ปาติ : ๑. อิต. ถาด, ถ้วย, จาน, บาตร;
๒. ก. เลี้ยง, รักษา, คุ้มครอง
ปาตี :
๑. อิต. ดู ปาติ๒. ค. ผู้ทำให้ตกไป, ผู้ขว้าง, ผู้ปา, ผู้ยิง ปาต : ป. การตกไป, การตกลง
กสปาติ, - ปาตี : อิต. ถาดหรือภาชนะสัมฤทธิ์
นิรยป นิรยปาล : (ปุ.) นายนิรยบาล (ผู้ รักษาสัตว์นรก ผู้ปกครองสัตว์นรก). วิ. นิรยสตฺเต ปาติ ปาลติ วาติ นิรยโป นิรยปาโล วา. ปา รกฺขเณ, กฺวิ. ปาล รกฺขเณ, อ. ส. นิรยปาล.
เกนิปาต : (ปุ.) ถ่อ, หางเสือ. วิ. เก ชเล นิปาตียเตติ เกนิปาโต. กระแชง เสา กระโดง?. ส. เกนิปาต.
นิปาต : (ปุ.) การตกไปโดยไม่เหลือ, การตก ไปในระหว่าง, การไม่เปลี่ยนแปลง, การประชุม, ความตก, ความตกไป, ความไม่เปลี่ยนแปลง, นิบาต คือคำเรียก อัพยย- ศัพท์มี ป เป็นต้น อีกอย่างหนึ่งเรียก คัมภีร์ในพระพุทธศาสนา. นิปุพฺโพ, ปตฺ ปตเน, โณ. อภิฯ ลง อ ปัจ. ส. นิปาต.
สนฺนิปาต : (ปุ.) การประชุม, การประชุมกัน, ที่ประชุม, สันนิบาต. คำ สันนิบาต ไทยใช้เป็นชื่อของไข้ชนิดหนึ่ง มีอาการสั่นเทิ้มและเพ้อ. สํ นิ ปุพฺโพ, ปตฺ คติยํ, โณ. ส. สนฺนิปาต.
อุกฺกาปาต : (ปุ.) การตกแต่งประทีป, อุกกา- บาต (แสงสว่างเป็นดวงไฟตกมาจาก อากาศ ผีพุ่งใต้), ส. อุลฺกาปาต.
อุปฺปาต อุปฺปาท : (ปุ.) กาลเป็นที่บังเกิดขึ้น, อาเพศแห่งดินฟ้าอากาศ แสดงผลดีผลชั่ว, ลางชี้ผลดีและผลชั่ว, อุบาต อุบาท (เหตุ การณ์ที่เกิดขึ้นผิดปกติ). วิ. สุภาสุภผลํ ปกาเสนฺโต อุปฺปตฺตีติ อุปฺปาโต, ปตฺ คติยํ, โณ, ปฺสํโยโค. การเกิดขึ้น, การบังเกิดขึ้น, เหตุ. วิ. อุปฺปตฺติ อุปฺปาโต. ศัพท์หลัง แปลง ต เป็น ท. ส. อุตฺปาต อุตฺปาท.
กสปาตี : (อิต.) ถาด, ถาดโลหะ.
กุสปาต : ป. การแจกสลาก, การจับสลาก
จาตุรงฺคสนฺนิปาต : (ปุ.) การประชุมพร้อมด้วย องค์สี่, การประชุมประกอบด้วยองค์สี่, การประชุมมีองค์สี่. จาตุรงคสันนิบาตเป็น ชื่อของการประชุมในวันมาฆบูชาเมื่อพระ พุทธเจ้าตรัวรู้แล้วได้ ๙ เดือน องค์สี่คือ. – ภิกษุที่มาประชุม ๑๒๕๐ องค์ ล้วน เป็นพระอรหันต์ ภิกษุสงฆ์ทั้งหมดนั้นเป็นเอหิภิกขุ – อุปสัมปทา ภิกษุสงฆ์เหล่านั้นมากันเองโดยมิได้ นัดหมาย และ วันนั้นเป็นวันเพ็ญเดือนมาฆะ
จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺช ปริกฺขาร : (ปุ.) จีวรและบิณฑบาตและ เสนาสนะและยาอันเป็นปัจจัยเพื่อภิกษุ ไข้และบริขาร.
ทิฏฺฐินิปาต : ป. การลงความเห็น, การเหลือบมอง
ทุกนิปาต : (ปุ.) ทุกนิบาต ชื่อคัมภีร์ในไตร.
ธาราสมฺปาต : ป. สายฝน, ฝนตกหนัก, ท่อธาร
นิปาตี : ค. ซึ่งตก, ซึ่งล้ม, อันเร่เข้าใส่, ซึ่งเข้านอน
ปจฺฉานิปาตี : ป. ผู้ออกไปภายหลัง
ปณิปาต : ป. การหมอบลง, การหมอบกราน, การแสดงความเคารพ
ปปาต : (วิ.) ชัน, ลึก.
ปปาตี : ค. ซึ่งบินโผขึ้น, ร่อนขึ้น, บินไป
ปาณาติปาต : ป. การทำลายชีวิตสัตว์ให้ล่วงไป
ปาตุ : อ. ข้างหน้า, ปรากฏ, พอมองเห็นได้
ปาโต, ปาโตว : อ. เช้า, แต่เช้าตรู่
ปิณฺฑปาต : ป. การบิณฑบาต, การยังก้อนข้าวให้ตกไป (ในบาตร)
ยตฺถกามนิปาตี : (วิ.) มีปกติใคร่ในอารมณ์ใดตกไปในอารมณ์นั้น.
สมฺปาต : (ปุ.) ฝนตกหนัก, ห่าฝน. วิ. สํ อโธ ปตตีติ สมฺปาโต. สํปุพฺโพ, ปตฺ ปตเน, โณ.
สีหปฺปปาต : (ปุ.) สีหัปปปาตะ ชื่อสระใหญ่ สระ ๑ ใน ๗ สระ วิ. สีหา ปปตนฺติ อสฺมินฺติ สีหปฺปปาโต. สีห ป ปุพฺโพ, ปตฺ ปตเณ, โณ.
อติปาต : (ปุ.) การก้าวล่วง, การล่วงละเมิด, การยังสิ่งมีชีวิตให้ตกล่วงไป, การยังชีวิตสัตว์ให้ตกล่วงไป, การฆ่า, การฆ่าสัตว์.
อติปาตี : ป. ผู้ยังชีวิตให้ตกไป, ผู้ฆ่า
อธิปาต : ป. การให้ตกล่วงไป, การทำลาย
อนุปาต : ป. การโต้เถียง, การติเตียน
อนุปาตี : ค. ผู้โต้คารม, ผู้ติดตาม
อภินิปาต, อภินิปาตน : นป. การตกทับ, การตกลงไป, การจู่โจม, การทำลาย
อภินิปาตี : ค. ผู้ตกไป, ซึ่งหล่นลงทับ
อสนิปาต : ป. อสนีบาต, ฟ้าผ่า
อสนิปาตอสนีปาตอสุนีปาต : (ปุ.) การตกแห่งสายฟ้า, ฟ้าผ่า, อสนีบาต, อสุนีบาต.
อุปฺปาต : ป. การบินขึ้น; อุกกาบาต; เหตุการณ์อันผิดปกติ, ลาง
อุปาต : กิต. ขว้างขึ้นแล้ว, ฟุ้งแล้ว
โอปาต : (ปุ.) บ่อ, สระ, ดอปุพฺโพ, ปา ปาเน, โต.
กลาป : (ปุ.) คณะ, ฝูง, หมู่, พวก, กอง, ประชุม. วิ. กลํ อวยวํ ปาตีติ กลาโป. กลปุพฺโพ, ปา รกฺขเณ, อ. ส. กลาป. กลาป
โคป : (ปุ.) คนผู้รักษาโค, คนเลี้ยงโค.วิ. คาโว ปาตีติ โคโป. โคปุพฺโพ, ปา รกฺขเณ, โณ. อถวา, คาโว ปาเลตีติ โคโป. ปาลฺ รกฺขเณ, กฺวิ.
โคลีมี : (อิต.) ว่านน้ำ วิ. คุณฺณํ โลมสมฺปาต- นฏฐาเน ชาตา โคโลมี. หญ้า แพรกขาว วิ. โคโลมชตฺตา โคโลมี, แฝกขาว, เปราะ ก็แปล.
จน : (อัพ. นิบาต) เมื่อ, บางที. เป็น อสากลฺยตฺ- ถวาจกนิปาต อภิฯน. ๔๒๓.
ชนาธิป : (ปุ.) คนผู้เป็นใหญ่แห่งชน, คนผู้เป็น จอมแห่งชน, พระผู้เป็นจอมแห่งชน, พระ จอมประชาชน, พระราชาผู้เป็นใหญ่แห่ง ชน, พระเจ้าแผ่นดิน, พระราชา. วิ. อธิ – ปาตีติ อธิโป. อธิปุพฺโพ, ปา รกฺขเณ, โร. ชนานํ อธิโป ราชา ชนาธิโป.
มณฺฑป : (ปุ. นปุ.) โรงอันรักษาไว้ซึ่งรัศมีคือแสงแห่งพระอาทิตย์ วิ. มณฺฑา รวิรํส-โย ปาตีติ มณฺฑโป. โรงดื่มซึ่งรัศมีคือแสงแห่งพระอาทิตย์ คือยังแสงแห่งพระอาทิตย์ให้ฉิบหาย (บังแสง อาทิตย์ไว้). ปา ปาเน, อ. โรงอันชนย่อมประดับ วิ. มณฺฑิยติ ชเนหีติ มณฺฑ-โป. มณฺฑฺ ภูสเน, โป. ปะรำ, โรงปะรำ, มณฑป (เรือนยอดรูปสี่เหลี่ยม).