ปญฺจมหาปริจฺจาค : ป. การเสียสละอย่างใหญ่ห้า (สมบัติ, ลูก, เมีย, อวัยวะ, ชีวิต)
อวยว : (วิ.) เป็นส่วน ๆ, แยกออกเป็นส่วน ๆ, เป็นชิ้น.
กณฺฐ : (ปุ.) อวัยวะสำหรับออกเสียง, อวัยวะ สำหรับกล่าว. กณฺ สทฺเท, โฐ. อวัยวะยัง วัตถุมีข้าวเป็นต้น ให้ล่วงลงไป วิ. โอทนา ทีนิ กาเมตีติ กณฺโฐ. กมฺ ปทวิกฺเขเป, โฐ. อวัยวะเป็นที่ตั้งแห่งศีรษะ วิ. กํ ติฏฺฐติ เอตฺถาติ กณฺโฐ. กปุพฺโพ, ฐา คตินิวุตฺติยํ, อ. อภิฯ ลง กฺวิ ปัจ. คอ, ลำคอ, ศอ, กัณฐ์, กรรฐ์. ส. กณฺฐ, กรฺณ.
ชาณุ ชานุ : (ปุ.) อวัยวะ อันยังการไปให้เกิด (เข่า หัวเข่า). วิ. คมนํ ชาเรตีติ ชาณุ ชานุ วา.
อิริยาปถ : (ปุ.) คลองเป็นที่มาเป็นไปแห่ง อวัยวะ อันบุคคลพึงให้หวั่นไหว, คลอง แห่งกิริยาอันบุคคลให้เป็นไป, ทางแห่ง ความเคลื่อนไหว, อาการเคลื่อนไหว, อิริยาบถ (การเคลื่อนไหว ยืน เดิน นั่ง นอน).
กณฺฏก : (ปุ.) ข้าศึก, หนาม, เงี่ยง, ความชูชัน แห่งขน, ขนชูชัน, อวัยวะแห่งต้นไม้?
กณฺณ : (ปุ.) อวัยวะเป็นเครื่องฟัง, หู. วิ. กณฺณติ เอเตนาติ กณฺโณ. กณฺณฺ สวเน, อ. ส. กรฺณ.
กาฏ : ป. อวัยวะสืบพันธุ์ของชาย
กายงฺค : นป. องค์ของกาย, อวัยวะแห่งร่างกาย
เกสี : (ปุ.) อวัยวะมีผม, หัว. อี ปัจ.
โกฏจิกา : อิต. อวัยวะสืบพันธุ์หญิง
โกปีน : นป. ของลับ, อวัยวะสืบพันธุ์; กรรมอันไม่สมควร, เปลือกไม้, ใย, ผ้าขาวม้า
คพฺภาสย : (ปุ.) มดลูก ชื่ออวัยวะภายในของ หญิงสำหรับตั้งครรภ์. วิ. คพฺโภ อาสเต ติฏฺฐตฺยเตรฺติ คพฺภาสโย (อวัยวะเป็นที่ เข้าไปดำรงอยู่ของสัตว์ผู้เกิดในครรภ์).
คุยฺหภณฺฑก : นป. อวัยวะเพศ, อวัยวะสืบพันธุ์
จตุกฺกุณฺฑิก : ค. ผู้เดินด้วยอวัยวะสี่ (มือทั้งสองและเข่าทั้งสอง), ผู้คลาน
จตุรงฺค, - คิก : ค. มีองค์สี่, มีอวัยวะสี่, (เสนา) มีสี่เหล่า
เฉชฺช : ๑. นป. การทำโทษด้วยการตัดอวัยวะ;
๒. ค. ควรถูกตัดทิ้ง
ชลาพุ : (ปุ.) มดลูก (อวัยวะภายในของสตรี อันเป็นที่ตั้งครรภ์) วิ. ชรํ เอตีติ ชลาพุ. ชราปุพฺโพ, อิ คติยํ, อุ แปลง รา เป็น ลา อิ เป็น เอ เอ เป็น อย ย เป็น พ.
ชิวฺหา : (อิต.) ลิ้น ( อวัยวะสำหรับลิ้มรส ) วิ. ชีวนฺติ เอตายาติ ชิวฺหา. ชีวิตนิมิตฺตํ รโส ชีวิตํ นาม, ตํ อวฺหยตีติ วา ชิวฺหา. ชีวฺ ปาณธารเณ, โห, รสฺสตฺตํ. ส. ชิวฺหา.
ตุนฺทกูปี ตุนฺทิล ตุนฺที : (ปุ.) อวัยวะอยู่ที่พุง, สะดือ.
ถน : (ปุ.) นม (อวัยวะสองเต้าที่หน้าอก สัตว์ บางชนิดมีหลายเต้า), เต้านม, ถัน. ตนุ วิตฺถาเร, อ, ตสฺส โถ. ถรฺ เทวสทฺเท วา, อ. เถนฺ โจริเย วา. อภิฯ และ ฏีกาอภิฯ.
ถูลงฺค : ค. ผู้มีอวัยวะ (แขนขา) อ้วนใหญ่
นปุสก : (ปุ.) บัณเฑาะก์ (กะเทย), กะเทย (คนที่มีอวัยวะเพศทั้งชายและหญิง หรือ คนที่มีจิตใจกิริยาอาการตรงกันข้ามกับเพศของตน). คนมิใช่ชายมิใช่หญิง, คนมิใช่ หญิงมิใช่ชาย. วิ. อิตฺถีภาวปุมภาวรหิโต ปุคฺคโล, โส หิ ปุริโส วย สาติสยํ ปจฺจา- มิตฺเต น ปุเสติ อภิมทฺทนํ กาตํ น สกฺโกตีติ นปุสโก (ข่มขี่ข้าศึกไม่ได้). นปุพฺโพ. ปุสฺอภิมทฺทเน, ณฺวุ, นิคฺคหิตาคโม, เกจิ ปน น ปุมา น อิตฺถีติ นปุสโกติ ลจนตฺถํ วทนฺติ.
ปปฺผาส : (นปุ.) ปอด ชื่ออวัยวะทำหน้าที่ เกี่ยวกับการหายใจ. ปปุพฺโพ, ผา วุฑฺฒิยํ, โส, ปฺสํโยโค.
ปโยธร : (ปุ.) อวัยวะอันทรงไว้ซึ่งน้ำ, นม ( เนื้อที่งอกขึ้นเป็นเต้าที่หน้าอกของหญิง ) วิ. ปโย ขีรํ ธาเรตีติ ปโยธโร.
ผล : (นปุ.) เครื่องหมายบุรุษ, เครื่องหมายสตรี, นิมิตบุรุษ, นิมิตสตรี, อวัยวะสืบพันธุ์ (ของบุรุษ-สตรี). วิ. ผลติ เอเตน ปุตฺตนฺติ ผลํ. ผล. นิปฺผตฺติยํ, อ.
มญฺจงฺค : (นปุ.) อวัยวะแห่งเตียง, ส่วนต่างๆ ของเตียง. วิ. มญฺจสฺส องฺคํ อวยวํ มญฺจงฺคํ.
มาตงฺคมุทฺธปิณฺฑ : (ปุ.) น้ำเต้าแห่งช้าง ชื่อ อวัยวะส่วนนูนที่อยู่โคนงวงช้าง.
เมหน : (นปุ.) อวัยวะอันมีในที่ลับ, อวัยวะสำหรับหลั่งมูตร, อวัยวะสำหรับหลั่งโลหิต, นิมิตรของบุรุษ, นิมิตรของสตรี, ของลับของบุรุษ, ของลับของสตรี. วิ. มิหติ เรตมุตฺตานิ อเนนาติ เมหนํ. มิหฺ เสจเน, ยุ.
วตฺถคุยฺห : นป. อวัยวะอันเขาซ่อนด้วยผ้า, องคชาต
สวน : (นปุ.) การฟัง, สัททชาตอันบุคคลฟัง, อวัยวะสำหรับฟัง, หู. วิ. สวนํ สวนํ. สูยตีติ วา สวนํ. สุณาติ เอเตนาติ วา สวนํ. สุ สวเน, ยุ. เป็น สวณ บ้าง.
สิงฺค : (นปุ.) เขา (อวัยวะที่ตั้งอยู่ที่ศรีษะ), เขาสัตว์, นอ (สิ่งที่งอกอยู่เหนือจมูกแรด), งา, งาช้าง. วิ. สยติ ปวตฺตติ มตฺถเกติ สิงฺคํ. สิ สเย, โค, นิคฺคหิตาคฺโม, สิ เสวายํ วา.
หิริโกปินปฎิจฺฉาทน : (นปุ.) ผ้าเป็นเครื่องปกปิดเฉพาะซึ่งอวัยวะอันยังหิริให้กำเริบ, ผ้าปิดของลับ.
องฺคปจฺจงฺค : (วิ.) ผู้สมบรูณ์ด้วยอวัยวะน้อยและอวัยวะใหญ่.
องฺคปจฺจงฺคองฺคมงฺค : (นปุ.) องค์และองค์อาศัย, อวัยวะน้อยและอวัยวะใหญ่, อวัยวะน้อยใหญ่.
องฺคปจฺจงฺค องฺคมงฺค : (นปุ.) องค์และองค์ อาศัย, อวัยวะน้อยและอวัยวะใหญ่, อวัยวะน้อยใหญ่.
องฺคมงฺคานุสาริวาย : (ปุ.) ลมอันพัดไปสู่อวัยวะน้อยและอวัยวะใหญ่, ลมพัดทั่วไปในร่างกาย, ลมที่อยู่ทั่วไปในร่างกาย.
องฺควิกฺเขป : (ปุ.) การออกท่าทางด้วยอวัยวะ, การออกท่าทางด้วยอวัยวะแห่งสรีระมีมือและเท้าเป็นต้น, การร่ายรำ.วิ. องฺคนํหตฺถปาทาทิสรีราวยวานํวิกฺเขโปองฺควิกฺเขโป.
องฺควิชฺชา : (อิต.) วิชาทำนายอวัยวะ, วิชาดูลายมือ, วิชาดูลักษณะแห่งบุรุษสตรี, วิชาดูฤกษ์ยาม.
องฺคสมฺปนฺน : (วิ.) ผู้ถึงพร้อมแล้วด้วยอวัยวะน้อยใหญ่.องฺคปจฺจงฺค+สมฺปนฺน ลบปจฺจงฺค.
องฺคหาร : (ปุ.) การออกท่าทางด้วยอวัยวะ, การออกท่าทางขณะพูด, การร่ายรำ.วิ.องฺคสฺสหาโรองฺคหาโร.
องฺคานุสารี : (ปุ.) ลมอันแล่นไปตามซึ่งอวัยวะทั้งปวงเป็นปกติ, ลมอันพัดไปตามอวัยวะทั้งปวงเป็นปกติ, ลมอันมีปกติแล่นไปตามอวัยวะทั้งปวง. วิเคราะห์ว่าสพฺพงฺเค อนุสรติ สีเลนาติ องฺคานุสารี.เป็นต้น.สพฺพงฺค บทหน้า อนุบทหน้าสรฺ ธาตุในความแล่นไป ณี ปัจ.ลบ.สพฺพ. แปลว่าลมพัดไปตามตัว โดยไม่ลงในอรรถสีลก็ได้.
องฺคีรส : (วิ.) ผู้มีองค์เป็นแดนซ่านออกแห่งรัศมี, ผู้มีรัศมีอันซ่านออกจากอวัยวะ, ผู้มีรัศมีอันซ่านออกจากตน, ผู้มีรัศมีอันซ่านออกจากตนดังเปลวไฟ.วิ. องฺคมฺหิ กาเยรโส รํส ทิปฺปเต ยสฺสาติ องฺคีรโส. ณ ปัจ.ตทัสสัตถิตัท. อี อาคม.
องฺคุองฺคู : (ปุ.) คนมีอวัยวะบกพร่อง, คนเปลี้ย, คนง่อย. องฺคปุพฺโพ, อูนฺปริหานิเย, กฺวิ, นฺโลโป. ศัพท์ต้นรัสสะ.
องฺคุ องฺคู : (ปุ.) คนมีอวัยวะบกพร่อง, คน เปลี้ย, คนง่อย. องฺคปุพฺโพ, อูนฺปริหานิเย, กฺวิ, นฺโลโป. ศัพท์ต้นรัสสะ.
อุตฺตมค อุตฺตมงฺค : (นปุ.) อวัยวะสูงสุด, หัว, ศรีษะ. วิ. องฺเคสุ อุตฺตมํคตฺตา อุตฺตมํคํ. อุตฺตมํ จ ตํ อํคํ จาติ วา อุตฺตมํคํ วา. ส. อุตฺตมางฺค.
อุตฺตราสค อุตฺตราสงฺค : (ปุ.) ผ้าอันคล้องอยู่ เหนืออวัยวะด้านซ้าย, ผ้าอันคล้องอยู่ที่ ส่วนแห่งกายด้านซ้าย, ผ้าคล้องไว้บนบ่า เบื้องซ้าย, ผ้าห่ม (คือจีวรในภาษาไทย). วิ. อุตฺตรสฺมึ เทหภาเค อาสชฺชเตติ อุตฺตราสํโค อุตฺตราสงฺโค วา. อุตฺตร อา บทหน้า สญฺชฺ ธาตุในความคล้อง อ ปัจ. แปลง ช เป็น ค ญฺ เป็นนิคคหิต ศัพท์ หลังแปลงนิคคหิตเป็น งฺ.
กรณ : (วิ.) (วตฺถุ) เป็นเครื่องทำ, (อวยว) เป็นเครื่องทำเสียงให้เกิด. วิ. กโรติ เตนา ติ กรณํ. กรียเต เตนาติ วา กรณํ. เป็นที่ทำ วิ. กโรนฺติ เอตฺถาติ กรโณ. กรฺ กรเณ, ยุ.