สรีร : (นปุ.) ร่าง (ตัว), กาย, ร่างกาย, ตัว, ตน, ตัวตน, สรีระ, วิ. สรตีติ สรีรํ. สรฺ คติยํ, อีโร. สรนฺติ วาตํ หึสนฺตีติ วา สรีรํ. สรฺ หึสายํ. อภิฯและฎีกาฯ ลงอีรปัจ. รูปฯ ลง อิร ปัจ. ทีฆะ.
เขตต : (นปุ.) ภริยา, สรีระ, ตน, แดน, แคว้น, นา, ไร่, ไร่นา, ที่, ที่ดิน, ทุ่ง, ทุ่งนา, เขต. วิ. พีชานิ ขิปิยนฺตีติ เขตฺตํ. พีชานิ ขิปนฺตฺ- ยสฺมินฺติ วา เขตฺตํ. ขิปฺ เปรเณ, โต, ปการสฺส ตตฺตํ. ขิตฺตํ พิชํ มหปฺผลภาวกร- เณน ตายตีติ วา เขตฺตํ. ขิตฺตปุพฺโพ, ตา ปาลเน, โต, อิสฺเส, ตการทฺวยโลโป (ลบ ตฺต แห่ง ขิตฺต) ที่แปล เขตฺต ว่า ภริยานั้น เพราะเป็นที่งอกงามของพืช คือ บุตร. ส. กฺษตร.
โพนฺทิ : (ปุ.) รูป, กาย, ร่างกาย, สรีระ. วิ. พุนฺทานิ ติกฺขานิ ปิสุณผรุส-วาจาทีนิ วา ปญฺญาวิริยาทีนิ วา เอตฺถ สนฺตีติ โพนฺทิ. วุโนติ เอตฺถาติ วา โพนฺติ. วุ สํวรเณ, ทิ, นิคฺคหิตาคโม. แปลง อุ เป็น โอ ว เป็น พ.
อาตุม : (ปุ.) ตน, สรีระ.อทฺภกฺขเณ, มนฺปจฺจโย, ทสฺส โต, อุอาคโม, นฺโลโป.
อุจจงฺค : (ปุ.) ตัก, พก, เอว, ส่วนต่าง ๆ ของ ร่างกาย (ส่วนใดส่วนหนึ่งก็ได้ สรีระก็ได้). อุจฺจงฺคสทฺโท องฺคสามญฺญวาจโก สรีร- วาจโก วา. วิ. อุสฺสชฺชติ เอตฺถาติ อุจฺจงคํ. อุปุพฺโพ, สชฺ สงฺเค, อ, สสฺส จาเทโส, ทฺวิตฺตํ, ชสฺส โค, นิคฺคหิตาคโม. ฏีกาอภิฯ.
สรีรกิจฺจ : (นปุ.) กิจคือการเผาซึ่งสรีระ (การปลงศพ), กิจแป่งสรีระ (การทำกิจเกี่ยวแก่ร่างกาย), สรีรกิจ.
สรีรฌาปนกิจฺจ : (นปุ.) กิจคือการยังสรีระให้ไหม้, การเผาศพ.
องฺควิกฺเขป : (ปุ.) การออกท่าทางด้วยอวัยวะ, การออกท่าทางด้วยอวัยวะแห่งสรีระมีมือและเท้าเป็นต้น, การร่ายรำ.วิ. องฺคนํหตฺถปาทาทิสรีราวยวานํวิกฺเขโปองฺควิกฺเขโป.
กตสรีรปฏิชคฺคน : (วิ.) ผู้มีการประคับประคองซึ่ง สรีระอันทำแล้ว.
กลฺลสรีร : ค. มีสรีระแข็งแรง, มีร่างกายแข็งแรง
อลฺลมสสรีร : ป. สรีระที่มีเนื้อหนังสด
อสรีร : ค. ไม่มีสรีระ, ไม่มีร่างกาย, ไม่มีที่อาศัย
ฌาปนกิจฺจ : (นปุ.) กิจคืออันยังสรีระให้ไหม้, กิจคือการเผา, กิจคือการเผาศพ, งานเผา ศพ.
องฺคช : (ปุ.) ชนผู้เกิดในอังคชนบท, ชนผู้อยู่ในอังคะ, ลูกชาย (ผู้เกิดจากสรีระ)
สรีรึ : (ปุ.) สัตว์ วิ. สรีรสํขาโต กาโย อสฺส อตฺถิ โส สรีรี. อี ปัจ.
ฉวสรีร : นป. ซากศพ
ถุลฺลสรีร : ค. ผู้มีร่างกายใหญ่โต, ผู้มีกายอ้วน
กุเวร : (ปุ.) กุเวร ท้าวกุเวร ชื่อท้าวจตุโลกบาล องค์ที่ ๔ ประจำทิศอุดร องค์นี้มี ๔ ชื่อ คือ ยกฺขาธิป เวสฺสวณ กุเวร นรวาหน วิ. กุจฺฉิโต เวโร สรีร มสฺสาติ กุเวโร.
กาฬสุตฺต : (ปุ.) กาฬสุตตุ ชื่อนรกใหญ่ขุมที่ ๒ ใน ๘ ขุม วิ. ยตฺถ นิรเย เนรยิกานํ สรีรานิ วฑฺฒกีนํ กาฬสุตฺเตน สญฺญ าณํ กตฺวา วาสินา ตจฺฉนฺติ โส กาฬสุตฺโต.
พิมฺพา : (อิต.) พระนางพิมพา (มารดาพระราหุล). อติสยวณฺณสรีรยุตฺตตาย พิมฺพา.
พุทธคุณ : (ปุ.) คำกล่าวพรรณ นาคุณของพระพุทธเจ้า, คุณของพระพุทธเจ้า, พระพุทธคุณ. บทสวดสรรเสริยพระพุทธคุณ คือ อิติปิ โส ภควา ฯลฯ พุทฺโธ ภควาติ.
สพฺพญฺญตา : (อิต.) ความเป็นแห่งสัตบุรุษผู้รู้ซึ่งสังขตธรรมและอสังขตธรรมทั้งปวงหาส่วนเหลือมิได้, ความเป็นแห่งพระพุทธะผู้ทรงรู้ซึ่งสังขตธรรมและอสังขตธรรมหาส่วนเหลือมิได้, สรรเพชุดา (ออกเสียงว่าสันเพ็ดชุดา). วิ. สพฺพ ฺญฺญุตา. สพฺพ ฺญฺญู+ตาปัจ. รัสสะ อู เป็น อุ. รูปฯ ๓๗๑.
สพฺพญฺญู : (ปุ.) พระสัพพัญญู พระนามของพระพุทธเจ้าทั้งปวง (พระผู้รู้ซึ่งสังขตธรรมและอสังขตธรรมทั้งปวงหาส่วนมิได้). วิ. สพฺพสงฺขตมสงฺตตํ อนวเสสํ ชานาตีติ สพฺพญฺญู. รู ปัจ. สรรพัชญ์ สรรเพชญ์สองคำนี้เขียนตามรูปสันสกฤต. ส. สรฺวชฺฌ.
สิโก : (ปุ.) เกียรติ, ยศ, เกียรติยศ, ชื่อเสียง, ความชื่นชม, ความสรรเสริฐ, คำสรรเสริญ, ฉันท์ (มีปฐยาวัตเป็นต้น). โศลก ชื่อคำประพันธ์สันสกฤต ๔ บาท เป็น ๑ บท เรียกว่า โศลก ๑ อีกอย่างหนึ่งเป็นชื่อของคำสำหรับสวดสรรเสริญ. สิโลกฺ สงฺฆาต, อ.
สิรา : (อิต.) เอ็น วิ. เสติ สรรนฺติ สิรา. สิ พนฺธเน, โร, อิตฺถิยํ อา.
หิริเวร : (นปุ.) เครือเขาหญ้านาง, เครือเถาหญ้านาง, เครือหญ้านาง, เถาหญ้านางชื่อเครือเถาสมุนไพรอย่างหนึ่ง. วิ. หิรินามิกาย เทวธีตาย สรีรโต สญฺชาตตฺตา หิริเวรํ.
อน : (นปุ.) เกวียน, เลื่อน.อนุปาณเน, อ. อถวา, นตฺถินาสายสฺสาติอนํ.น+นาสาลบสารัสสะอาที่นาเป็นอแปลงนอุปสรรคเป็นอ.
อภิสนฺถว : (ปุ.) ความชื่นชมยิ่ง, ความชมเชยยิ่ง, ความยกย่องยิ่ง, ความสรรญเสริญยิ่ง, ความชื่นชม, ฯลฯความสดุดี, การสดุดี
อภิสนฺถวนา : (อิต.) ความชื่นชมยิ่ง, ความชมเชยยิ่ง, ความยกย่องยิ่ง, ความสรรญเสริญยิ่ง, ความชื่นชม, ฯลฯความสดุดี, การสดุดี.
อวส : (วิ.) หาอำนาจมิได้, ไม่มีอำนาจ, วิ. นตฺถิวโส อายตฺโต ปเรสํ เอตสฺมึ สรีรภูเตติอวโส