรูปฐายี : ค. ซึ่งดำรงอยู่ในชั้นอรูปพรหม
อรูปภว : (ปุ.) ที่เกิดของสัตว์ไม่มีรูป, ที่อยู่ของสัตว์ไม่มีรูป, ที่เกิดของสัตว์ผู้มีแต่นาม, ที่อยู่ของสัตว์ผู้มีแต่นามล, อรูปภพ.
อล : (อัพ. นิบาต) ไม่, อย่า, อย่าเลย, ไม่ควร, บมิควร, ช่างเถอะ, แท้จริง, พอ, พอละ, ประดับ, อาจ, สามารถ, ควร, สมควร.อลํเมพุทฺโธ.พระพุทธเจ้าควรแก่เรา.อลํที่ใช้เป็นประธานแปลว่าอ.อย่าเลยอ.พอละอ.ช่างเถิดอ.ไม่ควรสัมพันธ์ว่าปฏิเสธลิง-คัตถะ.อลํเตอิธวาเสน.อ.อย่าเลยด้วยการอยู่ในที่นี้แก่ท่าน.
อลคฺค : (วิ.) ไม่ข้องอยู่แล้ว, ไม่ข้องแล้ว.
อวจร : ๑. นป. การท่องเที่ยวไป, ชั้น, แดน, บริเวณ, เขต, วิสัย ;
๒. ค. ซึ่งท่องเที่ยวไป, ซึ่งอยู่อาศัย
อวฏฺฐิติ : (อิต.) ความหยุดอยู่, ความตั้งอยู่, ความดำรงอยู่.อวปุพฺโพ, ฐาตคินิวตฺติยํ, ติ, อาสฺสิ (แปลงอาเป็นอิ), ฏฺสํโยโค.
อวตฺถา : (อิต.) ความเป็นอยู่, ความดำรงอยู่, ความกำหนด, อวปุพฺโพ, ถาคตินิวตฺติยํ, อ, ตฺสํโยโค.ส.อวสฺถา.
อวตฺถาน : (นปุ.) การตั้งอยู่, ฯลฯ, ความตั้งอยู่, ฯลฯ.ยุปัจ.
อวสฺสยติ : ก. อิง, อาศัยอยู่, เนื่องอยู่ด้วย
อวสฺสิต : ก. กิต. อิงแล้ว, อาศัยอยู่แล้ว, เนื่องอยู่แล้ว, ฝนไม่ตกแล้ว, ไม่พำนักแล้ว
อวสฺเสติ : ก. พิง, อาศัย, เนื่องอยู่
อวสิฏฺฐ : กิต. เหลืออยู่แล้ว, ค้างอยู่แล้ว
อวสิฏฺฐก : ค. เหลือลง, คงอยู่
อวสี : ๑. ค. ไม่มีอำนาจ ; ไม่ชำนาญ ; ควบคุมไม่ได้ ;
๒. ก. ได้หยุดพักอยู่แล้ว
อวหียติ : ก. ถูกทอดทิ้ง, ล้าหลังอยู่
อวาส : ป. การอยู่, การอาศัย
อวิชฺชมาน : กิต. ไม่มีอยู่, ไม่ปรากฏอยู่
อวิทฺธสน : (วิ.) ไม่กระจัดกระจาย, ไม่ขจัดขจายไม่สลาย, มีอยู่, คงที่.
อวิปฺปวาส : ๑. ป. การไม่อยู่ปราศจาก, ความตั้งใจ ;
๒. ค. ซึ่งไม่ทอดทิ้ง, ตั้งใจ, กระตือรือร้น
อวิสย : ค. ไม่อยู่ในวิสัย, ไม่อยู่ในขอบเขต, ไม่ใช่วิสัย
อวุสิต : ค. ไม่อยู่อาศัยแล้ว
อเวหาสกุฏิ : อิต. กุฎีไม่เป็นร้าน, กุฎีที่ไม่แขวนอยู่ในอากาศ คือ กุฎีไม่สูง
อสชฺชมาน : ค. ไม่ข้องอยู่, ไม่ติดอยู่
อสติ : ๑. ก. กิน, กลืนกิน, ดื่ม ;
๒. กิต. เมื่อไม่มี, ไม่มีอยู่, ไม่เป็นอยู่ ;
๓. ค. ไม่มีสติ
อสนฺต : ค. ไม่มีอยู่ ; ไม่สงบ, ไม่ระงับ, คนชั่ว
อสนฺตุฏฺฐิ, - ฐิตา : อิต. ความไม่สันโดษ, ความไม่ความพอใจในของที่ตนมีอยู่