อคฺคิ : ป. ไฟ, เพลิง
อคฺคิ อคฺคินิ : (ปุ.) ไฟ, เปลวไฟ, อคนิ, อัคนิ, อัคนี. อคฺค กุฏิลคติยํ, อิ. อคฺคิ เติมนิ เป็น อคฺคินิ คงจะเลียนสันสกฤต, กัจฯ๙๕ และรูปฯ ๑๔๕ ว่า อคฺคิ ลง สิ วิภัติแปลง อิ ที่ คิ เป็น อินิ ลบ. สิ. เป็น อกินีก็มี. ส. อคฺนิ, อทฺมนิ.
อคฺคิมนฺถ : (ปุ.) คันทรง, มะไฟ, คนทีสอ, ภังคี, เจตภังคี. วิ. อคฺคิ อเนน มนฺถยเตติอคฺคิมนฺโถ. อคฺคิปุพฺโพ, มถฺ มนฺถเน, โณ.
คาหปจฺจ : (ปุ.) คาหปัจจะ ชื่อไฟอย่างหนึ่ง, ไฟอันประกอบด้วยพ่อเจ้าเรือน วิ. คหปตินา สํยุตฺโต อคฺคิ คาหปจฺโจ. ไฟอัน ควรบูชาคือ พ่อเจ้าเรือน. คหปติ ศัพท์ ณ ปัจ. ราคาทิตัท. แปลง ปติ เป็น ปจฺจ.
อคฺคิโกณ อคฺคินิโกณ : (ปุ.) ทิศตะวันออก.
อคฺคิจิติ : (อิต.)การก่อไฟ.
อคฺคิชาลน : (นปุ.) การจุดไฟ, การบูชาไฟ.
อคฺคิชาลา : อิต. ๑. สัตตบุษย์ (บัวชนิดหนึ่ง); ผักปลาบ ;
๒. เปลวไฟ
อคฺคิชาลา อคฺคิชฺชาลา : (อิต.) เปลวไฟ, ผักปลาบ, สัตตบุษย์ ชื่อบัวชนิดหนี่งคล้ายสัตตบงกช แต่ดอกสีขาว.
อคฺคิทาน : (นปุ.) การจุดไฟ, การวางเพลิง.
อคฺคิปริจรณ : นป. การบูชาไฟ
อคฺคิสาลา : (อิต.) เรือนไฟ, โรงบูชาไฟ.
อคฺคิสิขา : อิต. เปลวไฟ
อคฺคิหุต : (นปุ.) ทัพพีสำหรับบูชาไฟ, ทัพพีบูชาไฟ.
อคฺคิหุตฺต : นป. พิธีบูชาไฟ
อคฺค : (วิ.) มาก, ยอด, ยิ่ง, ดียิ่ง, เลิศ, ล้ำเลิศ, ประเสริฐ, วิเศษ, เป็นประธาน, ก่อน, แรก, หัวปี (ทีแรก เกิดก่อน), เอก, สูง, สูงสุด.วิ.อชติคจฺฉติเสฏฐภาวนฺติอคฺโค. อชฺ คมเน, อ, ชสฺส โค. คปจฺจโย วา. ส. อคฺร.
อคฺคิมฎฺ อคฺคิมนฺท : (ปุ.) คันทรง ?
อุคฺค : (วิ.) ดุ, ร้าย, ดุร้าย, ยิ่ง, ยิ่งใหญ่, แข็ง แรง, อุชฺ พเล, อ, ชสฺส คฺโค, ส. อุคฺร.
อคฺคาภา : (อิต.) แสงแห่งไฟ, แสงไฟ.อคฺคิ+อาภา
กฏฺฐ : (นปุ.) ไม้, ตัวไม้, ฟืน. วิ. กาสเต อคฺคินา ทิปฺปเตติ กฏฺฐํ. กาสฺ ทิตฺติยํ, โต, สสฺส โฏ, รสฺโส, ตสฺส โฐ, ตสฺส ฎฺโฐ วา. ถ้าใช้นัย หลังคือ แปลง ต เป็น ฏฺฐ ก็ลบที่สุดธาตุคือ สุ. กสติ ยาติ วินาสตีติ วา กฏฺฐํ. กสฺ คติยํ, โต. กัจฯ ๖๗๒ วิ. กฏิตพฺพํ มทฺทิตพฺพนฺติ กฏฺฐํ. กฏฺ มทฺทเน, โฐ.
กุมฺภี : (อิต.) หม้อ, ขวด, ตุ่ม. วิ. กุยา ปฐวิยา ภวตีติ กุมฺภี. กุปุพฺโพ, ภู สตฺตายํ, โณ, อิตฺถิยํ อี, นิคฺคหิตาคโม. เกณ อคฺคินา ภวติ เตเนว ปจนภาวโตติ วา กุมฺภี. กปุพฺโพ, ภู สตฺตายํ, โณ, อสฺสุ, นิคฺคหิตาคโม. เกน ชเลน อุมภียตีติ กุมฺภี. อุภฺ อุมฺภฺ วา ปูรเณ, กมุ อิจฺฉายํ วา, โภ, อสฺสุ, อิตถิยํ อี.
โกลมฺพ : (ปุ.) หม้อ, กระถาง. วิ. เกน อคฺคินา ลมฺพตีติ. โกลมฺโพ. เก อคฺคมฺหิ ลมฺพตีติ วา. โกลมฺโพ. กปุพฺโพ, ลพิ อวสํสเน, อ, อสฺโสตฺตํ (แปลง อ ที่ ก เป็น โอ). ไห, อ่าง, ขวด ก็แปล.
ขุรคฺค : (ปุ.) กาลเป็นที่สุดลงแห่งกรรมอัน บุคคลพึงทำด้วยมีดโกน (ปลงผมเสร็จ), ขณะโกนผมเสร็จ, ขณะปลงผมเสร็จ. วิ. ขุเรน กตฺตพฺพกมฺมสฺส อคฺโค ขุรคฺโค.
คินิ : (ปุ.) คินิ ชื่อไฟชื่อ ๑ ใน ๑๘ ชื่อ, ไฟ. วิ. โค รํสิ เอตสฺสาตฺถีติ คินิ. ค ศัพท์ อินิ ปัจ.อภิฯ. บางมติว่ามาจาก อคฺคินิ ตัด อคฺ ออก.
นาค : (วิ.) ผู้เลิศ, ผู้ประเสริฐ, ผู้สูงสุด. วิ. นตฺถิ อคฺโค ยสฺมา โส นาโค. ลบ ตฺถิ และ คฺ.
นาฬินฺธม : (ปุ.) ช่างทอง วิ. นาฬึ ธมติ มุเข วินฺยาสยิตฺวา มุขวายุนา อคฺคิทีปนตฺถํ สทฺทาปยตีติ นาฬินฺธโม, นาฬิปุพโพ, ธมฺ สทฺเท, อ. ส. นาฑินฺธม.
นิมฺมนฺถยทารุ : (ปุ.) หลักสำหรับผูกสัตว์ฆ่า บูชายัญ. วิ. นิมฺมถียเตติ นิมฺมนฺโถย. ยํ กฏฐ อคฺคินิปฺยาทนตฺถํ กฏฐนฺตเรน ฆํสียเต โส นิมฺมนฺถฺยทารุ.
อคฺคล อคฺคฬ : (นปุ.) ผ้าปะ, ผ้าดาม, ลิ่ม, สลัก, กลอน (กลอนประตู). อคฺค กุฏิลคติยํ, อโล.
องฺคุฏฺ : (ปุ.) นิ้ว, นิ้วหัวแม่มือ, นิ้วแม่มือ. หัวแม่มือ. วิ. อคฺเค ปุเร ติฏฐตีติ องฺคุฏโฐ. อคฺคปุพฺโพ, ฐา คตินิวุตฺติยํ, อ, อสฺสุตฺตํ, นิคฺคหิตาคโม, วิสํโยคตฺตญฺจ. (แปลง อ ที่ ค เป็น อุ ลงนิคคหิตอาคม ลบ คฺ สังโยค เอานิคคหิตเป็น งฺ). องฺคฺ คมเน วา, โฐ, อสฺสุตฺตํ, ฏฺสํโยโค. ลง ก สกัดเป็น องฺ คุฏฐก บ้าง. ส. องฺคุษฺฐ.
องฺคุฏฺฐ : (ปุ.) นิ้ว, นิ้วหัวแม่มือ, นิ้วแม่มือ.หัวแม่มือ. วิ. อคฺเค ปุเร ติฏฐตีติ องฺคุฏโฐ.อคฺคปุพฺโพ, ฐาคตินิวุตฺติยํ, อ, อสฺสุตฺตํ, นิคฺคหิตาคโม, วิสํโยคตฺตญฺจ. (แปลง อ ที่ค เป็น อุ ลงนิคคหิตอาคม ลบคฺสังโยคเอานิคคหิตเป็นงฺ).องฺคฺคมเนวา, โฐ, อสฺสุตฺตํ, ฏฺสํโยโค.ลงกสกัดเป็นองฺคุฏฐก บ้าง. ส. องฺคุษฺฐ.
อติเรกลาภคฺคยสคฺคปฺปตฺต : (วิ.) ผู้ถึงแล้ว ซึ่งความเป็นแห่งบุคคลผู้มีลาภอันเลิศและความเป็นแห่งบุคคลผู้มียศอันเลิศยิ่ง(แปล อดิเรกว่า ยิ่ง) มี วิ.ตามลำดับดังนี้.ฉ ตุล. ลาโภ อคฺโค ยสฺสโสลาภคฺโค(ชโนฉ ตัป. ลาภคฺคสฺส ภาโว ลาภคฺคภาโว.ฉ ตุล. ยโส อคฺโค ยสฺส โส ยสคฺโค(ชโน)ฉ ตัป. ยสคฺคสฺส ภาโว ยสคฺคภาโว อ. ทวัน ลาภคฺคภาโว จยสคฺคภาโวจลาภคฺคยสคฺคา.อุป.อัพ. เอกสฺมาอุตฺตรํอติเรกํ.วิเสสนบุพ.กัม. อติเรกา จ เต ลาภคฺคยสฺสคฺคา จาติ อติเรกลาภคฺคยสคฺคา.ทุ. ตัป.อติเรกลาภคฺคยสคฺเคปตฺโตอติเรกลาภคฺคยสคฺคปฺปตฺโต(ชโน).ถ้าจะถือว่า พหุพ. เป็นสมาสคุณไม่ยอมเปลี่ยนก็ต้องวิ.วิเสสนบุพ.กัมอีกสองสมาส หลัง ฉงตุล.ทั้งสองว่าลาภคฺโคปุคฺคโล (ชโน ก็ได้) ลาภคฺคปุคฺคโลฉ.ตัป. ก็เป็น ลาภคฺคปุคฺคลสฺ ภาโว ลาภคฺคภาโว.ศัพท์ ยสคฺค ก็นัยเดียวกัน. หรือจะแปลว่า ผู้ถึงแล้วซึ่งความเป็นแห่งบุคคลผู้เลิศด้วยลาภและความเป็นแห่งบุคคลผู้ยิ่งด้วยยศยิ่งกว่าหนึ่ง ก็ได้ตั้ง วิ. ตามแปล.
อนมตคฺค : (วิ.) มีที่สุดและเบื้องต้นอันบุคคลไปตามอยู่รู้ไม่ได้แล้ว, มีวิ.ตามลำดับ ดังนี้ปเรกเสสทวัน. อคฺโค จ ปุพฺโพ จ อคฺคา.วิเสสนบุพ.กัม.อนุคจฺฉิยมานา จ เตอคฺคาจาติอนุคจฺฉิมานคฺคา.นบุพ.กัม. น มตา อนมตา (อนุคจฺฉิยมานคฺคา)วิเสสน บุพ.กัม.อนมตาจเตอนุคจฺ-ฉิยมานคฺคาจาติอนมตคฺคา.ตทัสสิตัท.อนมตคฺคาอสฺสอตฺถีติอนมตคฺโค (สํสาโร วฎฺฎสํสาโร).มีสำนวนแปลอีกคือมีที่สุดอันบุคคลไปตามไม่รู้แล้ว, มีที่สุดอันบุคคลไม่รู้แล้ว, มีที่สุดและเบื้องต้นอันใครๆ ไปตามไม่รู้แล้ว, มี่ที่สุดและเบื้องต้นอันบุคคลไปตามไม่รู้แล้ว.
อรณิ อรณี : (ปุ.) ไม้สีไฟ, เหล็กเพลิง. วิ. อรียตีติ อรณี. อรฺ คมเน, อณี. ยํ กฏฺฐํ กฎฺฐนฺตเรน อคฺคินิปฺผาทนตฺถํ ฆํสียเต ตํ อรณี.
อุชฺเชนิ อุชฺเชนี : (อิต.) อุชเชนี ชื่อนคร พิเศษของอินเดียโบราณ ๑ ใน ๒๐ วิ. อุคฺคํ ริปุ ชยติ ยตฺถ สา อุชฺเชนี. อุคฺคปุพฺโพ, ชี ชเย, ยุ. ลบ คฺค ซ้อน ช. อิ อี อิต.
เอกคฺค : (วิ.) มีอารมณ์เดียว (อคฺค คือ อารมณ์), มีอารมณ์เดียวเลิศ, มีอารมณ์ เลิศเป็นหนึ่ง, มีอารมณ์เป็นหนึ่ง, มี อารมณ์แน่วแน่, ไม่วุ่นวาย.