โลห : นป. โลหะ, เหล็ก; ทองแดง; กฤษณาสามัญ
กาฬยส : นป. เหล็ก
กาฬายส : (นปุ.) เหล็ก วิ. กาฬญฺจ ตํ อยสญฺ จาติ กาฬายสํ.
อโยฆ อโยฆน : (ปุ.) ค้อน, ค้อนเหล็ก, พะเนิน เหล็ก. วิ. อยโส อโยมโย วา ฆโน อโยฆ- โน. ศัพท์ต้นลบพยัญชนะที่สุด ศัพท์ ?..ส. อโยฆน.
อย : (ปุ.) เหล็ก.วิ.อยตินานากมฺมารกิจฺเจสุโยคํคจฺฉตีติอโย.อยฺคติยํ, อ.ส.อยสฺ.
อสฺมสารอสล : (ปุ.) เหล็ก.ศัพท์หลังอสุพฺยาปเน, อโล.
กมฺโพชิ : ป., นป. ต้นขี้เหล็ก
กมฺมารสาลา : อิต. โรงหล่อ, โรงเหล็ก
กสก : (ปุ.) ชาวนา, ผาล คือ เหล็กที่สวมหัว หมูของไถ ใช้ไถนาไถสวน. วิ. กสติ ภูมึ วิลิขตีติ กสโก. กสฺ วิเลขเณ, ณฺวุ.
กาฬติปุ : (นปุ.) ตะกั่ว, เหล็กวิลาศ (พจนาฯ เป็นเหล็กวิลาด), ดีบุก. กาฬปุพฺโพ, ติปฺ ปีณเน, อุ. ติปุ ศัพท์เดียวก็แปลเหมือนกันนี้.
กาฬตีปุ : นป. ตะกั่ว, ดีบุก; เหล็กวิลาศ
กิฏก : นป. แผ่นเหล็ก, แผ่นโลหะ
กุฏช : (ปุ.) ไม้มวกเหล็ก, ไม้มวก, อัญชันเขียว, ทุมแทง, มูกมัน, มูกหลวง. วิ. โรคํ กุฏตีติ กุฏโช. กุฏฺ เฉทเน, โช. กุฏชี (ปุ.?) ใบมวกเหล็ก, ฯลฯ.
กุฬยส : (นปุ.) แม่เหล็ก ?
กูฏ ( : (ปุ. นปุ.) ค้อน (เครื่องมือสำหรับ เคาะ ตอก ตี ทุบ), พะเนินเหล็ก (ค้อนใหญ่). กุฏฺ หึสาเฉทเนสุ, โณ, อ วา. ส. กูฏ
กูฏสหสฺส : (นปุ.) พันแห่งค้อนเหล็ก, ค้อนเหล็ก หนึ่งพันค้อน.
ขลีน : (ปุ. นปุ.) บังเหียนม้า คือเครื่องบังคับม้าให้ไปตามที่ต้องการ ทำด้วยเหล็กหรือไม้ใส่ผ่าปากม้า ที่ปลายมีห่วงสองข้างสำหรับผูกสายบังเหียนโยงไว้ให้ผู้ขี่ถือ, เหล็กผ่าปากม้า. ขลุ (อัพ. นิบาต) ก็, ริม, ใกล้, แท้จริง, ได้ ยินว่า, เขาลือว่า, ห้าม, แล. ลงในอรรถ อนุสสวะ ปฏิเสธ ปรากฏ และ ปทปูรณะ.
คิริมลฺลิกา : (อิต.) มวกเหล็ก, อัญชันเขียว, ทุมแทง. วิ. คิริมฺหิ ชาตา มลฺลิกา คิริมลฺลิกา.
ฆณ ฆน : (นปุ.) ฆณะ ฆนะ ชื่อองค์ที่ ๔ ใน ๕ องค์ของดุริยางค์, สัมมดาฬ เป็นต้น ชื่อ ฆณะ ฆนะ. หนฺ หึสายํ. อ, หสฺส โฆ. อภิ ฯ ลง ณ ปัจ. ศัพท์ต้น แปลง น เป็น ณ. สัมมดาฬ คือ ดาฬที่ทำด้วยไม้ สมฺมตาฬํ นาม กฏฺฐมยตาฬํ. กังสดาล ( ระฆังวง- เดือน ) คือ ดาฬที่ทำด้วยโลหะ กํสตาฬํ นาม โลหมยํ. สิลาตาฬะ คือดาฬที่ทำด้วย สิลาและแผ่นเหล็ก สิลาย จ อโยปฏฺเฏน จ วาทนตาฬํ สิลาตาฬํ. ฏีกาอภิฯ
จิจฺจิฏายติ : ก. ประพฤติเสียงดังฉี่ๆ ฉ่าๆ (เหมือนเสียงก้อนเหล็กเผาไฟที่จุ่มลงในน้ำ), เดือดพล่าน
จุมฺพก : (ปุ.) หินถ่วง, แม่เหล็ก. จิพุ โอลมฺพเน, ณฺวุ, นิคฺคหิตาคโม.
ชชฺฌริ : (ปุ.?) ผักปลัง, ผักไห่ ชื่อผักชนิดหนึ่ง, มะรุม, ผักคราด, ขี้เหล็ก, ต้นเอื้อง.
ฌามร : (นปุ.?) เหล็กในปั่นฝ้าย, เข็มเย็บผ้า.
ฏก ฏงฺก : (ปุ.) สิ่ว, เหล็กสกัดสิลา, เครื่องมือ ทำลายหิน, เครื่องมือช่างทำหิน, เครื่อง มือขุดดิน, ขวาน, ขวานเล็กๆ, ดาบ. ฏํกฺ วิทารเณ, อ. แปลง ก เป็น ค เป็น ฏงฺค บ้าง. แปลว่า ความโกรธบ้าง.
ฑสน : (นปุ.) การกัด, การขบ, การต่อย ( ใช้ เหล็กไนที่ก้นจี้เอา ), การคาบ, การเคี้ยว. ยุ ปัจ.
ตาล : (ปุ.) ตาล, ต้นตาล, โตนด ต้นโตนด (ต้นตาล). สมอพิเภก, กำมะถันเหลือง, ต้นปาล์ม, ตาละ ชื่อผักชนิดหนึ่ง, ดาล ชื่อกลอนประตู ซึ่งทำด้วยไม้ สำหรับขัด บานประตูที่มีไม้บากเท่าลูกตาล ติดไว้กึ่ง กลางบานประตูด้านในทั้งสองข้าง, ลูกดาล คือเหล็กสำหรับไขบานประตู, กุญแจ, สลัก, กลอน, เข็มขัด, หมุด, ฉิ่ง, ฉาบ, ดินหอม, ง้วนดิน, ที่นั่งของทุรคา. ตลฺ ปติฏฐายํ, โณ. อภิฯ ลง อ ปัจ. ส. ตาล.
ติปุ : (ปุ.) กาฬโลหะ, ดีบุก, ตะกั่วนม, เหล็กวิลาส. ติปฺ ปีฬเน, อุ. ตปฺ สนฺตาเป วา. อุ, อสฺสิตฺตํ. วิ. ตาปิยตีติ ติปุ. ส. ตฺรปุ ตฺรปุส.
ติปุ, ติปุก : นป. ตะกั่ว, ดีบุก, เหล็กวิลาศ
นวโลห : (ปุ. นปุ.) โลหะเก้า,โลหะเก้าอย่าง,โลหะเก้าชนิด.โลหะเก้าประการ,โลหะเก้าคือเหล็ก,ปรอท,ทองแดง,เงิน,ทองคำ,เจ้าน้ำเงิน(แร่ชนิดหนึ่งสีเขียวเป็นสีน้ำเงิน),สังกะสี,ซิน,บริสุทธิ์(คือทองแดงบริสุทธิ์).ห้าอย่างข้างต้นเรียกปัญจโลหะตั้งแต่เหล็กถึงสังกะสีเรียกสัตตโลหะ.
นาราจวลย : ป., นป. กำไลหรือปลอกคอทำด้วยเหล็ก
ปตฺตวก : (ปุ.) ขี้เหล็ก, บอระเพ็ด.
ปโตทลฏฺฐิ : อิต. ไม้เรียว, แส้, ประตักเหล็ก
ปลิฆ : นป. กลอนเหล็ก, ลิ่ม
ผคฺคว : (ปุ.) ขี้เหล็ก, บอระเพ็ด. วิ. ยํ วาตํ คณฺหาตีติ ผคฺคโว. ผปุพฺโพ, คหฺ คหเน, อ, หสสฺ โว.
ผาล : (ปุ.) ผาล ชื่อเหล็กสำหรับสวมหัวหมู เครื่องไถ. วิ. ภูมึ ผาลตีติ ผาโล. ผาลฺ วิเลขเณ, โณ. ผาลยติ ภูมึ เยน โส ผาโล.
ภินฺทิ : (นปุ.) แหลน ชื่อเหล็กกลมยาวปลายแหลมใช้แทง. ทิ วิทารเณ, นิคฺคหิ-ตาคโม.
ลงฺคี : อิต. กลอนเหล็ก, ดาลเหล็ก
โลหถาลก : ป. ถาดเหล็ก, ถาดทองแดง
สลาก : (ปุ. นปุ.) หอก, หลาว, ขวากเหล็ก. สลฺ อาสุคติยํ, อาโก.
สุจิวิชฺฌน : (นปุ.) เหล็กแหลม, เหล็กเจาะ, เหล็กหมาด, สว่าน.
สูจิวิชฺฌน : นป. เหล็กหมาด
สูล : (ปุ. นปุ.) ความจุกเสียด, ความเสียดแทง, ขวากเหล็ก, หอก, หลาว, เครื่องแทง. สูลฺ รุชายํ, อ. ส. ศูล.
อกุสองฺกุส : (ปุ.) ขอ (ไม้หรือเหล็กที่งอๆสำหรับใช้ชักเกี่ยวสับ), ขอเกี่ยว, ขอช้าง.วิ. อํเกติ อเนนาติ อํกุโส องฺกุโส วาอํกฺลกฺขเณ, โส, อสฺส อุ (แปลงอเป็นอุ).เวส ฯ๕๘๘ลง อุ อาคม. ส. องฺกุศองฺกุศสฺ
อกุส องฺกุส : (ปุ.) ขอ (ไม้หรือเหล็กที่งอๆ สำหรับใช้ชักเกี่ยวสับ), ขอเกี่ยว, ขอช้าง. วิ. อํเกติ อเนนาติ อํกุโส องฺกุโส วา อํกฺ ลกฺขเณ, โส, อสฺส อุ (แปลง อ เป็น อุ). เวส ฯ ๕๘๘ ลง อุ อาคม. ส. องฺกุศ องฺกุศสฺ
อธิกรณี : (อิต.) ทั่ง (แท่นสำหรับรองตีเหล็ก) วิ.อธิกโรติยสฺสํสาอธิกรณี.
อพฺภก : (นปุ.) แม่เหล็ก, แก้วเพทาย.วิ.อพฺภ-มิวกายเตราชเตติอพภกํ.ก สกัด.
อยกปาล : ป. ฝาครอบหรือกระทะเหล็ก
อยนงฺคล : (นปุ.) ไถเหล็ก.
อยปาณิ : (ปุ.) เกรียงเหล็ก.
อยปาณิกา : (อิต.) เกรียงเหล็ก.