สาขา : (อิต.) กิ่ง, กิ่งไม้, ก้าน, สิ่งย่อย, ส่วนย่อย, ห้วย. สาขฺ พฺยาปเน, อ. ส. ศาขา.
นาล นาฬ : (นปุ.) ก้าน, กิ่ง, กระบอก, กล้อง, ลำต้น, ช่อง, ท่อ, หลอด. นลฺ คนฺเธ, โณ. ส. นาล.
นาลิ นาฬิ : (อิต.) ก้าน, กิ่ง, กระบอก, กล่อง, กล้อง, ลำต้น, ช่อง, ท่อ, หลอด, ทะนาน, แล่ง ( ๒ แล่งเป็น ๑ ทะนาน), นาลี นาฬี ชื่อมาตราตวง, ส. นาฑิ, นาฑิลิ, นาฑิลี.
สาขานคร : (นปุ.) เมืองเป็นสาขา, สาขานคร คือ ดินแดนที่แยกออกเป็นส่วนหนึ่ง.
สาขามิค : (ปุ.) ลิง, เสน. วิ. สาขายํ มิโค ปสุ สาขามิโค.
ทณฺฑโกฏิ : อิต. ที่สุดแห่งก้าน, ปลายกิ่ง, ปลายไม้เท้า
ทุผสฺส : (ปุ.) ผัสสะหยาบ, อเนกคุณคัน อเนกคุณ ชื่อต้นไม้ชนิดหนึ่ง ใช้ทำยาไทย มีขนและหนามเล็กตามกิ่งก้านและใบ ถูกเข้าจะคัน.
สขาทิผลุ : (นปุ.) ข้อแห่งภูตคาม มีก้านเป็นต้น, ปล้องแห่งภูตคามมีกิ่งเป็นต้น.
กณฺฑ : (ปุ.) ลูกปืน, ลูกศร, ลูกธนู, ก้าน, ราก, ลำต้น, ท่อน, ท่อนไม้, ไม้เท้า, วรรค, ตอน, หมวด, อวกาศ, โอกาส, รำข้าว. กมฺ ปทวิกฺเขเป, กณฺ วา สทฺเท, โฑ. กณฺฑฺ วา เภทเน, อ. รูปฯ ๖๕๗ กฑิ เฉทเน, โก, นิคฺคหิตาคโม, กโลโป (ลบ ก ตัว ปัจ.)
นาลิ : อิต. ทะนาน, มาตราตวง, ปัตถะ ๑ หรือแล่ง ๑, ก้าน
นาฬ : ป. ลำต้น, หลอด, ท่อ, กล้อง, ก้าน
ปจฺจงฺค : นป. ส่วนย่อย, สาขา
ปสาขา : อิต. กิ่งไม้เล็กๆ
มาลา : (อิต.) ระเบียบ, แถว, แนว, ถ่องแถว, โครง, แผน, หมวด, สาขา, สร้อยคอ, สาย, ดอกไม้, พวง, พวงดอกไม้. วิ. มียติ ปริมียตีติ มาลา. มา มาเน, โล, อิตฺถิยํ อา. มลฺ ธารเณ วา, อ. มา ภมรา ลสนฺติ เอตฺถ ปิวเนนาติ วา มาลา, มาปุพฺโพ, ลสฺ กนฺติยํ, กฺวฺ ลบที่สุดธาตุ.
ลตา : อิต. เถาวัลย์, เครือไม้, กิ่ง
วณฺฏ, - ฏก : นป. ขั้ว, ก้าน
องฺคลฏฺฐิ : อิต. หน่อ, สาขา
กรสาขา : อิต. นิ้วมือ, นิ้วเท้า
ทณฺฑก : (ปุ.) ไม้ท่อนเล็ก, ท่อนไม้เลก. ก ลงใน อปฺป. ไม้, ท่อนไม้, ไม้เท้า, ไม้ สักกะเท้า, ก้าน. ก สกัด.
ผณิชฺชก : (ปุ.) เฉียงพร้ามอญ ชื่อต้นไม้ชนิดหนึ่ง กิ่ง ใบ และต้นสีม่วงดำ ใช้ทำยา เฉียงพร้ามอง ก็เรียก. วิ. ผณึ ชยตีติ ผณิชฺชโก. ผณีปุพฺโพ, ชี ชเย, อ. แปลง อี เป็น เอ เอ เป็น อย แปลง ย เป็น ก เป็น ผณิชฺฌก โดยแปลง ชฺ เป็น ฌฺ บ้าง. ผักคราด ตะไคร้ แมงลัก ก็ว่า.
สาขี : (ปุ.) ต้นไม้. วิ. สาขา อสฺสาตฺถีติ สาขี.
อาลินฺท : (ปุ.) ระเบียง, หน้ามุข, พะไล, เพิง. วิ. อลิ สาขา อินฺโท เอตฺถาติ อาลินฺโท. ทีฆะ. ส. อาจินฺท ชานบ้าน. อาลี
กรหาฏ กรหาฏก : (นปุ.) เหง้าในดิน, หัวใน ดิน, เหง้า, หัว, ก้านดอกไม้. วิ. กุยํ รูหตีติ กรหาฏํ. กุปุพฺโพ, รุหฺ ชนเน, อาโฏ, อุสฺสตฺตํ. ศัพท์ หลัง ก สกัด.
กุฏนินฺน : (นปุ.) เนระพูสี ชื่อต้นไม้ใช้ทำยา ต้นเป็นกอคล้ายผักกูด ก้านสีแดงคล้ำ.
กุมุทนาฬ, - นาล : นป. ก้านดอกบัวขาว, ก้านบัวขาว
โค : (ปุ.) โคผู้ วิ. คจฺฉตีติ โค. คมฺ คติยํ, โร. รปัจ. มี อำนาจให้ลบที่สุดธาตุแล้วลบตัวเอง. โค แปลว่าวัว ไม่นิยมตัวผู้หรือตัวเมีย มีแบบ แจกวิภัติโดยเฉพาะ ดูวจีวิภาค ภาคที่ ๒ เลขที่ ๗๑. บางคัมภีร์ แปลว่า แม่โคก็มี แต่ส่วนมากใช้เป็นคำกลาง หมายเอาทั้ง โคผู้และโคเมีย ถ้าหมายเอาโคผู้โดยเฉพาะ ใช้ศัพท์โคณ เมื่อหมายเอาตัวเมียใช้ศัพท์ คาวี. โคศัพท์ ยังแปลได้อีก คือ แปลว่า น้ำ อุ. โคสีตจนฺทน, สวรรค์ อุ. ธมฺโม- ปจิเตน คาวํ ปยติ. คนย่อมไปสวรรค์ด้วย ธรรมที่สั่งสมไว้แล้ว. แสงสว่าง รัศมี อุ. คาโว วิคฺคจฺฉนฺติ เทหโต. รัศมีท. ย่อมซ่านออกจากกาย, เพชร อุ. คาเวน ปริชฺเฌยฺย มณิโก. ช่างแก้วเจียระไนด้วย เพชร, ลูกศร อุ. ควํ ฉินฺทนฺติ ตจฺฉกา. ช่างถากท. ย่อมตัดลูกศร, ดวงจันทร์ อุ. คาวํ โอโลเกสิ จกฺขุนา. คนมองดวงจันทร์ ด้วยจักษุ, ตา อุ. คาเวน จนฺทํ อิกฺขติ. คนมองดวงจันทร์ด้วยตา, คำพูด ถ้อยคำ อุ. คาวํ ภาสนฺติ เต ชนา. ชน.ท. เหล่านั้น พากันพูดถ้อยคำ, พื้นดิน อุ. คาเว ฐิโต โอนมิ สาขํ. คนยืนที่พื้นดินโน้มกิ่งไม้, อินทรีย์ อุ. โคจรํ ที่เป็นที่เที่ยวไปแห่ง อินทรีย์, พระอาทิตย์ อุ. โค สุริโย.
โคกณฺฏก : (ปุ.) โคกกระสุน ชื่อไม้เลื้อย ลูก เป็นหนาม ใช้ทำยา, กระจับ ชื่อพรรณไม้ ใบสีเขียว อาศัยใบและก้านเป็นทุ่นลอย อยู่ในน้ำ มีฝักคล้ายเขาควาย เมื่อแก่มีสีดำ เนื้อในสีขาว เป็นอาหารมีรสมัน วิ. ควํ กณฏโก โคกณฺฏโก. ปฐวึ วา ลคฺคคณฺฏโก โคกณฺฏโก, เอกักขรโกสฏีกา วิ. โคสฺส สุริยสฺส กณฺฏโก โคกณฺฏโก.
เจทาร : (ปุ.) ตุ๊กแก. ส. เจทาร ว่าจิ้งจก, กิ่งก่า.
ฉตฺตนาฬี : อิต. ก้านร่ม
ชาติมาลา : (อิต.) แผนแห่งชาติ, สาขาแห่ง ชาติ, แผนแห่งเครือญาติ, โครงแห่ง ตระกูล.
ตาลฏฐิก : (นปุ.) กลีบแห่งก้านตาล.
ตุงฺควณฺฏก : ค. มีก้านยาว
ทณฺฑกมธุ : นป. รวงผึ้งพร้อมทั้งคอน, รวงผึ้งที่ห้อยติดอยู่กับกิ่งไม้
ทณฺฑปทุม : นป. ปทุมชนิดมีก้าน
นลทณฺฑก : นป. ก้านไม้อ้อ; หลาวที่ทำด้วยไม้อ้อ
ปตฺตนาฬี : อิต. ก้านปีก, ก้านขนไก่
ปสาข : ป., นป. กิ่งไม้, ค่าคบไม้
ปาโรห : ป. รากไม้ที่ย้อยลงมาจากกิ่ง (เช่น ต้นไทร)
มญฺชรี : (อิต.) ช่อดอกไม้, ก้านดอกไม้. วิ. มญฺชุโยคโต มญฺชรี. ร ปัจ. แปลง อุ เป็น อ อี อิต.
วณฺฏิก : ค. มีขั้ว, มีก้าน
เวตฺต : นป. หวาย, กิ่งไม้, แขนงไม้
สาขาภงฺค : ป. กิ่งไม้หัก
อคฺคิทณฺฑ : (ปุ.) ก้านอันยังไฟให้เกิด, ก้านไม้ขีดไฟ.