ขจร : (วิ.) ไปในอากาศ, ฯลฯ. ขจร(ขะจอน) กำจร ไทยใช้เป็นคำกิริยาในความว่า ฟุ้งไป กระจายไป ระบือไป ดังไป.
ขณฺฑสกรา : (อิต.) ขัณฑสกร ชื่อเครื่องยาชนิด หนึ่งคล้ายน้ำตาลกรวด. น้ำตาลกรวด ก็แปล.
ขฺยาต : (วิ.) ปรากฏ, รู้, ชำนาญ, เฉียบแหลม, เฉลียวฉลาด, มีชื่อเสียง ขฺยา ปกาสเน, โต.
ขราชิน : นป. หนังสัตว์ขรุขระ เช่น เครื่องนุ่งห่มของฤษี
ขลฺล : ป., ค. รางน้ำ, เครื่องแต่งตัวที่ทำด้วยหนัง; แตก, ร้าว
ขลีน : (ปุ. นปุ.) บังเหียนม้า คือเครื่องบังคับม้าให้ไปตามที่ต้องการ ทำด้วยเหล็กหรือไม้ใส่ผ่าปากม้า ที่ปลายมีห่วงสองข้างสำหรับผูกสายบังเหียนโยงไว้ให้ผู้ขี่ถือ, เหล็กผ่าปากม้า. ขลุ (อัพ. นิบาต) ก็, ริม, ใกล้, แท้จริง, ได้ ยินว่า, เขาลือว่า, ห้าม, แล. ลงในอรรถ อนุสสวะ ปฏิเสธ ปรากฏ และ ปทปูรณะ.
ขาทิตปีตนจฺจคีตวาทิตาทิ : (วิ.) มีวัตถุอันบุคคลเคี้ยวกินแล้วและวัตถุ (น้ำ) อันบุคคล ดื่มแล้วและเครื่องดนตรีมีอันฟ้อนและอันขับและอันประโคม เป็นต้น. เป็น อ. ทวัน. มี อ. ทวัน. และ ฉ. ตุล. เป็น ภายใน.
ขาริกาช, ขาริวิธ : ป., นป. สาแหรก, เครื่องหาบบริขารของพวกดาบส
ขาริภาร : (ปุ.) เครื่องหาบ.
ขิขิ ขิงฺขิร : (ปุ.) หมาจิ้งจอก, อาวุธพระอินทร์, เครื่องหอม. ขิ คติยํ, ขิปจฺจโย ศัพท์หลัง ลง นิคคหิตอาคม และ ลง ร ปัจ. ?
ขิปสทฺท : (ปุ.) เสียงไอ, เสียงจาม.
ขิปีตสทฺท : ป. เสียงจาม
ขุรภณฺฑ : นป. ขุรภัณฑ์, เครื่องมือช่างตัดผม
เขฏก : (นปุ.) โล่ (เครื่องป้องกันศัตราวุธ), ดั้ง (เครื่องมือสำหรับป้องกันอาวุธ รูป คล้ายกาบกล้วย), เขน (เครื่องมือสำหรับ ป้องกันอาวุธ รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า), แพน (สิ่งที่มีลักษณะเป็นแผ่น สำหรับคัดท้าย แพและซุง เป็นต้น). เขฏฺ ภกฺขเณ, ณฺวุ.
คคฺคร : นป. เสียงร้อง, เสียงคำราม
คคฺครายติ : ก. ร้อง, คำราม, แผดเสียง, คราง
คชฺชน : (นปุ.) การร้อง, การกระหึม, การคำรน, การคำราม, เสียงร้อง (เสียงฟ้า), ฯลฯ, ฟ้าร้อง. คชฺชฺ สทฺเท, ยุ.
คชฺชนา : อิต. การร้อง, การคำราม, การแผดเสียง
คชฺชิตุ : ป. ผู้ร้อง, ผู้คำราม, ผู้แผดเสียง
คชาภรณ : (นปุ.) เครื่องประดับสำหรับช้าง, เครื่องประดับช้าง.
คณฺฐิปาส : ป. บ่วง, แร้ว, จั่น, เครื่องล่ามเท้า
คทฺทุ (ทู) ล : ป. สายหนัง, บ่วงหนัง; เครื่องผูกสุนัข
คทฺทูล : (ปุ.) เครื่องผูกสุนัข, โซ่. คทฺทฺ สทฺเท, อุโล, ทีโฆ.
คเทร : (ปุ.) เมฆ (มีเสียงกระหึ่ม). คทฺ เทวสทฺเท, อิโร. ส. คทามฺพร.
คนฺถปฺปโมจน : นป. การหลุดพ้นจากเครื่องร้อยรัด
คนฺธรส : (ปุ.) รสแห่งของหอม, รสหอม, มด ยอบ ชื่อยางไม่ชนิดหนึ่งมีกลิ่นหอม ใช้ เป็นเครื่องยาและอบกลิ่น.
คนฺธาร : (ปุ.) คันธาระ ชื่อเสียงดนตรีอย่างที่ ๔ ใน ๗ อย่าง เสียงเหมือนแพะร้อง วิ. คนฺธ เลสํ อรตีติ คนฺธโร. คนฺธปุพฺโพ, อรฺ คติยํ, อ. คนฺธโร เอว คนฺธาโร.
คพฺภปริสฺสว : ป. รก (เครื่องสำหรับหล่อเลี้ยงเด็กในครรภ์)
คพฺภมล : นป. มลทินแห่งครรภ์, รก (เครื่องสำหรับหล่อเลี้ยงเด็กในครรภ์แนบอยู่กับมดลูกมีสายล่ามมาที่สะดือเด็ก)
คมฺภีร : (ปุ.) คัมภีระ ชื่อเสียงดนตรีอย่างที่ ๗ ใน ๘ อย่าง เป็นเสียงลึกสุขุม. ปญฺจนฺนํ ฐานคตีนํ ทูรฏฺฐานโต ชาตตฺตา คมฺภีโร.
คมิกปริพฺพยวตฺถุ : (นปุ.) เครื่องเสบียงของคน เดินทาง, เครื่องเสบียงเดินทาง.
คล : (ปุ.) คอ, ลำคอ (เครื่องกลืนกิน) วิ. คลนฺติ อเนนาติ คโล. คลฺ อทเน, อ. คิลติ อเนนาติ วา คโล. คิลฺ อชฺโฌหรเณ, อ, อิสฺส อตฺตํ.
คลนฺตฏฺฐิ : (นปุ.) การออกเสียง, การปรากฏ. คุ สทฺเท อุคฺคเม จ, โณ.
คลนาฬิ : อิต. ก้านคอ, หลอดเสียง
คฬคฬายติ : ก. ประพฤติดังคละคละ, ทำเสียงคละคละ, แผดเสียง, คำราม
คฬุล : (ปุ.) เครื่องผูกสุนัข, บ่วงผูกสุนัข, โซ่ ผูกสุนัข. คฬฺ รกฺขเณ, อุโล.
คาถา : (อิต.) วาจาของบุคคลผู้มีปรีชา, คำของ บุคคลผู้มีปรีชา, วาจาอันบัณฑิตผูกไว้, สัททชาติอัณบัณฑิตกล่าว, ลำนำ (บทเพลง ที่เป็นทำนอง), กลอน, บทกลอน, เพลง, เกียรติ, คาถา ชื่อคำประพันธ์ทางภาษา มคธ เรียกคำฉันท์ที่ครบ ๔ บาทว่า ๑ คาถา (ระเบียบเป็นเครื่องอันบัณฑิตขับ) ชื่อองค์ที่ ๔ ของนวังคสัตถุศาสน์. คา สทฺเท, โถ, อิตฺถิยํ, อา. ส. คาถา.
คาถาวณฺณนา : (อิต.) กถาเป็นเครื่องพรรณนา ซึ่งเนื้อความแห่งคาถา, กถาเครื่องพรรณนา ซึ่งเนื้อความแห่งคาถา, วาจาเป็นเครื่อง พรรณนาซึ่งเนื้อความแห่งคาถา, การพรรณ- นาซึ่งเนื้อความแห่งคาถา. วิ. คาถตฺถสฺส วณฺณนา วา คาถา วณฺณนา. คาถาย อตฺถสฺส
คิงฺคมก : นป. เครื่องประดับไหล่
คิลานปจฺจย : ป. ปัจจัยสำหรับผู้ป่วย, เครื่องบำบัดไข้
คิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขาร : (ปุ.) บริขาร คือ ยาอันเป็นปัจจัยแก่ภิกษุไข้, บริขารคือ ยาอันเป็นปัจจัยแก่คนไข้, เครื่องยารักษา คนไข้.
คิหิพนฺธน : นป. พันธะของผู้ครองเรือน, เครื่องผูกมัดของคฤหัสถ์
คิหิสโยชน : นป. (กิเลส) เครื่องหน่วงเหนี่ยวของคฤหัสถ์, เครื่องผูกพันของคฤหัสถ์
คีตก : นป. เพลง, เสียงเพลงเบาๆ
คีตรว, - สทฺท, - สร : ป. เสียงขับร้อง, เสียงเพลง
คีวา : (อิต.) หนี้, สินไหม, สินใช้ (เป็นเหมือน เครื่องผูกคอไว้), คอ. วิ. คายติ เอตายาติ คีวา. คา สทฺเท, อีโว.
คีวาภรณ : (นปุ.) เครื่องประดับคอ, สายสร้อย, สายสร้อยคอ.
คีเวยฺย คีเวยฺยก : (นปุ.) เครื่องประดับคอ, ผ้า พันคอ. วิ. คีวายํ ภวํ คีเวยฺยํ. คีวาย อาภรณํ วา คีเวยฺยํ คีเวยฺยกํ วา. เอยฺย ปัจ ศัพท์หลัง ลง ก สกัด. โมคฯ ลง เณยฺย เณยฺยก ปัจ.
คีเวยฺย, - ยก : นป. เครื่องประดับคอ
คึคมก คิงฺคมก : (นปุ.) เครื่องประดับไหล่, อินทรธนู (อิน ธะนู). คมฺ คติยํ, ณฺวุ, ทฺวิตฺตํ, อสฺสิตฺต, นิคฺคหิตาคโม.