ตกฺกร : (ปุ.) โจร. ขโมย. วิ. ตํ กโรตีติ ตกฺกโร. ตปุพฺโพ, กรฺ กรเณ, อ. เถยฺยตฺถํ วา ตกฺกยตีติ ตกฺกโร. ตกฺก วิตกฺเก, อโร.
ตกฺกสิลา : (อิต.) ตักกสิลา ชื่อนครพิเศษของ อินเดียโบราณ. วิ. โย ปุริสกาเรน อูโน โส ตตฺถ คนฺตฺวา ตํ อูนํ ปูเรตีติ ตกฺกสิลา
ตกฺการี : (อิต.) คนทา ชื่อพรรณไม้สกุลปลา ไหลเผือกรากใช้เป็นยาแก้ไข้ในกลุ่มยา ๕ ราก โบราณเรียกว่ายาแก้ว ๕ ดวง หรือยา แก้ว ๕ ราก วิ. ตํ ตํ โรคขยนาทิกํ กโรตีติ ตกฺการี. ณีปัจ.
ตกฺกกาล : ป. กาลนั้น, เวลานั้น
ตกฺกน : นป. การตรึก, เหตุผล
ตกฺกล : (นปุ.) หมาก, กระวาน พรรณไม้ชนิด หนึ่ง ในจำพวกขิง ข่า ใช้ผลปรุงอาหาร และทำยา, ยาง, ยางไม้, ยางรัก. ตกฺกฺ รุกฺขสิเลเส อโล รูปฯ ๖๕๙.
ตกฺกากม : ป. ลำดับแห่งความตรึก
ตกฺกาล : (ปุ.) กาลนั้น
ตกฺกิก : ค. ผู้มีคววามตรึก, ผู้มีความคิดคาดคะเน
ตกฺเกติ : ก. นึก, ตรึก, ตรอง, เชื่อใจ
ตกฺโกฏก : ป. หนอน, ไส้เดือน, พยาธิ
ตกฺโกล : (นปุ.) กฤญณา, สะคร้าน. ตคิ คติยํ, อโร.
กกฺโกล (ตกฺโกล) : นป. ของหอมชนิดหนึ่ง
จิตฺตกฺเขป : ป. ความฟุ้งซ่านแห่งจิต, ความวิกลจริต
ธนุตกฺการิ : อิต. ต้นนมแมว, ต้นคนทา
ปตฺตกฺขนฺธ : ค. ซึ่งคอตก, ซึ่งเศร้าใจ, ซึ่งตรอมใจ, ซึ่งผิดหวัง
ปริวิตกฺเกติ : ก. ตรึก, คิดคำนึง
โยตกฺเขมี : (วิ.) ผู้มีธรรมเป็นแดนเกษมจากโยคะ. อี ปัจ. ตทัสสัตถิตัท.
อนุวิตกฺเกติ : ก. ตรึก, ไตร่ตรอง, พิจารณา
อภิตกฺเกติ : ก. คิดหา, ค้นหา, ตรึก, นึก
สมฺมต : (ปุ.) คำอันบุคคลพึงรู้ตาม, ถ้อยคำอันบุคคลพึงรู้ตาม. วิ. สมฺมนนิตพฺโพติ สมฺมโต. อันรู้ตาม, การรู้ตาม, โวหาร, ถ้อยคำ. วิ. สมฺมนนํ สมฺมโต. สํปุพฺโพ, มนฺ โพธเน, ตกฺ ปจฺจโย. ลบที่สุดธาตุและ กฺ กัจฯ ๖๔๓.
กปฺปุร กปฺปูร : (ปุ. นปุ.) การบูร ชื่อต้นไม้ ชนิดหนึ่งมีกลิ่นฉุนและรสร้อน อีกอย่าง หนึ่งเป็นชื่อของตัวยาที่กลั่นมาจากต้นไม้ นั้นเป็นเกล็ดสีขาวคล้ายพิมเสน.วิ. อตฺตโน คนฺเธน อญฺญํ คนฺธํ กปตีติ กปฺปูโร. กปฺ หึสายํ, อูโร, ทฺวิตฺตํ. กปฺปติ โรคาปนเย สมตฺเถตีติ วา กปฺปูโร. กปฺปฺ สามตฺถิเย, อูโร. กัจฯ ๖๗๐ เวสฯ ๗๙๕ ลง อุรปัจ. อภิฯวิ. ตุฏฺฐิอุปฺปาเทตุ กปฺปตีติ กปฺปูรํ. กปฺปฺ สามตฺถิเย, อูโร. กปุ ตกฺโกลคนฺเธ วา, อูโร. ชื่อของต้นไม้เป็น ปุ. ชื่อของเกล็ด ที่กลั่นมาจากต้นไม้นั้นเป็น นปุ. พิมเสนก็ แปล. ส. กรฺปูร.
ตกฺก : (ปุ.) ความตริ, ความตรึก, ความคิด, ความนึก, ความวิตก (ตรึก). วิ. ตกฺเกติ สมฺปยุตฺตธมฺเม อารมฺมณมฺหิ โรเปตีติ ตกฺโก. ตกฺกฺ วิตกฺเก, อ.
ทุกฺข : (วิ.) ยาก, ลำบาก, ชั่ว, เดือดร้อน, ไม่ สบาย, ทุกข์. ทุกฺข ตกฺกิริยายํ, อ.
นิยฺยูห : (ปุ.) การไหล, การซึม, การไหลซึม, ความไหล. ฯลฯ, ยาง, ยางไม้, เหงือก, ดอกไม้กรองบนศรีษะ, มงกุฎ, ประตู, หลักติดไว้สำหรับแขวนหมวก. โบราณว่า บันไดแก้ว เขมรว่า ไดแก้ว หมายเอาที่ แขวนหมวก. นิปุพฺโพ, อูหฺ วิตกฺเก ปีฑเน วา. อ. ยฺอาคโม, ทฺวิตฺตญจ. ส. นิรฺยูห, นิรฺยฺยูห.
วิตกฺก : ป., วิตกฺกน นป. การตรึก
สมา : (อิต.) ปี วิ. สามยติ ภาเวตีติ สมา. สมฺ วิตกฺเก. อ. อิตฺถิยํ อา.
อโปห : (ปุ.) การสละ, การละทิ้ง.อปปุพฺโพ, อูหฺวิตกฺเก, โณ.ส.อโปหการสิ้นความสงสัย.
อายูหน : (นปุ.) ความหมั่น, ความพยายาม, ความขยัน.อูหฺวิตกฺเก, ยุ.
อูมิ : (ปุ. อิต.) คลื่น, ระลอก. วิ. อูเหนฺติ เอเตนาติ อูมิ. อูหฺ วิตกฺเก, มิ, หฺโลโป. อรฺ คมเน วา, มิ, อสฺสุ, ทีโฆ (แปลง อ เป็น อุ แล้ว ทีฆะ), รฺโลโป. ส. อูรฺมฺมิ, อูรฺมิ.
อูห : (นปุ.) ข้อความ, เหตุ, เหตุการณ์. อูหฺ วิตกฺเก, อ.
กโปต, - ตก : ๑. ป. นกพิราบ;
๒. นป. แร่พลวง
จริต, - ตก : นป. จริต, ความประพฤติ, นิสัย; ชีวิต, ความเป็นอยู่
ธุตฺต, - ตก : ป. นักเลง, นักเลงสกา, คนโกง, คนล่อลวง
ปณฺณจฺฉตฺต, - ตก : นป. ร่มทำด้วยใบไม้
มาตุฆาต, - ตก : ค. ผู้ฆ่ามารดา
อายต, - ตก : ค. ยื่น, แผ่ออก
อุทฺธุมาต, - ตก : ค. พอง, บวม, ขึ้นอืด
กิตฺตก : (วิ.) มีประมาณเท่าไร วิ. กึ ปมาณ มสฺสาติ กิตฺตกํ. ตฺตก ปัจ. ลงในปริมาณ รูปฯ ๓๖๙ โมคฯ ณาที่กัณฑ์ ลง ริตฺตก ปัจ. ลบ ร.
ตตฺตก : (วิ.) มีประมาณนั้น, มีประมาณเพียง นั้น. วิ. ตํ ปริมาณมสฺสาติ ตตฺตกํ ตฺตก ปัจ. รูปฯ ๓๖๙.
ตาวตก : (วิ.) มีประมาณเพียงนั้น, ฯลฯ. วิ. ตํ อิว ปริมาณ มสฺส ตาวตกํ ต+อาวตก ปัจ. รูปฯ ๖๓๙ วิ. ตํ ปริมาณ มสฺสาติ ตาวตกํ.
ทตฺตก : (ปุ.) ลูกอันเข้าให้, ลูกบุญธรรม, ลูกเลี้ยง. ทา ธาตุ ตฺตก ปัจ. รัสสะ ส. ทตฺตก ทฺตฺตกปุตร.
นตฺตก : (นปุ.) ผ้าเปื้อน, ผ้าขี้ริ้ว. นตฺถิ+อนฺต ลบ ตฺถิ แปลง นฺ เป็น ตฺ ก สกัด ดู นนฺตกด้วย.
ปติตก : ค. ซึ่งตกไป, ซึ่งหล่น, ซึ่งล้มลง
ปริปตติ : ก. ล้ม, ตก
ปสาทิย : ค. หล่น, ตก, เกลื่อนกลาด
ภสฺสติ : ก. พัง, หล่น, ตก, โฉบลง
ยตฺตก : (วิ.) มีประมาณเท่าใด, เพียงใด, เพียงไร. วิ. ยํ ปริมาณเมตสฺส ยตฺตกํ. ย+ตฺตก ปัจ. รูปฯ ๓๖๙.