นิครณ นิคิรณ : (วิ.) คาย, ไหลออก, อาเจียน, รด, ราด, โปรย. นิปุพฺโพ, ครฺ วมนเสจเนสุ, ยุ. ศัพท์หลังแปลงเป็น อ เป็น อิ.
ปจฺจาโกฏิต : กิต. ทุบ, รีด, บุ
อาสิญฺจติ : ก. โปรย, รด, พรม
กปฺปสตสหสฺสปูริตปารมี : (วิ.) ผู้มีบารมีอัน ให้เต็มแล้วตลอดแสนแห่งกัป. เป็น ทุ.ตัป. มี ฉ.ตัป. และ ต.ตุล. เป็นท้อง.
ตุริต : (วิ.) รีบ,เร็ว, พลัน, ด่วน. ตรฺ ตรเณ, โต, อสฺสุ, อิอาคโม. ตุรฺ สีฆคติยํ วา, โต, อิอาคโม.
ตุริต : ก. วิ. เร็ว, พลัน, รีบ, ด่วน
ตุริตตุริต : (วิ.) รีบๆ, ฯลฯ, ด่วนๆ, รีบด่วน, เร็วพลัน.
ตุริตตุริต : ก. วิ. ด่วนๆ , เร็วๆ , พลันๆ , เร็วมาก, ด่วนมาก
ทาริต : ค. แตก, ทำลาย, แบ่ง, แยกออก
ทุริต : (นปุ.) บาป วิ. ทุ นินฺทิตํ อิตํ คมน มสฺสาติ ทุริตํ. ทุปุพฺโพ, อิ คติยํ, โต.
นิวาริต : ๑. ค. อันเขาห้ามแล้ว;
๒. ค. ซึ่งไม่ถูกห้าม, ซึ่งไม่ถูกกั้น, ซึ่งไม่ถูกเปิด, อันเขาเปิด
ปริวาริต : กิต. แวดล้อมแล้ว, ติดตามแล้ว
ปวาริต : ค. ผู้ปวารณาแล้ว, ทำให้พอใจแล้ว
ปสาริต : ค. อันเขาให้แผ่ออกแล้ว, อันเขาให้เหยียดออกแล้ว, อันเขาขยายออกแล้ว
ยถาปูริต : ค. เท่าที่จะเต็มได้
วาเตริต : ค. ซึ่งเคลื่อนไปด้วยลม
วาริต : กิต. ห้ามแล้ว
วิตฺถาริต : กิต. กว้างขวางแล้ว
อติภาริต, อติภาริย : ค. ซึ่งหนักมาก
อนิวาริต : (วิ.) อัน...ไม่ห้ามแล้ว.
อนุจฺจาริต : ค. ไม่ออกเสียง, ไม่ถูกยกขึ้น
อปฺปวาริต : ค. อันเขาไม่ได้ปวารณา, ซึ่งไม่ได้รับอนุญาต
อพฺภุทิริต : ค. กังวาน, กึกก้อง
อภิริต : ค. กล่าวยิ่งนัก, พูดมาก
อเมชฺฌภริต : ค. เต็มไปด้วยมลทิน, เต็มไปด้วยความไม่สะอาด
อีริต : (วิ.) ขว้าง. ซัด, โยน, พรุ่ง, ยิง, ไหว, เคลื่อนไหว, สั่น. อีรฺ คติกมฺปนเขเปสุ อิโต, โต วา.
อุตฺตาริต : กิต. อันเขาให้ข้ามพ้น; อันเขานำออกแล้ว
อุสฺสาริต : กิต. ถูกยกขึ้นแล้ว
โอหาริตเกสมสฺสุก : (วิ.) ผู้มีผมและหนวด อันนำลงแล้ว, ผู้มีผมและหนวดอันโกน แล้ว, ผู้โกนผมและหนวดแล้ว.
ทุยฺหติ : ก. (อันเขา) รีด (นม)
ทุหติ : ก. รีด (นม)
กจฺฉพนฺธน : (นปุ.) ายกระเบน, หางกระเบน. โจงกระเบน เป็นชื่อชายผ้าที่ม้วนลอดขา แล้วเหน็บไว้ข้างหลัง การนุ่งผ้าแบบนี้เป็น ผืนผ้าธรรมดา กว้าง ๑ หลา ยาว ๒.๕๐ เมตร สำหรับคนเล็กเตี้ยถ้าเป็นคนสูงใหญ่ กว้าง ๑ x ๓ เมตร เอาผืนผ้าโอบรอบตัว จับชายผ้าให้เสมอกัน แล้วห้อยลง เอาหัว เข่าหนีบไว้มิให้ผ้าเลื่อน มือรีดผ้ามาถึงเอว รวบริมผ้าทำเป็นจุกไขว้กันแล้วเหน็บไว้ที่ สะดือ เรียกว่าพกแล้วจับชายผ้าที่หนีบไว้ ขึ้นมาม้วนขวา ค่อย ๆ ม้วน ม้วนไปรีดไป ให้แน่น พอผืนผ้ากระชัยตัวดีแล้ว ดึงลอด ขา โดยยกขาขวา หรือขาซ้ายขึ้นเล็กน้อย ดึงชายสุดที่ม้วนไว้ขึ้นเหน็บไว้ที่กลางหลัง เรียกผ้าที่ม้วนไปเหน็บไว้ อย่างนี้ว่า ชาย กระเบน หรือหางกระเบน.
กุมฺภทูหน : นป. การรีดนมด้วยหม้อ, การรีดนมลงในภาชนะ
ขาณุ ขานุ ขานุก : (ปุ. นปุ.) ตอ, ตอไม้, หลัก, หลักตอ. อภิฯวิ. ขญฺญติ อวทารียตีติ ขาณุ. ขณุ อวทารเณ, ณุ, ณสฺสา (แปลง ณ ตัวธาตุ เป็น อา). กัจฯ ๖๗๑ วิ. ขณิตพฺโพ อวทาริต- พฺโพติ ขาณุ ขานุ วา. กัจฯ และ รูปฯ ลง ณุ นุ ปปัจ. ตัวนี้ไม่ลบ ศัพท์หลังลง ก สกัด.
ขีร : (นปุ.) น้ำนม, นม (น้ำที่รีดมาจากเต้านม), นมสด, กษีร, เกษียร. วิ. ขียติ ทุหเณนาติ ขรํ. ขี ขเย, อีโร, โร วา. นมที่รีดออกมา ใหม่ๆ เรียก ขีระ ขีระนั้นทิ้งไว้จนเปรี้ยว เรียก ทธิ ทธินั้นเจียวขึ้นเรียก ตักกะ ตักกะนั้นเจียวขึ้นเรียก นวนีตะ นวนีตะนั้น เจียวขึ้นเรียก สัปปิ. ส. กฺษีร.
คทฺทุ (ทู) หน : นป. การรีดนม
ฆฏียนฺต : (นปุ.) ถัง, ถังมีสาย, ครุ, โพง (ชง โลง), ชงโลง, แครง ชื่อภาชนะสานสำ- หรับตักน้ำรดต้นไม้ รูปร่างคล้าย หอยแครง มีด้ามยาว. ฆฏีปุพฺโพ, ยา คติปาปุณเนสุ, อนฺโต อโต วา.
ฆตสิตฺต : ค. อันรดแล้วด้วยเนยใสหรือเปรียง
ตุวฏ : (วิ.) รีบ, เร็ว, รวดเร็ว, พลัน, ด่วน. วิ. ตุริตภาวเน วฏฺฏตีติ ตุวฏํ. ตุริตปุพฺโพ. วฏฺฏฺอาวตฺตเน, อ, ริตโลโป, สํโยคโลโป จ. อภิฯ ตั้ง ตุวฏฺฏ ธาตุ ในความนอน ด้วย?เป็น ตุวฏฏ โดยไม่ลบ สังโยคบ้าง.
ทณฺฑกกมฺม : (นปุ.) กรรมอัน... พึงทำด้วย อาชญา, กรรมคืออาชญา, การลงโทษ, การทำโทษ, การลงอาญา, การลงอาชญา, ทัณฑกรรม ( การลงโทษทางวินัย เช่น ให้กวาดลานวัด ตักน้ำรดต้นโพธิ์เป็นต้น ) . ส. ทณฺฑกรฺม.
ทุหณ : (ปุ.) ความเต็ม,ความให้เต็ม,การรีด,การรีดนม.ทุหฺปปูรเณ,ยุ,โณ.ส.โทห.
ทุหน : นป. การรีดนม
ทูหน : นป. การปล้น, การซุ่มทำร้าย, การบีบบังคับ; การรีดนม
โทหก : นป. ภาชนะสำหรับรีดนม, หม้อนม, ถังนม
โทหติ : ก. รีดนม
โทหี : ค. ผู้รีดนม; ผู้อกตัญญู
ปปูรณ : (นปุ.) การทำให้เต็ม, การรีดนม.
ปริสิญฺจติ : ก. รด, ราด
ปริสิญฺจน : นป. การรด
ปาสณฺฑ : นป. ความเห็นนอกรีดนอกรอย, บาป