โคตฺต : นป. โคตร, วงศ์สกุล, เผ่าพันธุ์
โคตฺต โคตฺร : (นปุ.) แซ่, เผ่า, พันธุ์, เหง้า, เหล่า, เหล่ากอ, เชื้อ, เชื้อสาย, สกุล, วงศ์, โคตร. วิ. โค วุจฺจติ อภิธานํ พุทฺธิ จ, เต ตายตีติ โคตฺตํ. ควํ สทฺทํ ตายตีติ วา โคตฺตํ. โคปุพฺโพ, ตา ปาลเน, อ, ตฺสํ โยโค. รูปฯ ๕๕๒ วิ. โคปตีติ โคตฺตํ. คุปฺ รกฺขเณ สํวรเณ วา, โต, ปสฺส โต. กัจฯ ๖๕๖ รูปฯ ๖๕๐ ลง ต, ตฺรณฺ ปัจ.
พนฺธุ : (ปุ.) พวกพ้อง, พงศ์, พงศ์พันธุ์, ญาติ, ญาติพี่น้อง, วงศ์, วงศ์วาน. วิ. พนฺธตีติ พนฺธุ. พนฺธียติ สิเนหภาเวนาติ วา พนฺธุ. พนฺธฺ พนฺธเน, อุ, ณุ วา. อตฺตนิ ปรํ พนฺธตีติ วา พนฺธุ. อยํ อมุหากํ วํโสติ สมฺพนฺธิตพฺพฏฺเฐน เปมพนฺธเนน พนฺธตีติ วา พนฺธุ.
กมฺมพนฺธุ : (วิ.) มีกรรมเป็นพวกพ้อง, มีกรรม เป็นเผ่าพันธุ์.
พนฺธุตา : อิต. ประชุมแห่งเผ่าพันธุ์, หมู่ญาติพี่น้อง
พนฺธุมนฺตุ : ค. มีเผ่าพันธุ์, มีญาติพี่น้อง
พุนฺท : (ปุ.) ราก. วุ สํวรเณ, โท, นิคฺคหิตาคโม, วสฺส โพ. ปุ่ม, พันธุ์ ขา ก็แปล.
กเฏรุกฺข : ป. พันธุ์ไม้เลื้อยชนิดหนึ่ง
กรุมฺภก : ป. พันธุ์ข้าวชนิดหนึ่งมีสีแดงก่ำ
กึปุริส : ป. คนอะไร, คนเผ่าไหน; คนป่า; กินนร
โกรพฺย, - วฺย : ค., ป. ผู้เป็นเหล่ากอแห่งกุรุ, ผู้สืบเชื้อสายมาแต่เผ่ากุรุ; เป็นชาวแคว้นกุรุ; เหล่ากอแห่งกุรุ, ชาวแคว้นกุรุ
ตนฺตุนาค : (ปุ.) เมล็ดผักกาด, เมล็ดพันธุ์ผัก กาด, ปลีน่อง (กล้ามเนื้อที่มีลักษณะคล้าย หัวปลีอยู่ด้านหลังของหน้าแข้ง).
พีช : (นปุ.) เหตุ, มูลเหตุ, มูลเค้า, เมล็ด, ฟอง (ฟองไข่), นิมิตบุรุษ, นิมิตสตรี, องคชาต, น้ำสุกกะ, พันธุ์ไม้, ต้นไม้, พืช (สิ่งที่จะเป็นพันธุ์ต่อไป). วิเสสปุพฺโพ, ชนฺ ปาตุภาเว, โร. ลบ เสส แปลง วิ เป็น พิ ทีฆะ ลบ ที่สุดธาตุ และ รปัจจัย อภิฯ ลง กฺวิ ปัจ.
พีชคาม : (ปุ.) พันธุ์ไม้, พีชคาม ชื่อของผักที่เกิดแต่เมล็ด เช่น แมงลัก พืชพันธุ์ที่ถูกพรากจากที่แล้วยังไม่ตายยังจะเป็นได้อีก.
วินตา : อิต. แม่ของเผ่าครุฑ
สสฺสพีช : (นปุ.) ข้าวปลูก คือข้าวเปลือกที่ชาวนาเก็บไว้สำหรับทำพันธุ์.
สาสป : (ปุ.) เมล็ดพันธุ์ผักกาด, สาสฺ อนุสิฎฐยํ, อโป.
สิทฺธตฺถ สิทฺธตฺถก : (ปุ.) เมล็ดพันธุ์ผักกาด วิ. สิทฺธา อตฺถา อสฺมินฺติ สิทฺธตฺโถ. ศัพท์หลัง ก สกัด.
อตฺถิรา : (อิต.) บังโกรย ชื่อพันธุ์ไม้ชนิดหนึ่ง.
อสฺสสทสฺส : ป. ม้าพันธุ์ดี
อสฺสาชานิย : ป. ม้าอาชาไนย, ม้าพันธุ์ดี
อาชานีย : ป. ๑. ม้าอาชาไนย, ม้ามีไหวพริบดี, ม้าพันธุ์ดี, บุรุษผู้ประเสริฐ ;
๒. ได้รับอบรมมาดี, มีกำเนิดดี, รู้ได้เร็ว
อาวล : นป. พันธุ์ไม้เลื้อยมีดอกสีแดงใหญ่มีรูปเหมือนแตร
พนฺธชีว พนฺธชีวก : (ปุ.) ชบา. พนฺธุ เอว ชีวโก พนฺธุชีวโก.
พนฺธว : (ปุ.) ญาติ, มิตร. พนฺธุ เยว พนฺธโว. แปลง อุ เป็น อว.
ผารุสก : (นปุ.) ผารุสกะ ชื่อสวนหรือป่าของท้าวสักกะ, สวนหรือป่าของพระอินทร์. วิ. ผารุสการนํ ยตฺถ สนฺติ ตํ ผารุสกํ. ณ ปัจ.
ผาเลติ : ก. ผ่า, ทำให้แตกออก, ตัด
ผาสุลิกา : (อิต.) สีข้าง, ซี่โครง. รากศัพท์เหมือนผาสุกา ต่างแต่ลง ลิ อาคมหน้า ก. อภิฯ
ผาสุฬา, ผาสุฬี :
อิต. ดู ผาสุกา ผาติกมฺม : (นปุ.) การทำให้เจริญ, ผาติ กรรม ชื่อคำที่ใช้ในวินัยสงฆ์ว่าด้วยการจำหน่ายครุภัณฑ์ โดยเอาของสงฆ์ที่เลวกว่า (มีค่าน้อยกว่า) แลกของดี (มีค่ามากกว่าให้สงฆ์) ฯลฯ.
ผาติกโรติ : ก. ทำให้มากขึ้น, ทำให้เจริญขึ้น
ผารุก : ค. ขม
ผารุลิย : นป. ความรุนแรง, ความเกรี้ยวกราด, ความไม่กรุณา
ผารุส ผารุสก : (ปุ.) มะปราง, ลิ้นจี่?
ผาลน : (นปุ.) การผ่า, ฯลฯ, การทำลาย. ผลฺ วิทารเณ, ยุ, ทีโฆ จ.
ผาลิต : ค. ซึ่งเปิดออก, ซึ่งแตกออก, ซึ่งขยายออก,ซึ่งยืดออก
ผาลิผุลฺล : ค. ดอกไม้ผลิ, ดอกไม้ที่บาน
ผาลิม : ค. ซึ่งเผยออก, ซึ่งผลิออก, ซึ่งแยกออก, ซึ่งเปิดออก, ซึ่งบาน
ผาลุสก : (นปุ.) ลิ้นจี่.
ผาเลตุ : อ. (ปฐ., จตุ.) การผ่า, การแตกออก, การผลิ; เพื่ออันผ่า, เพื่ออันแตกออก, เพื่ออันผลิ
ผาสิกา : (อิต.) สีข้าง, ซี่โครง. ปา รกฺขเณ, สุ, ปสฺส โผ, อุสฺสิตฺตํ, สกตฺเถ โก, อิตฺถิยํ อา.
ผาสุ : (นปุ.) ความอิ่มใจ, ความพอใจ, ความยินดี, ความสำราญ, ความสุข, ความสบาย. ผสฺสฺ สินิเยฺห, ณุ. ลบ สฺ สังโยคทีฆะต้นธาตุ. อภิฯ และฎีกา อภิฯ
ผาสุกา : (อิต.) สีข้าง, ซี่โครง. ปา รกฺขเณ, สุ, ปสฺส โผ, สกตฺเถ โก, อิตฺถิยํ อา.
ผาสุวิหารธมฺม : (ปุ.) ธรรมเป็นเครื่องอยู่สบาย, ธรรมเป็นที่อยู่สบาย.
พนฺธุกรุจิร : ค. ซึ่งงามประดุจดอกชบา
เสผาลิกา : (อิต.) สุพรรณนิการ์ ชื่อพรรณไม้ ชนิดหนึ่ง ดอกสีเหลืองแก่ ฝ้ายดำก็เรียก. วิ. เสผา ชฎา อสฺสา อตฺถีติ เสผาลิกา, เสผ+อิก ปัจ. ลฺ อาคม ในท่ามกลาง. สาหร่าย จอก แหน ก็แปล.
กมฺมนิปฺผาทน : นป. การทำงานให้เสร็จ