กรี : (ปุ.) สัตว์มีงวง, ช้าง, ช้างพลาย, ไอยรา. ส. กริน.
กริสาปณ : (ปุ.) กหาปณะ วิ. รูปสฺส กรีเสน กโต สํโวหารปทตฺโพ กริสาปโณ นาม.
กร : (ปุ.) บุคคลผู้ทำ, แขน, มือ, งวง, กาย, หมวด, หมู่, พวก, ประชุม, กอง, คณะ, ฝูง. กรฺ กรเณ, อ. ส. กร.
ถมฺภกรี : (ปุ.) ข้าวเปลือก. วิ. ถมฺโภ คุมโภ, ตํ กโรตีติ ถมฺภกรี. กรฺ กรเณ, อี. ฏีกา อภิฯ ลง อิ ปัจ. เป็น ถมฺภกริ.
สุกริก : (ปุ.) คนผู้ฆ่าสุกรเป็นอยู่, พรานหมู. วิ. สูกเร หนฺตฺวา ชีวตีติ สูกริโก. ณิก ปัจ.
อุปกฺขร : (ปุ.) เพลา, เพลารถ. วิ. อุปริ กรียเตติ อุปกฺขโร. อ ปัจ. แปลง กร เป็น ขร ซ้อน กฺ.
ทุกฺกร : (วิ.) อัน...ทำได้โดยยาก วิ . ทุกฺเขน กรียตีติ ทุกฺกรํ. อัน...พึงทำได้โดยยาก วิ. ทุกฺเขน กริตพฺพนติ ทุกฺกรํ. ทุกฺขปุพฺโพ, กรฺ กรเณ, ข ปจฺจโย. ลบ ข ซ้อน กฺ.
อีสกฺกร : (วิ.) อันเขาทำหน่อยหนึ่ง วิ. อีสํ กรียเตติ อีสกฺกรํ. อีสํปุพฺโพ, กรฺ กรเณ, โข, นิคฺคหิตโลโป.
กรกา : (อิต.) ลูกเห็บ (เมล็ดน้ำแข็งที่ตกจาก อากาศ เมฆที่ละลายไม่หมด). กเรน หตฺ เถน คยฺหุปคตฺตา กรกา. ส. กรก.
กรตล : (นปุ.) พื้นแห่งมือ. ฝ่ามือ. ส. กรตล.
กรปาลิกา : (อิต.) กรปาลิกา ชื่อดาบชนิดหนึ่ง, เขน (เครื่องป้องกันศัตรา). วิ. กรํ ปาลย ตีติ กรปาลิกา. ณฺวุ ปัจ. อิ อาคม อาอิต. ส. กรปาลิกา ว่า คทา กระบี่.
กรปุฏ : (ปุ.) ประนมมือ, กระพุ่มมือ. วิ. กรมโย ปุโฏ กรปุโฏ.
กรภูสา : (อิต.) เครื่องประดับของแขน, กำไล มือ. วิ. กรสฺส ภูสา กรภูสา.
กรมร : (ปุ.) ชนผู้จะพึงตายด้วยมือแห่งศัตรู วิ. สตฺตูนํ กเรน มริตพฺโพติ กรมโร. ชน ประหนึ่งว่าตายในมือ, เชลย, คนคุก. ส. กรมรินฺ.
กรวีก : (ปุ.) กรวีกะ ชื่อภูเขาลูกที่ ๓ ใน ๗ ลูก ซึ่งเป็นบริวารของภูเขาสุเมรุ.
กรหาฏ กรหาฏก : (นปุ.) เหง้าในดิน, หัวใน ดิน, เหง้า, หัว, ก้านดอกไม้. วิ. กุยํ รูหตีติ กรหาฏํ. กุปุพฺโพ, รุหฺ ชนเน, อาโฏ, อุสฺสตฺตํ. ศัพท์ หลัง ก สกัด.
กรีร : (ปุ.) ดองดึง ชื่อไม้เถาชนิดหนึ่งใช้ทำยา, สวาท ไม้เถาชนิดหนึ่ง มีหนาม เมล็ดกลม เปลือกแข็งสีเทาเจือเขียว. กรฺ กรเณ, อีโร.
กรชาล : นป. ลำแสง, การพวยพุ่งของแสง
กรตาล : นป. ฉิ่ง
กรติ : ๑. ก. ตัด, ทำอันตราย, ทำร้าย
๒. อิต. ถั่วชนิดหนึ่ง, ถั่วราชมาส
กรภีร : ป. สิงโต
กรมาล : ป. ควันไฟ
กรวิ : ป. นกดุเหว่า
กรวีกภาณี : ค. พูดเพราะเหมือนนกดุเหว่า
กรวีร : (ปุ.) ยี่โถ. กุจฺฉิตปุพฺโพ, รุ สทฺเท, อีโร, จฺฉิตโลโป, อุสฺสตฺตํ.
กรวีล : (ปุ.) ต้นพุด?
กรสาขา : อิต. นิ้วมือ, นิ้วเท้า
กรหาฏ : (นปุ.) ของหวาน.
กรียติ : ก. อันเขาย่อมทำ
กรีสงฺคสา : อิต. พายุ
กรีสมคฺค : ป. ทวารหนัก
กตุ : (ปุ.) การบูชา, การบูชายัญ, ยัญ. วิ. สคฺคตฺถิเกหิ กรียตีติ กตุ (อันคนผู้ต้องการสวรรค์ทำ). กรฺ กรเณ, ตุ. กตฺตก
กรณ : (วิ.) (วตฺถุ) เป็นเครื่องทำ, (อวยว) เป็นเครื่องทำเสียงให้เกิด. วิ. กโรติ เตนา ติ กรณํ. กรียเต เตนาติ วา กรณํ. เป็นที่ทำ วิ. กโรนฺติ เอตฺถาติ กรโณ. กรฺ กรเณ, ยุ.
กรณฺฑ : (ปุ. นปุ.) หม้อ, หม้อน้ำ, ภาชนะน้ำ, ภาชนะ มีฝาปิด, กะทอ, ตะกร้า, เข่ง, หีบ, ตลับ, ผอบ (ผะอบ), ขวด, กระติก, คราบ (งู), เตียบ (ตะลุ่มปากผาย มีฝา ครอบ สำหรับใส่ของกิน), อวน, กรัณฑ์. วิ. กรียตีติ กรณฺโฑ. กรฺ กรเณ, อณฺโฑ. กรณฺฑิ ภาชนตฺเถ วา, อ. อภิฯ. กัจฯ ๖๖๓ วิ. กรณฺฑิตพฺโพ ภาเชตพฺโพติ กรณฺโฑ. ก ปัจ. ลบ ก เป็น กรณฺฑก โดยไม่ลบ ก หรือลง อ ปัจ. ตามอภิฯ ก็ ลง ก สกัด บ้าง. ส. กรณฺฑ.
กรีส : (ปุ. นปุ.) อาหารเก่า, อุจจาระ, ขี้, กรีษ. วิ. กุจฺฉิตพฺพนฺติ กรีสํ. กุ กุจฺฉิเต, อิโส, กุสฺส กรตฺตํ, ทีโฆ. รูปฯ ๖๖๗. อภิฯ วิ. กรียตีติ กรีสํ. กิรฺ วิกิรเณ, อีโส, กรฺ กรเณ วา. ส. กรีษ.
กิพฺพิส : (นปุ.) บาป, โทษ, ความผิด. วิ. กโรติ อนิฏฺฐ ผลนฺติ กิพฺพิสํ. กรียตีติ วา กิพฺพิสํ. กรฺ กรเณ, อิพฺพิโส. กิลฺยเต สิถิลี กรียเต อเนนาติ วา กิพฺพิสํ. กลฺ สิถิเล. ลบที่สุดธาตุ.
จกฺก : (นปุ.) วัตถุเป็นเครื่องทำซึ่งการไป วิ. กโรติ คมน มเนนาติ จกฺกํ. กรฺ กรเณ, อ. เทว๎ภาวะ ก แล้วแปลง ก เป็น จ แปลง ก ตัวธาตุเป็น กฺก ลบที่สุดธาตุ. วัตถุอันหมุน ไป, ล้อ, ล้อรถ. จกฺ ปริวตฺตเน, โก. เสนา (พล กองพล), พล, กองพล, กองทัพบก. วิ. กรียเต วิคฺคโห อเนนาติ จกฺกํ. จักรชื่อ เครื่องประหารอย่างหนึ่ง มีรูปกลม มีแฉก โค้งโดยรอบ. วิ. จกฺเกติ พยฺถติ หึสติ เอเตนาติ จกฺกํ. จกฺกฺ พฺยถเน, อ. จักร ชื่อ สิ่งที่มีรูปกลม มีฟันเฟืองโดยรอบ, สมบัติ ,คุณสมบัติความดี,ความเจริญ, เครื่องหมาย , ลักษณะ( ลายจักรที่ฝ่าเท้าของคนมีบุญ ) ,ธรรม (ธรรมจักร), ข้อสั่งสอน, คำสั่งสอน จักร(มณฑลหรือวงรอบ), อุ อาณาจักร, ทาน(ไทยธรรม), กอง, ส่วน, คำ, “จักร” ไทย ใช้เรียกชื่อเครื่องกล เช่น เครื่องจักร รถจักร เป็นต้น. ส. จกฺร.
ทิกฺกร : (ปุ.) เด็กหนุ่ม, เด็กรุ่น. อาทิ+ กร ลบ อา ซ้อน ก.
พฺยากรณ : (นปุ.) การทำให้แจ้ง, การทำนาย, การกล่าวทาย, การกล่าวแก้, การเฉลย, การคาดการณ์, การยืนยัน, ความยืนยัน, พยากรณ์ ชื่อเวทางค์ คือ การเรียนพระเวทอย่าง ๑ ใน ๖ อย่าง. วิ. ยถาสรูปํ สทฺทา วฺยากรียนฺติ เอเตนาติ วฺยากรณํ. วิ อา ปุพฺโพ, กรฺ กรเณ, ยุ. อภิฯ. สาธุสทฺทานมนฺวาขฺยายกํ พฺยากรณํ. ฎีกาอภิฯ.
หงฺกร : (ปุ.) การรบพุ่ง, สงคราม. กลห+กร ลบ กล ลงนิคคหิตอาคม.
กรวิก กรวีก : (ปุ.) นกกรวิก, นกการวิก, นกการะเวก. วิ. กลํ รวตีติ กรวิโก. กลปุพฺโพ, รุ สทฺเท, ณิโก, อิโก วา, ลโลโป.
กีร : (ปุ.) นกแขกเต้า, นกแก้ว, นกกะหรอด. วิ. กี อิติ สทฺทํ กีโร. กีปุพฺโพ, รุ สทฺเท, อ. กโรติ มนุสฺสทฺทนฺติ วา กีโร. กรฺ กรเณ, อ, อสฺสี. ส. กีร.
กุร : (ปุ.) นก, กุรฺ สทฺเท, อ.
กุรุ : (ปุ.) กุรุ ชื่อชนบท ๑ ใน ๒o ของอินเดีย โบราณ วิ. ธมฺมตา สิทฺธสฺส ปญฺจสีลสฺส อานุภาเวน กํ สุขํ อุรุ มหนฺตา เอตฺถาติ กุรุ. กํ ปาปํ รุนฺธติ เอตฺถาติ วา กุรุ. กุปุพฺโพ, รุธิ อาวรเณ, กฺวิ. กุรติ กิจฺจากิจฺจํ วทตีติ วา กุรุ. กุรฺ สทฺเท. อุ. เป็น กุรู ด้วยรุฬ- หิเภทบ้าง.
กุรู กุรูร : (วิ.) แข็ง, แข็งกระด้าง, หยาบ, หยาบคาย, หยาบช้า, กักขละ, กักขฬะ, สาหัส. วิ. กนฺตตีติ กุรูรํ. กนฺตฺ เฉทเน, อูโร. กนฺตสฺส กุราเทโส, กิพฺพิสํ กโรตีติ กุรูโร. กรฺ หึสายํ, อูโร, อสฺสุ. กุรฺ อกฺโก- เส วา, อูโร. ศัพท์ต้นลง อู ปัจ.
เกกร : (ปุ.) คนตาเหล่, คนตาหลิ่ว, คนตาส่อน. วิ. กุจฺฉิตํ กโรตีติ เกกโร. กุปุพฺโพ, กรฺ กรเณ, อ, อุสฺเส (แปลง อุ แห่ง กุ เป็น เอ). สฺ เกกร.
ขฏ : (ปุ.) หญ้า, หญ้าหอม, แฝกหอม (รากมี กลิ่นหอมใช้ทำยาไทย), กร, มือ, กระพุ่ม มือ, ความปราถนา. ขฏฺ อิจฺฉายํ, อ. ส. ขฏ.
ตกฺกร : (ปุ.) โจร. ขโมย. วิ. ตํ กโรตีติ ตกฺกโร. ตปุพฺโพ, กรฺ กรเณ, อ. เถยฺยตฺถํ วา ตกฺกยตีติ ตกฺกโร. ตกฺก วิตกฺเก, อโร.
ตณฺหงกร : (ปุ.) ตัณหังกร พระนามของ พระ พุทธเจ้าพระองค์หนึ่ง.