คณฺฐิ, คณฺฐิกา : อิต. ปม; การผูก; ลูกดุม; ข้อ; ปล้อง
ปพฺพ : (นปุ.) ข้อ, หัวข้อ, ข้อไม้, ปล้อง, ภาค, ส่วน, หมู่, ตอน, เล่ม, ปม, ดิถีเภท คือ วัน ไม่ดีทางโหราศาสตร์ แต่ทางพุทธศาสนา สอนว่า ดีหรือไม่ดีไม่ขึ้นอยู่กับวัน ขึ้นอยู่ กับการกระทำ. ปพฺพ ปูรเณ, อ.
ปลฺลว : ป. ใบไม้อ่อน, ข้อ, ปล้อง, หน่อ, ชื่อเมือง
กมฺพุคีวา : (อิต.) คองามคล้ายกรองทอง คือ คอมีปล้อง ๓ ปล้อง เป็นลักษณะอย่าง หนึ่งของมหาปุริสลักษณะ, คอปล้อง. วิ. กมฺพุมเยน อาลิงฺเคน สนฺนิภา คีวา กมฺพุคีวา.
ผลุ ผฬุ : (นปุ.) ข้อ, ข้อไม้, ปล้อง. ผลฺ วิสรเณ, อุ.
รสาล : ป. อ้อย
อิกฺขว อิกขุ : (ปุ.) อ้อย. ส. อิกฺษว.
อุจฺฉาร : (ปุ.) อ้อย. อุปุพฺโพ, ฉรฺ เฉทเน, โณ, จฺสํโยโค.
อุจฺฉุ : (ปุ.) อ้อย วิ. อุสติ สนฺตาปนนฺติ อุจฺฉุ. อุสฺ ทาเห, อุ, สสฺส จฺโฉ. อิสุ อิจฺฉายํ วา, อุ, อุสฺสุ, สสฺส โฉ, อสรูปทฺวิตฺตํ. ส. อักฺษว.
กกฺโกฏก : ป. ต้นมะตูม, ต้นอ้อย
กาโกทุมฺพริกา : (อิต.) มะเดื่อปล้อง (ใบโต คาย) วิ. กากานํ อุทุมฺพโร กาโกทุมฺพโร, โส เอว กาโกทุมฺพริกา. อิก สกัด อาอิต.
กุนฺนที : อิต. แม่น้ำอ้อย, ลำธาร
โกฏร : (ปุ.) โพรงไม้, ปล้องไม้. กุฏ เฉทเน, อโร.
โกฏร, โกฏว : ป. โพรงไม้, ปล้องไม้
คุล คุฬ : (ปุ.) น้ำอ้อย, น้ำอ้อยงบ, น้ำตาล, น้ำตาลงบ, ลูกกลมๆ, ก้อน, ก้อนข้าว, ช่อ, พวง, มัด กลุ่ม, ขลุบ, (ลูกคลีสำหรับแข่ง ขันกัน) เป็น คุลบก็มี. คุฬฺ รกฺขเณ, อ. คุ สทฺเท วา, โฬ. ศัพท์ต้น แปลง ฬ เป็น ล โมคฯ ลง ฬฺก ปัจ.
คุฬ : นป. น้ำอ้อยงบ, ลูกกลม, ขลุบ, ลูกโลก, กลุ่ม
คุฬกรณ : นป. การทำน้ำอ้อยงบ, โรงงานน้ำตาล
คุฬผาณิต : นป. น้ำอ้อยงบ
คุโฬทน : (ปุ.) ข้าวสุกผสมด้วยน้ำตาลอ้อย วิ. คุเฬน สํสฏฺโฐ โอทโน คุโฬทโน.
โคฬ : (ปุ.) น้ำอ้อย, ฯลฯ. ดู คุฬ. คุฬฺ รกฺขายํ, โณ.
จตุมธุร : นป. วัตถุมีรสอร่อยสี่อย่าง, ของหวานสี่อย่าง คือ เนยใส, น้ำมัน, น้ำผึ้ง, น้ำอ้อย
ติลตณฺฑุลสปฺปิผาณิตวตฺถจฺฉาทนาทิปุณฺณ : (วิ.) อันเต็มแล้วด้วยวัตถุ มีงาและข้าว สารและเนยใสและน้ำอ้อยและวัตถุเป็น เครื่องปกปิด มีผ้าเป็นต้น.
เตชนก : (นปุ.?) หญ้าปล้อง.
ทารุชปพฺพช. : (วิ.) อันเกิดแต่ไม้และอันเกิด แต่หญ้าปล้อง, บังเกิดแต่ไม้และเป็นวิการแห่งหญ้ามุงกระต่าย.
นิปฺผาณิตตฺต : นป. ความเป็นผู้หรือสิ่งที่ปราศจากน้ำตาลหรือน้ำอ้อย
ปพฺพคณฺฐิ : อิต. ตาที่ข้อ (ไม้ไผ่), แขนงข้างปล้อง (ไม้ไผ่)
ปพฺพช : (ปุ.) หญ้าปล้อง, หญ้ามุงกระต่าย.
โปฏคล : (ปุ.) ต้นเป้ง, หญ้าเลา หญ้าดอกเลา (ต้นไม้พวกอ้อดอกสีขาวมอๆ), หญ้าปล้อง ชื่อหญ้าชนิดหนึ่งต้นเป็นข้อๆ ในข้อมีไส้เป็นปุยขาว ชอบขึ้นในน้ำ, ต้นอ้อ, ไม้อ้อ, ต้นเป้ง. วิ. ปุฏ มญฺญมญฺญสํสคฺคํ คจฺฉตีติ โปฏคโล. ปุฏปุพฺโพ, คมฺ คติยํ, อ, อุสฺโส, มสฺส โล.
ผลุ : นป. ค่าคบไม้, ข้อไม้, ปล้องไม้, ปุ่มไม้
ผาณิต : (นปุ.) น้ำอ้อย, น้ำตาล, น้ำอ้อยงบ. ผาณฺ คติยํ, ติ, อิ อาคโม.
ผาณิตโตทก : นป. น้ำอ้อย, น้ำตาล
ผาณิตปุฏ : ป. ห่อน้ำอ้อย, ห่อน้ำตาล
มกรนฺท : (ปุ.) รสแห่งดอกไม้, รสแห่งอ้อย. วิ. มกฺขิกา รมนฺติ เอตฺถาติ มกรนฺโท. อภิฯ วิ. มกฺขิกา รมนฺติ ยสฺมึ โส มกรนฺโท.
มจฺฉณฺฑี : (อิต.) น้ำอ้อย (เช่นกับฟองปลา). มจฺฉณฺฑ-สทิสตฺตา มจฺฉณฺฑี. น้ำตาลทราย (ให้สุกมาจากรสวิเศษของอ้อย).
มธุรส : (ปุ.) รสแห่งน้ำหวาน, รสแห่งน้ำผึ้ง, รสแห่งอ้อย, รสแห่งน้ำอ้อย.
มหาโสณ : (ปุ.) ไม้อ้อยช้างใหญ่.
มุญฺช : (ปุ.) ปลาค้าว. มุชิ มุญฺชฺ วา สทฺเท, อ. หญ้าปล้อง. รูปฯ.
มุญฺชปพฺพช : (ปุ.) หญ้ามุงกระต่าย, หญ้าซุ้มกระต่าย, หญ้าปล้องและหญ้ามุงกระต่าย.
วิสกณฺฏก : นป. น้ำอ้อยงบ
สขาทิผลุ : (นปุ.) ข้อแห่งภูตคาม มีก้านเป็นต้น, ปล้องแห่งภูตคามมีกิ่งเป็นต้น.
สลฺลกี : (อิต.) อ้อยช้าง ชื่อพรรณไม้ใช้ทำยา, ช้างน้าว.
สิตปณฺณาส : (ปุ.) แมงลัก ชื่อผัก ใบคล้ายโหระพา กินได้ทั้งใบและเม็ด เม็ดนั้นแช่น้ำกินกับน้ำกะทิหวาน, อ้อยช้าง ชื่อพรรณไม้ใช้ทำยาไทย, ผักบุ้งรวม ชื่อผักบุ้งชนิดหนึ่ง ต้นเปนขนใบเล็กรสชมใช้ทำยาไทย. วิ. สิดต สุกฺโก ปณฺราโส สิตฺปณฺณาโส.
อชฺชก : ป. แมงลัก, อ้อยช้าง, ผักบุ้งร้วม
อชฺชก อชฺชุก : (ปุ.) แมงลัก, อ้อยช้าง, ผักบุ้งล้อม.อชฺ คมเน, โก, ทฺวิตฺตํ (แปลงชเป็นชฺช). อชฺช ปติสชฺชนสงฺขาเรสุ วา, อุโก.
อิกฺกฏ : (ปุ.) หญ้าปล้อง, อิจฺ สุติยํ, อโฏ. แปลง จ เป็น ก ซ้อน กฺ
อิกฺขรส อิกขุสาร : (ปุ.) น้ำอ้อย
อิกฺขุ : ป. ต้นอ้อย
อินฺทสาล : ป. ช้างน้าว, ไม้อ้อยช้าง
อินฺทสาล อินฺธสาล : (ปุ.) ไม้อ้อยช้าง, ไม้ ช้างน้าว.
อิสกณฺฐก : (นปุ.) น้ำอ้อยงบ.