กรณี : (อิต.) คดี, เรื่อง, เรื่องเดิม, มูล, เหตุ. ส. กรณี.
กรณ : (วิ.) (วตฺถุ) เป็นเครื่องทำ, (อวยว) เป็นเครื่องทำเสียงให้เกิด. วิ. กโรติ เตนา ติ กรณํ. กรียเต เตนาติ วา กรณํ. เป็นที่ทำ วิ. กโรนฺติ เอตฺถาติ กรโณ. กรฺ กรเณ, ยุ.
จกฺขุกรณ, - กรณี : ค. ซึ่งกระทำปัญญาจักษุ, ผู้ทำให้เกิดปัญญาจักษุ, ผู้ทำให้เกิดความเห็นชัดด้วยใจ
อญฺชลิกรณียอญฺชลีกรณีบ : (วิ.) (สงฆ์)ผู้มีอัญชลึอันบุคคลพึงทำ.วิ. อญฺชลิกรณิโยยสฺส โส อญฺชลิกรณิโย. ฉ.ตุลอญฺชลิกรณิโย ยสฺมึ โส อญฺชลิกรณีโย.ส. ตุล. ผู้ควรซึ่งอัญชลีกรรมอันสัตว์โลกพึงทำ, ผู้ควรซึ่งอัญชลีกรรมอันสัตว์โลกทำ.วิ. อญฺชลิกมฺมํกรณํอญฺชลิกรณํ, กตฺตพฺพํอญฺชลิกรณํอรหตีติอญฺชลิกรณิโย.อียปัจ.ฐานตัท.ผู้ควรแก่อัญชลีกรรมอันสัตว์โลกพึงกระทำ, ผู้ควรแก่อัญชลีกรรมอันสัตว์โลกทำ.วิ. กตฺตพฺพสฺสอญฺชลิกรณสฺสอรหตีติอญฺชลิกรณิโย.เป็นผู้ควรซึ่งอัญชลีกรรมอันสัตว์โลกทำวิ. กตฺตพฺพสฺสอญฺชลิกรณสฺส อนุจฺฉวิโกโหตีติอญฺชลิกรณิโย. แปลว่า เป็นผู้ควรแก่อัญชลีกรรมอันสัตว์โลกทำโดยไม่หักวิภัติก็ได้. พระไตรปิฏกเป็นอญฺชลิกรณีโยแต่ในสังฆคุณที่ใช้ในบทสวดมนต์เป็นอญฺชลีกรณิโยพึงสวดให้ถูกต้องด้วย.
อญฺชลิกรณีย อญฺชลีกรณีบ : (วิ.) (สงฆ์) ผู้มีอัญชลึอันบุคคลพึงทำ. วิ. อญฺชลิ กรณิโย ยสฺส โส อญฺชลิกรณิโย. ฉ.ตุล อญฺชลิกรณิโย ยสฺมึ โส อญฺชลิกรณีโย. ส. ตุล. ผู้ควรซึ่งอัญชลีกรรมอันสัตว์โลก พึงทำ, ผู้ควรซึ่งอัญชลีกรรมอันสัตว์โลก ทำ. วิ. อญฺชลิกมฺมํ กรณํ อญฺชลิกรณํ, กตฺตพฺพํ อญฺชลิกรณํ อรหตีติ อญฺชลิ กรณิโย. อียปัจ. ฐานตัท. ผู้ควรแก่อัญ ชลีกรรมอันสัตว์โลกพึงกระทำ, ผู้ควร แก่อัญชลีกรรมอันสัตว์โลกทำ. วิ. กตฺตพฺพสฺส อญฺชลิกรณสฺส อรหตีติ อญฺชลิกรณิโย. เป็นผู้ควรซึ่งอัญชลี กรรมอันสัตว์โลกทำ วิ. กตฺตพฺพสฺส อญฺชลิกรณสฺส อนุจฺฉวิโกโหตีติ อญฺชลิกรณิโย. แปลว่า เป็นผู้ควรแก่ อัญชลีกรรมอันสัตว์โลกทำ โดยไม่หัก วิภัติก็ได้. พระไตรปิฏกเป็น อญฺชลิกรณี โย แต่ในสังฆคุณที่ใช้ในบทสวดมนต์ เป็น อญฺชลีกรณิโย พึงสวดให้ถูกต้อง ด้วย.
ทฬฺหึกมฺม, - กรณ : นป. การกระทำให้มั่น, การทำให้มั่นคงแข็งแรง
อาโลกกร, - กรณ : ค., นป. ทำแสงสว่าง, ผู้นำแสงสว่างมา
กรณการก : (ปุ.) กรณการก ชื่อของบทนาม นามที่ประกอบด้วยตติยาวิภัติ
กรณวิภตฺติ : อิต. กรณการก, ตติยาวิภัตติ
กรณภาว : (ปุ.) ความเป็นคืออันทำ, ฯลฯ.
กรณียกิจฺจ : (นปุ.) กิจอัน...พึงทำ, ฯลฯ.
กรณีสุตา : อิต. ลูกเลี้ยง, ธิดาเลี้ยง
พฺยนฺตีกรณ : (นปุ.) การทำให้สิ้นสุด. พฺยนฺต+กรณ อี อาคม หรือแปลง อ ที่ ต เป็น อี.
ติโรกรณี : (อิต.) ผ้าม่าน วิ. ติโร กรียติ ปถียติ ยาย สา ติโรกรณี. เวสฯ ๕๐๖ วิ. ติโร กโรนฺติ เอตายาติ ติโรกรณี.
อธิกรณี : (อิต.) ทั่ง (แท่นสำหรับรองตีเหล็ก) วิ.อธิกโรติยสฺสํสาอธิกรณี.
อลงฺกรณ : (นปุ.) การประดับ, การตกแต่ง, การประดับประดา, เครื่องตกแต่ง, เครื่องประดับ, เครื่องตบแต่ง, เครื่องอาภรณ์.อลํปุพฺ-โพ, กรฺกรเณ, ยุ.ส.อลงฺกรณ.
กริณี : (อิต.) ช้างพัง, ช้างตัวเมีย, นางช้าง, กริณี, กรินี, กิริณี, กิรินี.
กรุณ : (ปุ.) กรุณะ (ความเอ็นดู) ชื่อนาฏยรส อย่างที่ ๒ ใน ๙ อย่าง. กรฺ กรเณ, อุโณ.
กเรณุ : (ปุ.) สัตว์มีงวง, ช้างพลาย, ช้างสาร. กร+อิณุปัจ. ส. กเรณุ, กรรณู.
กเรณุ, - ณุกา : อิต. ช้างพัง, ช้างตัวเมีย
กลฺยาณวากฺกรณ : ค. มีวาจาอันไพเราะน่ายินดี
กสิกรณ : นป. การไถนา, การทำนา
กามาธิกรณ : ค. ผู้มีความใคร่เป็นเหตุให้เกิดเรื่อง
กิจฺจาธิกรณ : นป. กิจจาธิกรณ์, กิจที่สงฆ์พึงทำในที่ประชุมสงฆ์
กิรณ : (ปุ.) รัศมี, แสง. วิ. กิรติ ติมิรนฺติ กิรโณ. กิรฺ วิกฺเขเป, กิรติ ปตฺถรตีติ วา กิร โณ. กิรฺ ปสารเณ. อภิฯ ลง อน ปัจ. แปลง น เป็น ณ รูปฯ ลง ยุ ปัจ.
กิริณี : (อิต.) ช้างพัง, ช้างตัวเมีย, นางช้าง. กรี+อินี แปลง อ เป็น อิ.
กุสลกมฺมปติฏฐากรณกาล : (ปุ.) กาลเป็นที่ทำ ซึ่งที่พึ่งคือกรรมอันเป็นกุศล. เป็น วิเสสนปุพ. กัม. มี วิเสสนบุพ. กัม. อวกัม. และ ทุ. ตัป. เป็นท้อง.
คพฺภกรณ : นป. การตั้งครรภ์
คุฬกรณ : นป. การทำน้ำอ้อยงบ, โรงงานน้ำตาล
ญาณกรณ, - ณี : ค. อันทำให้เข้าใจแจ่มแจ้ง, อันทำให้รู้แจ้ง
ฐานกรณ : (นปุ.) ที่ตั้งและวัตถุเป็นเครื่องทำ (ให้เกิดเสียงในการพูด).
ตนุกรณ : (นปุ.) การถาก, การทำให้บาง, การ ไส. ตนุปุพฺโพ, กรฺ กรเณ, ยุ.
ทฬฺหีกรณ : (นปุ.) การทำให้มั่น, การทำให้ มั่นคง, การทำการงานให้มั่น, การทำ การงานให้เต็มมือ.
ธญฺญกรณ : (นปุ.) ลานนวดข้าว, ลานข้าว. วิ. ธญฺญานิ กโรนฺติ มทฺทนุติ อสฺมินฺติ ธญฺญกรณํ.
นงฺคลกฏฺฐกรณ : นป. การไถนา
นตฺถุกรณี : อิต. ผ้าเช็ดจมูก, ผ้าเช็ดหน้า, กล้องยานัตถุ์
นิพฺพาณสจฺฉิกรณ นิพฺพานสจฺฉิกรณ : (นปุ.) การทำให้แจ้งซึ่งพระนิพพาน,การทำให้แจ้งพระนิพพาน,การทำพระนิพพานให้แจ้ง.
ปโยคกรณ : นป. การกระทำความเพียร, การกระทำความมุ่งมั่นบากบั่น, การประกอบกิจ
ปาตุกรณ : นป. การกระทำให้ปรากฏ, การทำให้เกิดขึ้น
พนฺธกรณี : (ปุ.) ข้อผูกพัน.
พหิกรณ : นป. การกระทำไว้ในภายนอก
ภสฺมีกรณ : (วิ.) ทำให้เป็นเถ้า, เผา, ไหม้.
ภุกฺกรณ : นป. การเห่า, การหอน
มณฺฑลกรณี : (อิต.) วงเวียน.
สจฺฉิกรณ : นป. การทำให้แจ้ง
อโธมุขีกรณ : (นปุ.) การทำให้มีหน้าข้างล่าง, การคว่ำ, การคว่ำลง.
อนฺธกรณ : ค. บอด, ทำให้มืด, สับสน
อนุกรณ : (วิ.) ทำตาม, เอาอย่าง, เลียน(เอาอย่าง).
อนุวาทาธิกรณ : (นปุ.) อธิกรณ์อันเกิดจากการกล่าวหา, เรื่องที่ต้องระงับอักเกิดจากการกล่าวหา, อนุวาทาธิกรณ์(การโจทกันด้วยอาบัตินั้นๆ).
อสพฺภีกรณ : นป. การกระทำที่ต่ำช้าเลวทราม