เปลว : (วิ.) ละมุนละม่อม, ละเอียด, ห่าง. วิ. ปิโย ลโว ยสฺมึ ตํ เปลวํ. ปิยสฺส เป. เปลิ คมเน วา อโว, ปิลฺ วตฺตเน วา.
กญฺจน : นป. ทอง, ทองคำ
กนก : (นปุ.) ทอง, ทองคำ, กนก. กนฺ ทิตฺติ คติกนฺตีสุ, ณฺวุ. ส. กนก.
กมฺพุ : (ปุ.) ทอง, ทองคำ, ทองปลายแขน, ทองกร, กำไลมือ. กมุ อิจฉายํ, พุ. กมฺพฺ สํวรเณ วา. อุ.
จามีกร : (นปุ.) จามีกรชื่อทองอย่าง ๑ ใน ๔ อย่าง, ทอง, ทองคำ, เครื่องทอง.
ชมฺพุนท ชมฺพูนท : (นปุ.)ชัมพุนทะ ชัมพูนทะ, ชัมพูนท ชมพูนท ชมพูนุท ชามพูนุท ชามพูนทะ, โชมโพนทะ ชื่อทองพิเศษ ๑ ใน ๔ อย่าง, ทอง, ทองคำ, ทองชมพุนุท (ทองที่เกิดแทบต้นหว้าเนื้อบริสุทธิ์). วิ. เทวรุกฺขภุตาย มหาชมฺพุยา ปติฏฺฐตฏฺฐาเน นที ชมฺพุนที, ตสฺสํ ปติเตหิ มหาคชปฺป – มาณานํ กุมฺภปฺปมาณานํ วา ผลานํ พีเชหิ ชาตํ สุวณฺณํ ชมฺพุนทํ ชมฺพูนทํ วา. ส. ชามพูนท.
ตามรส : (นปุ.) บัว, ทองคำ, ทองแดง.
นวโลห : (ปุ. นปุ.) โลหะเก้า,โลหะเก้าอย่าง,โลหะเก้าชนิด.โลหะเก้าประการ,โลหะเก้าคือเหล็ก,ปรอท,ทองแดง,เงิน,ทองคำ,เจ้าน้ำเงิน(แร่ชนิดหนึ่งสีเขียวเป็นสีน้ำเงิน),สังกะสี,ซิน,บริสุทธิ์(คือทองแดงบริสุทธิ์).ห้าอย่างข้างต้นเรียกปัญจโลหะตั้งแต่เหล็กถึงสังกะสีเรียกสัตตโลหะ.
มหาธาตุ : (ปุ. อิต.) ธาตุใหญ่, ทองคำ, มหาธาตุ เป็นคำเรียกสถูปที่บรรจุพระบรมสารีริกธาตุ และเป็นคำเรียกวัด ซึ่งมีสถูปหรือสถานที่บรรจุพระบรมสารีริกธาตุ เช่น วัดมหาธาตุ วัดพระศรีรัตน มหาธาตุ วัดพระศรีมหาธาตุ เป็นต้น.
โสณฺณ : (นปุ.) ทอง, ทองคำ, สุปุพฺโพ, สุฎฐุปุพฺโพ วา, อิณฺ คติยํ ทิตฺติยญฺจ, โณ, อุสฺโส (แปลง อุ ที่ สุ เป็น โอ). อโลโป, ทฺวิตฺตํ.
กญฺจ กญฺจน : (นปุ.) ทอง, ทองคำ. กจฺ ทิตฺติยํ, ทิตฺติยํ, อ, ยุ, นิคฺคหิตาคโม. ส. กาญฺจน.
กาญฺจน : (นปุ.) ทอง, ทองคำ. กจฺ ทิตฺติยํ, ยุ, นิคฺคหิตาคโม, ทีโฆ จ. ส. กาญฺจน.
ชาตเวท : (ปุ.) ไฟมีเปลวอันเกิดแล้วอันบุคคล พึงรู้, ไฟเครื่องประสมซึ่งเปลว, ไฟ, เปลว ไฟ. วิ. ชาเต อุปฺปนฺเน วินฺทติฌาปยตีติ ชาตเวโท. อนฺธกาเร ชาตํ วิชฺชมานํ วินฺทติ ลภติ ชานาติ วา เอเตนาติ วา ชาตเวโท. ชนนํ ชาตํ เวโท ปากโฏ ยสฺส วา โส ชาตเวโท.
ตปนีย : (นปุ.) ทอง, ทองคำ. วิ. ตปนํ ทาห ทหรตีติ ตปนียํ. ตปนศัพท์ อนีย ปัจ. ลบ น ท้ายศัพท์.
ตาปนีย : (นปุ.) ทอง, ทองคำ. ดู ตปนีย.
พิมฺพิ : (นปุ.) ทอง, ทองคำ.
สิงฺคิ สิงฺคิก : (นปุ.) ทอง, ทองคำ.
สิงฺคี : (อิต.) สิงคี ๑ ใน ๔ อย่าง, ทองเนื้อสุก, ทองคำ.
โสวณฺณ : ๑. ค. มีผิวงาม;
๒. นป. ทองคำ
หฎก : (นปุ.) ทอง, ทองคำ. หฎ ทิตฺติยํ, อโก.
หาฎก : (นปุ.) ทอง, ทองคำ. วิ. หฎฺตีติ หาฎกํ. หฎฺ ทิตฺติยํ, ณฺวุ. ส. หาฎก.
อุโปสถ : (ปุ.) อุโปสถะ ชื่อตระกูลช้างตระกูล ที่ ๙ ใน ๑๐ ตระกูล ช้างตระกูลนี้มีสีเป็นสี ทองคำ วิ. อุโปสถกุเล ชาตตฺตา อุโบสโถ. ณ ปัจ. ฎีกาอภิฯ เป็น นปุ.
ทลป. : (นปุ.) ทอง, ทองคำ.ทลฺ ทิตฺติยํ, อโป. ส. ทลป.
กนกตฺถลี : อิต. บ่อทอง, เหมืองทองคำ
กุปฺป : (นปุ.) มูลแร่ (นอกจากทองคำและเงิน). คุปฺ รกฺนขเณ, อ, ทฺวิตฺติ.
ชาติรส :
(ปุ.) ไฟ, เปลวไฟ. ดู ชาตเวท ด้วย ชาติเวท : ป. เปลวไฟ
ชาติสุวณฺณ : นป. ทองคำธรรมชาติ, ทองเนื้อดี, ทองแท้
ชาติสุวรณฺณ : (นปุ.) ทองเกิดโดยกำเนิด, ทอง แต่กำเนิด, ทองธรรมชาติ, ทองคำธรรม ชาติ.
ชาลสิขา : (อิต.) เปลวแห่งไฟ, เปลวไฟ.
ชาลา : (อิต.) ความรุ่งเรือง, ความสว่าง, ไฟ, เปลวไฟ, โคมไฟ. วิ. ชลตีติ ชาลา. ชลฺ ทิตฺติยํ, โณ. ชลฺ อปวารเณ วา. ชิ อภิเวชิเต วา, โล. วิการ อิ เป็น เอ แปลง เอ เป็น อา.
ชาลากุล : ค. ซึ่งมีเปลวไฟแวดล้อม, ซึ่งแวดล้อมด้วยเปลวไฟ
ทีปจฺจิ : อิต. เปลวประทีป
ทีปสิขา : อิต. เปลวประทีป
สโชติภูต : ค. เป็นเปลว, เป็นประกาย
สิขา : (อิต.) เปลวไฟ. สิขา ทิตฺติยํ, อ. สิ นิสาเน วา, โช, อิตฺถิยํ อา.
สุวณฺณปฎ : (ปุ. นปุ.) แผ่นสำเร็จแล้วด้วยทอง, แผ่นแห่งทอง, แผ่นทอง, สุพรรณบัฎ. สุพรรณบัฎ ไทยใช้เรียกแผ่นทองคำที่จารึกราชทินนามชั้นสูงหรือจารึกพระราชสาสน์. ส. สุวรฺณปฎ.
อคฺคิชาลา : อิต. ๑. สัตตบุษย์ (บัวชนิดหนึ่ง); ผักปลาบ ;
๒. เปลวไฟ
อคฺคิชาลา อคฺคิชฺชาลา : (อิต.) เปลวไฟ, ผักปลาบ, สัตตบุษย์ ชื่อบัวชนิดหนี่งคล้ายสัตตบงกช แต่ดอกสีขาว.
อคฺคิสิขา : อิต. เปลวไฟ
อคฺคิ อคฺคินิ : (ปุ.) ไฟ, เปลวไฟ, อคนิ, อัคนิ, อัคนี. อคฺค กุฏิลคติยํ, อิ. อคฺคิ เติมนิ เป็น อคฺคินิ คงจะเลียนสันสกฤต, กัจฯ๙๕ และรูปฯ ๑๔๕ ว่า อคฺคิ ลง สิ วิภัติแปลง อิ ที่ คิ เป็น อินิ ลบ. สิ. เป็น อกินีก็มี. ส. อคฺนิ, อทฺมนิ.
องฺคีรส : (วิ.) ผู้มีองค์เป็นแดนซ่านออกแห่งรัศมี, ผู้มีรัศมีอันซ่านออกจากอวัยวะ, ผู้มีรัศมีอันซ่านออกจากตน, ผู้มีรัศมีอันซ่านออกจากตนดังเปลวไฟ.วิ. องฺคมฺหิ กาเยรโส รํส ทิปฺปเต ยสฺสาติ องฺคีรโส. ณ ปัจ.ตทัสสัตถิตัท. อี อาคม.
อจฺจิ : (อิต.) ไฟ, เปลวไฟ, รัศมี, แสง, แสงสว่าง, แสงไฟ.อจฺจ ปูชายํ, อิ. ในบาลีไวยากรณ์เป็น นปุ.
อจฺจิ, - กา : อิต. เปลวไฟ, แสงแดด
อจฺฉิ : (นปุ.) ไฟ, เปลวไฟ, แสงไฟ, รัศมี, แสง, ตา, นัยน์ตา, วิ. อจฺฉติ เอเตนานิอจฺฉิ. อจฺฉ ทสฺสนพฺยาปเนสุ, อิ.
อวิจิอวีจิ : (ปุ. อิต.) อเวจีชื่อนรกขุมใหญ่ขุมที่๘.วิ.อคฺคิชาเลหิจทุกฺเขหิจสตฺเตหิจนฺตถิเอตฺถวีจิอนฺตรนฺติอวีจิ(ไม่ว่างเว้นจากเปลวไฟทุกข์และสัตว์คือมีเปลวไฟทุกข์และสัตว์ลอดกาล).นตฺถิวีจิเอตฺถาติวาอวีจิ.อคฺคิชาลานิวาทุกฺขเวทนานํวาสตฺตานํวานตฺถิวีจิอนฺตรเมตฺถาติวาอวีจิ.
อวีจิ : ๑. อิต. ชื่อนรกขุมหนึ่ง ; ความคร่ำคร่า ; ตลอดกาลไม่ขาดระยะ ;
๒. ค. ไม่มีคลื่น, ไม่มีเปลว
โอนทฺท : (ปุ.) เปลวไฟ. อุปุพฺโพ, นทฺทฺ สทฺเท, โณ.
ปฺลว : ป. แพ, ทุ่น
ปิลว, (ปฺลว) : ป. การว่ายน้ำ, การลอยน้ำ; นกนางนวล, นกกระทุง, นกกะลิง, นกเป็ดน้ำ