ขีณาสว : (วิ.) ผู้มีอาสวะสิ้นแล้ว วิ. ขีณา อาสวา ยสฺส โส ขีณาสโว.
กามาสว : ป. กามาสวะ, อาสวะคือกาม, กามมีอาการหมักหมมดุจน้ำดอง
ขลีน : (ปุ. นปุ.) บังเหียนม้า คือเครื่องบังคับม้าให้ไปตามที่ต้องการ ทำด้วยเหล็กหรือไม้ใส่ผ่าปากม้า ที่ปลายมีห่วงสองข้างสำหรับผูกสายบังเหียนโยงไว้ให้ผู้ขี่ถือ, เหล็กผ่าปากม้า. ขลุ (อัพ. นิบาต) ก็, ริม, ใกล้, แท้จริง, ได้ ยินว่า, เขาลือว่า, ห้าม, แล. ลงในอรรถ อนุสสวะ ปฏิเสธ ปรากฏ และ ปทปูรณะ.
เจโตวิมุตฺติ : (อิต.) ความหลุดพ้นด้วยอำนาจ แห่งใจ. ความหลุดพ้นที่มีสมาธิเป็น ปทัฏฐาน คือได้บรรลุฌานมาก่อนแล้วจึง บำเพ็ญวิปัสสนาต่อจนละกิเลสาสวะได้ เรียกว่า เจโตวิมุติ. ลำพังฌาน ไม่สามารถ ละกิเลสาสวะได้เด็ดขาด เป็นแต่สะกดไว้ อย่าเข้าใจผิด.
นิกสาว : ค. ปราศจากอาสวะ, บริสุทธิ์
นิราสว : ค. ผู้หมดอาสวะ, ผู้ไม่มีอาสวะ, ผู้ปราศจากความชั่วช้า
ภวาสว : (ปุ.) ธรรมเป็นเครื่องยังสัตว์ให้ไหลไปในภพ, กิเลสเครื่องหมักดอกในภพ, อาสวะเป็นเหตุอยากเป็น, อาสวะ คือ ภพ, ภาสวะ (ความหมกมุ่นอยู่ในภพ).
มชฺฌิมธมฺม : (ปุ.) ธรรมปานกลาง ได้แก่ กุศลธรรมและอัพยากตธรรมที่เป็นกามาสวะ เป็น กามาวจร รูปาวจร และ อรูปาวจร. ไตร. ๓๓.
อนสฺสาวี : ค. ๑. ซึ่งไม่มีอาสวะ, อันหาเชื้อมิได้;
๒.ไม่ชอบใจ
อนาสว : (วิ.) มิใช่อาสวะ, มีอาสวะหามิได้, ไม่มีอาสวะ.
อาสวกฺขย : (ปุ.) ความสิ้นไปแห่งอาสวะ.
อาสวกฺขยญาณ : (นปุ.) ความรู้เป็นเหตุยัง อาสวะให้สิ้นไป, ความรู้เป็นเหตุสิ้น อาสวะ, ความรู้ในความสิ้นไปแห่งอาสวะ.
สวก สวงฺก : (ปุ.) กุ้ง วิ. สห วํเกน วงฺเกน วา โย วตฺตเตโส สวํโก สวงฺโก วา. สํวชฺชมาโน วา วํโก วงฺโก วา ยสฺส โส สวํโก สวงฺโก วา.
สวติ : ก.ไหล
เสว : (ปุ.) การเสพ, ฯลฯ, ความเสพ, ฯลฯ. เสวฺ ธาตุ อ. ยุ ปัจ.
เสวนา เสวา : (อิต.) การเสพ, ฯลฯ, ความเสพ, ฯลฯ. เสวฺ ธาตุ อ. ยุ ปัจ.
กกฺกสวาจา : (อิต.) คำหยาบ, ฯลฯ, วาจา หยาบ, ฯลฯ.
ปฏิรูปเทสวาส : ป. การอยู่ในประเทศอันสมควร, การอยู่ในถิ่นที่เจริญ
ผลาสว : ป. น้ำคั้นผลไม้
สิว : (วิ.) งาม, ดี, เกษม, สำราญ, สุขสำราญ, เป็นศรีสวัสดิ์, เจริญ, ดีงาม. ส. ศิว.
สิวา : อิต. สุนัขจิ้งจอก
สิวิ : (ปุ.) สิวิ สิวี ชื่อชนบทพิเศษของอินเดียโบราณ วิ. เสวนฺติ อเนนาติ สิวิ. สิ เสวายํ, วิ. สิวํ กโรนฺตีติ วา สิวิ. สิว+อิ ปัจ.
สุว : (วิ.) ผู้มีจิตงามคือฉลาด วิ. สุนฺทรํ เฉกํ วํ จิตฺตํ ยสฺส โส สุโว. ผู้มีจิตงาม, ผู้มีจิตดี. วิ. สุนฺทรํ วํ จิตฺตํ ยสฺส โส สุโว.
สุว สุวก : (ปุ.) นกแก้ว, นกแขกเต้า. วิ. มนุสฺสสทฺทมฺปิ สุณาตีติ สุโว สุวโก วา. สุ สวเน, อ, อุวาเทโส. ศัพท์ หลัง ก สกัด.
สุวี : (วิ.) ผู้มีความดี, ผู้มีความงาม.
สุเว : (อัพ. นิบาต) วัน, วันพรุ่ง, พรุ่งนี้, ในวัน, ในวันพรุ่ง. รูปฯ ลงในอรรถกาลสัตมี.
เสฺว : ก. วิ. วันพรุ่ง, พรุ่งนี้
เสวา : อิต. หญิงรับใช้, การรับใช้
เสวี : ป. ผู้คบหา
หสวตีนคร : (นปุ.) นครหงสวดี พระนครหงสาวี ชื่อเมืองหลวงของชาติมอณ.
อนุสวติ : ก. ไหลไป, ซึมเข้าไป
อภิสว : (วิ.) เบียดเบียน, ผูก, จำ, ติดต่อ, ละเอียด, ป่น.อภิปุพฺโพ, สุอภิสเว, อ.
อภิสวติ : ก. ไหลไป, ซึมเข้าไป
อสฺสวาณิช : ป. พ่อค้าม้า, พ่อค้าที่ใช้ของบรรทุกหลังม้าไปขาย
อสฺสวานิก : ป. กองทัพม้า
เ สฺว : (อัพ. นิบาต) อันพรุ่ง, พรุ่งนี้, วันพรุ่งนี้, ในวันพรุ่ง, ในวันพรุ่งนี้ กาลสตฺตมิยตฺเถ นิปาโต. รูปฯ.
กฏฺฐิสฺ ส : (นปุ.) กัฏฐิสสะ ชื่อเครื่องลาดแกม ไหมด้วย ติดรตนะด้วย. โกสิยสุตฺตกฏฺฐิสฺ สวาเกหิ ปกตํ อตฺถรณํ กฏฺฐิสฺสํ. กฐ ล ปุ.) ก้อนกรวด, กระเบื้อง. กฐิ. โสเก, อโล. ลูกนิ่ว. กฐฺ กิจฺฉชิ่วเน, อโล.
กสาว : (ปุ.) รสฝาด วิ. กํ ปานิยํ เสวเตติ กสาโว. กปุพฺโพ, สี เสวายํ, อโว. กํ สวาเปติ วา กสาโว. กปุพฺโพ, สุ ปสเว, อ, โณ วา.
ชลสุตฺติ : (อิต.) หอยโข่ง, หอยกาบ. วิ. ชเล สวตีติ ชลสุตฺติ. ชลปุพฺโพ, สุ ปสเว, ติ.
ฏก ฏงฺก : (ปุ.) สิ่ว, เหล็กสกัดสิลา, เครื่องมือ ทำลายหิน, เครื่องมือช่างทำหิน, เครื่อง มือขุดดิน, ขวาน, ขวานเล็กๆ, ดาบ. ฏํกฺ วิทารเณ, อ. แปลง ก เป็น ค เป็น ฏงฺค บ้าง. แปลว่า ความโกรธบ้าง.
ยสวนฺตุ : (วิ.) มียศ วิ. ยโส อสฺส อตฺถีติ ยสวา. วนฺตุ ปัจ.
สพฺย สวฺย : (วิ.) ซ้าย. สวฺ คติยํ ถุติยํ วา, โย.
สวณ : (ปุ.) สวณะ ชื่อดาวฤกษ์กลุ่มที่ ๒๒ ใน ๒๗ กลุ่ม มี ๓ ดวง, ดาวหลักชัย. วิ. สวติ สุภาสุภผล เมเตนาติ สวโณ. สุ ปสเว, ยุ. เป็น สวน บ้าง.
สวนฺตี : (อิต.) แม่น้ำ. วิ. สวตีติ สวนฺตี. สุปสเว, อนฺโต, อิตฺถิยํ อี.
สฺวาตน : (อัพ. นิบาต) มีในวันพรุ่ง วิ. เ สฺว ภวํ สฺวาตนํ. เ สฺว+ตน ปัจ. แปลง เอ เป็น อา รูปฯ ๔๐๗.
สิพฺพก : (ปุ.) ช่างเย็บ. สิวฺ ตนฺตุสนฺตาเน, ณฺวุ. ลง ย ปัจ. ประจำหมวดธาตุ แปลง วฺย เป็น พฺพฺ.
โสต : (วิ.) อันยังกิเลสให้แห้ง วิ. กิเลเส โสสาเปตีติ โสโต. สุสฺ โสสเน, โณ, อุสฺโส, สสฺส โต. อันกำจัดกิเลส วิ. สุนาติ กิเลเส หึสตีติ โสโต. สุ คติยํ, โต. ถึงซึ่งพระนิพพานชื่อว่าโสตะ วิ. สวติ โสตํ นาม นิพฺพานํ คจฺฉตีติ โสโต. ถึงซึ่งพระกระแสแห่งพระนิพพานชื่อว่าโสตะ วิ. สวติ โสตํ นาม นิพพานโสตํ คจฺฉตีติ โสโต.
อวณฺณวาท : (ปุ.) การกล่าวซึ่งโทษมิใช่คุณ, การกล่าวโทษ.วิ. วณฺโณถุติ, ตสฺสอวทนํอวณฺณวาโท.อวณฺณสฺสวาวาโทอวณฺณวาโท.
อวนิ : (อิต.) แผ่นดิน วิ. สตฺเตอวตีติอวนิ.อวฺรกฺขเณ, ยุ, นสฺสนิตฺตํ (แปลงนเป็นนิ), นสฺสวาอสฺสอิตฺตํ (หรือแปลงอแห่งนเป็นอิ). หรือลงอนิปัจ.รูปฯลงอิปัจ.นฺอาคม.เป็นอวนีบ้างส.อวนิอวนี.
อส : (ปุ.) บ่า, ไหล่, ส่วน, แผนก, คอต่อ, มุม, องสา, องศา, ขันธ์, วิ.อนติอมติวาเอเตนาติ อํโส. อนฺ ปาณเน, อมํ คมเน วา, โส, นสฺสมสฺสวานิคฺคหีตํ(แปลง นฺ หรือ มฺ เป็น นิคคหิต). อํสฺ สงฺฆาเต วา, อ.อังสะ ชื่อของผ้าที่ภิกษุสามเณรใช้คล้องเฉวียงบ่าจากบ่าซ้ายมาใต้แขนขวาก็มีรากศัพท์มาจากคำนี้สฺอํศอํส.