จีวรวิจารณสิพฺพนาทิสมณปริกฺขาราภิสงฺขรณ : (นปุ.) การตกแต่งซึ่งบริขารของสมณะมี การกะและการเย็บซึ่งจีวรเป็นต้น.
ฉินฺนวาสนาปารุปน : (วิ.) ผู้มีผ้าสำหรับนุ่งและ ผ้าสำหรับห่มอันขาดแล้ว.
เฉกปาปก : (ปุ.) คุณและโทษ, ความดีและ ความชั่ว.
เฉทนกปาจิตฺติยา : (อิต.) เฉทนกปาจิตตีย์ ชื่ออาบัติปาจิตตีย์ ที่ต้องให้ตัดของที่ทำ เกินกำหนด (ประมาณ) ออกเสียก่อนจึง แสดงอาบัติตก คือจึงจะพ้นจากอาบัติ.
เฉปฺปา : อิต. หาง
ชนปาโมกฺข : ค. ผู้เป็นประธานหรือหัวหน้าของกลุ่มชน
ชปฺปา : (อิต.) ความปรารถนา, ความเหนี่ยรั้ง.
ชปฺปา, ชปฺปนา : อิต. ความโลภ, ความอยากได้, ความหิว; การพูดเพื่อให้ได้มา
ฐปาเปติ : ก. ให้ตั้งไว้, ให้วางไว้,ให้หยุด
ตสฺสปาปิยสิกากมฺม : (นปุ.) กรรมอันสงฆ์ พึงทำแก่ภิกษุรูปนั้นผู้เป็นบาป (ปกปิด ความประพฤติชั่วของตนด้วยการพูดเท็จ).
ติกปาจิตฺติย : (นปุ. อิต.) ติกปาจิตตีย์ คือ ปาจิตตีย์ ๓ ตัว ในสิกขาบทเดียวกัน คือ ขอจีวรจากบุคคลมิใช่ญาติ ๑ บุคคลนั้น มิได้ปวารณาไว้ ๑ ขอในสมัยที่มิได้ ทรงอนุญาตไว้ ๑ ดูสิกขาบทที่ ๖ แห่ง จีวรวรรค.
ติโรปาการ : (นปุ.) ภายนอกแห่งกำแพง, ภายนอกกำแพง, นอกกำแพง.
ถนปา : (อิต.) เด็กหญิงผู้ดื่มซึ่งน้ำอันเกิดจาก นม, ฯลฯ, ทาริกา.
ทนฺตวิขาทน : นป. การเคี้ยวด้วยฟัน
ทฺวิปาทก : ค. ซึ่งมีสองเท้า
ทฬฺหปาการ : ค. ปราการมั่นคง, มีกำแพงแข็งแรง
ทิกฺขา : (อิต.) การบูชา, การเซ่นสรวง. ทิกฺข ธาตุในความบูชา ฯลฯ, อ ปัจ. อา อิต.
ทิสาปาโมกฺข : ค. (อาจารย์) ผู้เป็นใหญ่ในทิศ, ผู้มีชื่อเสียงโด่งดังทั่วทุกทิศ
ทีปาโลก : ป. แสงประทีป, แสงตะเกียง
ทุกฺขานุภวน : นป. การเสวยทุกข์, การได้รับความทุกข์ทรมาน
ทุกฺขาปน : นป. การทำผู้อื่นให้เป็นทุกข์, การก่อทุกข์
ทุกฺขาปิต : กิต. (อันเขา) ทำให้เป็นทุกข์, อันก่อทุกข์ให้
ทุกฺขาเปติ : ก. ทำให้เป็นทุกข์, ก่อทุกข์ให้
ทุกฺขาภิกิณฺณ : ค. ซึ่งเกลื่อนกล่นด้วยทุกข์, ซึ่งมีทุกข์มาก
ทุกฺขาสหนตา : อิต. ความไม่อดทนต่อความทุกข์, ความทนต่อความยากลำบากไม่ได้
ธูมปานาวรรณ : (นปุ.) ซองบุหรี่.
นทีปารา : (อิต.) อันคร่อมซึ่งแม่น้ำ.
นิกฺกงฺขา : อิต. การไม่มีความสงสัย
นิกฺขาเมติ : ก. ให้ออกไป, การก้าวไป, การจากไป
นิขาทน : (นปุ.) สว่าน, สิ่ว. นิปุพฺโพ, ขาตฺ ภกฺขเร, ยุ.
นิปฺปาเทติ : ก. ให้สำเร็จ
นิปาตก : ค. ซึ่งแบ่งออกเป็นตอนๆ
นิปาตน : (นปุ.) การตกไปโดยไม่เหลือ, ฯลฯ, ความไม่เปลี่ยนแปลง.
นิปาเตติ : ก. ให้ตก, ให้ล้ม, ให้หล่น
นิวตฺถปารุปนมตฺต : (วิ.) สักว่าผ้าอันบุคคล นุ่งแล้วและผ้าสำหรับห่ม. เป็น สัม. กัม. มี ส. ทวัน. เป็นท้อง.
ปกฺขาเลติ : ก. บ้วนปาก, ล้าง, ชำระ
ปจฺจกฺขาติ : ก. กล่าวตู่, บอกปัด, ไม่ยอมรับ, บอกคืน
ปฏิทุกฺขาปนตา : อิต. ภาวะที่กลับทำให้เกิดมีความทุกข์ขึ้นใหม่อีก
ปฏิปาทก : ป. ผู้ให้สำเร็จ, ผู้จัดแจง, ผู้จัดหา; เชิง (เตียง), ที่รอง (เตียง)
ปฏิปาเทติ : ก. ให้สำเร็จ, บันดาล, มอบให้, จัดแจง, จัดหาให้
ปฏิสงฺขา : ๑. อิต. การพิจารณา;
๒. กิต. พิจารณาแล้ว, ใคร่ครวญแล้ว
ปฏิสงฺขาติ : ก. พิจารณา, ใคร่ครวญ, ไตร่ตรอง
ปฏิสงฺขาริก, - ริย : ค. ซึ่งใช้สำหรับการปฏิสังขรณ์, ซึ่งมีไว้เพื่อการซ่อมแซม
ปฏุปฺปาทน : นป. การลบ (ทางคณิตศาสตร์)
ปณิปาติก : ค. อ่อนน้อม, ถ่อมตน, ภักดี
ปทปาริปูรี : อิต. คำที่ยังบทให้เต็ม, คำเสริมบท, ได้แก่ปทปูรณะ
ปปญฺจสงฺขา : อิต. ธรรมที่นับว่าเป็นเครื่องทำให้เนิ่นช้า, ธรรมที่เป็นส่วนแห่งความเนิ่นช้า, เครื่องหมายแห่งความลุ่มหลง
ปปญฺจสญฺญาสงฺขา : อิต. ส่วนแห่งสัญญาอันประกอบด้วยปปัญจธรรม, ความคิดความกำหนดหมายที่หน่วงเหนี่ยวจิต, ความคิดปักใจ
ปยิรุปาสน : นป., - สนา อิต. การเข้าไปนั่งใกล้, การเข้าไปคอยรับใช้, การคบหา, การเคารพนับถือ, การบูชา
ปยิรุปาสิก : ค. ผู้เข้าไปนั่งใกล้, ผู้คอยรับใช้, ผู้คบหา, ผู้บูชา