ปจฺจาโกฏิต : กิต. ทุบ, รีด, บุ
ปรปุริส : (ปุ.) บุรุษอื่น, บุรุษอื่นๆ, บุรุษ เบื้องหลัง.
ปุพฺพาสาฬฺห : (ปุ.) ปุพพาสาฬหะ บุรพาษาฒ ชื่อดาวฤกษ์ กลุ่มที่ ๒๐ ใน ๒๗ กลุ่ม มี ๓ ดาว, ดาวสัปคับช้าง.
ปุริมสิทฺธิ : (อิต.) สิทธิ์อันมีในก่อน, บุริสิทธิ์ คือ อำนาจอันชอบธรรมที่เรียกได้ก่อนสิทธิธรรมดา.
ฆฏฺฏน : (นปุ.) การไหว, การสั่น, การรัว, การบุ, การเคาะ, การแคะ, การงัด, การกระทบ. ฆฏฺ ฆฏิ วา จลนฆฏฺฏเนสุ, ยุ.
ปุพฺพกรณ : (นปุ.) การกระทำก่อน, บุพพกรณ์ บุพกรณ์ คือ กิจที่จะต้องทำก่อนบุพกิจ.
ปุพฺพกิจฺจ : (นปุ.) กิจที่จะต้อง ทำก่อน,กิจเบื้องต้น,บุพกิจ คือกิจที่ทำหลังบุพกรณ์.
ปุรินฺท : (ปุ.) คนเป็นใหญ่ของเมือง, เจ้าเมือง. ปุร+ อินฺทฺ.
ปุรินฺทท : (ปุ.) ปุรินททะ ชื่อขอพระอินทร์ชื่อ ๑ ใน ๒๐ ชื่อ, พระอินทร์. วิ. ปุเร ปุริมํ วา ททาตีติ ปุรินฺทโท. ปุเร ทานํ อททีติ วา ปุรินฺทโท. ปุรปุพฺโพ, ททฺ ทาเน, อ. แปลง อ ที่ ร เป็น อึ เป็น ปุรึ เอานิคคหิตเป็น นฺ
ปุริมยาม : (ปุ.) ยามต้น, ยามแรก, ปฐมยาน.
ปุริมวโยขนฺธ : (ปุ.) ตอนของวัยต้น, ตอนวัยต้น.
ปุริมวสฺส : (ปุ. นปุ.) พรรษต้น, วันเข้าพรรษาต้น. การอธิษฐานเข้าพรรษา ตั้งแต่แรม ๑ ค่ำ เดือน ๘ เรียกว่า ปุริมพรรษา บุริมพรรษา. ถ้าหากมีความจำเป็นเข้าไม่ทันมีพระบรมพุทธานุญาตให้อธิษฐานเข้าวันแรม ๑ ค่ำ เดือน ๙ เรียกปัจฉิมพรรษา.
ปุริส : (ปุ.) ชาย, ผู้ชาย (ชาย), บุรุษ, คน, อาตมะ, มานพ, อาตมัน, จิต. วิ. อตฺตโน มาตาปิตูนํ หทยํ ปูเรตีติ ปุริโส (ผู้ยังหทัยของมารดาและบิดาของตนให้เต็ม). ปุรฺ ปูรฺ วา ปูรเณ, อิโส. ถ้าตั้ง ปูรฺ ธาตุ พึงรัสสะ อู เป็น อุ. ปุ นิรยํ ริสตีติ ปุริโส (ผู้กำจัดนรก). เป็นความเชื่อของพราหมณ์ว่าลูกชายจะกำจัด คือป้องกันไม่ให้พ่อแม่ตกนรก. ปุ บทหน้า ริสฺธาตุในความกำจัด อ ปัจ. ปุริ อุจฺเจ ฐาเน เสตีติ ปุริโส (ผู้ดำเนินไปในฐานะสูง). ปุริปุพฺโพ, สิคติยํ, อ. อตฺตโน มาตาปิตูนํ มโนรถํ ปุเรตีติ ปุริโส.
ปุริสการ : (ปุ.) ความเพียรอันบุคคลพึงกระทำเป็นของแห่งบุรุษ, ความเพียรเครื่องกระทำของบุรษ.
ปุริสทมฺม : (ปุ.) คนผู้อัน...พึงทรมานได้, คนผู้อัน...พึงฝึกได้, คนที่พอฝึกได้, คนที่ควรฝึก.
ปุริสเมธ : (ปุ.) ปุริสเมธะ ชื่อมหายาคะ (การบูชาใหญ่ การบวงสรวงใหญ่ยัญใหญ่), มหายัญชื่อปุริสเมธะ.
ปุริสาชญฺญ ปุริสาชานีย ปุรสาชาเนยฺย : (ปุ.) บุรุษผู้อาจในอันรู้ซึ่งกิจอันพลัน, บุรุษผู้รู้ซึ่งเหตุผลและสิ่งใช่เหตุโดยยิ่ง, บุรุษผู้อาชาไนย, บุรุษอาชาไนย.
ปุริสาธม : (ปุ.) บุรุษต่ำต้อย, บุรุษผู้เลวทราม, บุรุษผู้อาภัพ. ปุริส+อธม.
ปุโลม : (ปุ.) ปุโลมะ ชื่อของไวปจิตตาสูร ชื่อ ๑ ใน ๒ ชื่อ, ไวปจิตตาสูร.
ปุราตน :
(วิ.) เก่า, ก่อน, ฯลฯ. วิ. ปุรา ภโว ปุราตโน. ตน ปัจ. ตทัสสัตถิตัท. โมคฯ ณาทิกัณฑ์ ๒๒. ดู ปุราณ(วิ.) ปุราเภท : (นปุ.) ภายหลังแห่งความตาย. วิ. เภทาย ปุรา ปุราเภทํ.
ปุริมทิสา : (อิต.) ทิศมีในเบื้องหน้า, ทิศตะวันออก, ปุริมทิศ, บุริมทิศ, ทิศบูรพา.
ปุเรคามี : (วิ.) ผู้ไปก่อน, ผู้มีปกติไปก่อน, ผู้มีปกติไปข้างหน้า, ผู้เป็นหัวหน้า, ผู้นำ. ปุเร+คมฺ+ณี ปัจฺ ผู้ไปในเบื้องหน้า ปุร+คมฺ+ณี ปัจฺ ผู้มีปกติไปในเบื้องหน้า วิ. ปุเร คมนสีโล ปุเรคามี. ไม่ลบวิภัติของบทหน้า.
ปุจิมณฺฑ : ป. ต้นสะเดา
ปุนทิวส : ป., นป. วันใหม่, วันรุ่งขึ้น, วันพรุ่ง
ปุนพฺพสุ : ป. ชื่อดาวฤกษ์
ปุนพฺภว : ป. ภพใหม่, การเกิดอีก
ปุนวจน : นป. การกล่าวซ้ำอีก, การทบทวน
ปุนวาร : ป. คราวต่อไป, ครั้งใหม่
ปุนาคมน : นป. การกลับมาอีก
ปุนาติ : ก. ชำระ, ทำให้สะอาด, กลั่น, ร่อน
ปุรกฺข : (วิ.) กระทำในเบื้องหน้า, ห้อมล้อม, ผู้อภิเษกแล้ว (พระราชา...). ปุรปุพฺโพ, กรฺ กรเณ, อ. แปลง กรฺ เป็น ข ซ้อน กฺ.
ปุรกฺขต : ค., กิต. ทำไว้ในเบื้องหน้า, ผู้ได้รับการยกย่อง
ปุรกฺขโรติ : ก. ทำไว้ในเบื้องหน้า
ปุรา :
(อิต.) เรือน, ฯลฯ, พระนคร. ดู ปุร(นปุ.). ปุราตน : (อัพ. นิบาต) เป็นในกาลก่อน?
ปุริ :
(วิ.) สูง, ฯลฯ. ปุรฺ อคฺคคมเน, อิ. ดู ปุร(วิ). ปุริม : (วิ.) เกิดแล้วในก่อน, เกิดในก่อน, มีในก่อน, มีในเบื้องหน้า, ต้น, เดิม. ปุร+อิม ปัจ. ชาตาทิตัท.
ปุริมชาติ : อิต. ชาติก่อน
ปุริสกิจฺจ : (นปุ.) งานของบุรุษ, หน้าที่ของบุรุษ, หน้าที่ของลูกผู้ชาย.
ปุริสฆาตกกมฺม : (นปุ.) การกระ ทำของบุรุษ ผู้ฆ่าซึ่งบุรุษ.
ปุริสถาม : ป. กำลังบุรุษ
ปุริสทมฺมสารถี : ค. เป็นสารถีฝึกคนที่พอฝึกได้
ปุริสปรกฺกม : ป. การก้าวไปข้างหน้าของบุรุษ, ความพยายามของบุรุษ
ปุริสลิงฺค, ปริสสวฺยญฺชน : นป. เพศชาย
ปุริสาชญฺญ : ป. บุรุษอาชาไนย
ปุริสุตฺตม : ค., ป. สูงสุดกว่าคน; คนดีที่สุด
ปุรี : (อิต.) วัง, เมือง, เมืองหลวง, นคร, พระนคร. ปุร+อี อิต.