อฏฺฐก : (วิ.) แปด.กสกัด, มีปริมาณแปดวิ. อฏฺฐ ปริมาณานิ อสฺสาติ อฏฺฐกํ.กปัจสังขยาตัท.
อฏฺฐงฺค : (นปุ.) ส่วนแปด (แปดส่วน), ชั้น แปด (แปดชั้น), องค์แปด (แปดองค์).
อฏฺฐารส : (ไตรลิงค์) สิบยิ่งด้วยแปด, สิบ แปด. อฏฺฐ+อุตฺตร+ทส ลบ อุตฺตร แปลง ท เป็น ร ฑีฆะ.
อฏฺฐาวุธ : (นปุ.) อาวุธแปด อัษฎาวุธ อาวุธ แปด คือ พระแสงหอกเพชรรัตน์ พระ แสงดาบเชลย พระแสงตรี พระแสงดาบ และเขน หรือ พระแสงดาบและโล่ พระ แสงธนู พระแสงของ้าวแสนพลพ่าย และพระแสงปืนคาบชุดข้ามแม่น้ำสะ โตง.
จตุราสีติ : ค. แปดสิบสี่
จตุราสีติโยชนสตสหสฺสุพฺเพธ : (วิ.) มีแสนแห่ง โยชน์แปดสิบสี่เป็นส่วนสูง, สูงแปดสิบสี่ แสนโยชน์, สูงแปดโกฏิสี่แสนโยชน์.
จตุราสีติโยชนสหสฺสคมฺภีร : (วิ.) อันลึกสิ้นพ้น แห่งโยชน์แปดสิบสี่, มีพันแห่งโยชน์แปด สิบสี่เป็นส่วนลึก, ลึกแปดหมื่นสี่พันโยชน์. เป็น ฉ. ตุล มี ฉ.ตัป และ ส.ทิคู. เป็น ท้อง มีลึกมีพันแห่งโยชน์แปดสิบสี่เป็น ประมาณ ตั้ง วิ. เพิ่ม ฉ.ตุล ต่อจาก ส.ทิคุ อีก ๑ สมาส.
จตุราสีติสหสฺส : (นปุ.) พันแปดสิบสี่เป็นประ มาณ, พันแปดสิบสี่, แปดหมื่นสี่พัน.
จูฬาสีติ : ค. แปดสิบสี่
เตอสีติ (ตฺยาสีติ) : ค. (อิต.) แปดสิบสาม
ทุติยาสาฬฺห : (ปุ. อิต.) เดือนแปดที่สอง, เดือนแปดหลัง.
เทฺวจตุรงฺค : ค. ซึ่งมีองค์สี่สองหน, ซึ่งมีองค์แปด, มีแปดส่วน
เทฺวสีติโกฏิธน : (นปุ.) ทรัพย์มีโกฏิแปดสิบสองประมาณ, ทรัพย์ประมาณแปดสิบสองโกฏิ, ทรัพย์แปดสิบสองโกฏิ.
เทฺวอสีติญาติกุลสหสฺส : (นปุ.) พันแห่งตระกูลแห่งพระญาติแปดสิบสองหน (แสนหกหมื่นตระกูล). เป็น อ. ทิคุ มี ฉ. ตัป., ฉ. ตัป. ผละ อ. ทิคุ เป็น ภายใน.
ปญฺจาสีติ : ค. แปดสิบห้า
ปตาปน : ป. ชื่อนรกในจำพวกนรกใหญ่ทั้งแปดขุม
ปุพฺพาสาฬฺห ปุพฺพาสาฬฺหมาส : (ปุ.) เดือนประกอบด้วยอาสาฬหฤกษ์เบื้อง ต้น, เดือนแปดแรก, เดือนแปดก่อน, เดือนแปดต้น.
อฎฺฐปาน : (นปุ.) น้ำดื่มแปดอย่าง, น้ำ สำหรับดื่มแปดอย่าง, เครื่องดื่มแปด อย่าง.
อฎฺปาน : (นปุ.) น้ำดื่มแปดอย่าง, น้ำสำหรับดื่มแปดอย่าง, เครื่องดื่มแปดอย่าง.
อฏฺฐก : (ปุ.) ประชุมแห่งชนแปด, ประชุม แห่งวัตถุแปด. วิ. อฏฺฐนฺนํ สมูโห อฏฺฐ โก. กณฺ ปัจ. สมุหตัท.
อฏฺฐงฺค : (นปุ.) ส่วนแปด(แปดส่วน), ชั้นแปด(แปดชั้น), องค์แปด(แปดองค์).
อฏฺฐงฺคิก : (วิ.) อันประกอบด้วยองค์แปด. อัฏฐังคิกมรรค, อัษฏางคิกมรรค.
อฏฺฐตฺตีส : (อิต.) สามสิบยิ่งด้วยแปด, สาม สิบแปด.
อฏฺฐตฺตีส : (อิต.) สามสิบยิ่งด้วยแปด, สามสิบแปด.
อฏฺฐม : (วิ.) ที่แปด. อฏฺฐ+ม ปัจ. ปูรณตัท. อษฺฏม.
อฏฺฐมงฺคล : (นปุ.) มงคลแปด, มงคลแปด คือ กรอบหน้าคธาสังข์จักรธงขอช้างโคเผือกและหม้อน้ำ.
อฏฺฐมงฺคล : (นปุ.) มงคลแปด, มงคลแปด คือ กรอบหน้า คธา สังข์ จักร ธง ขอ ช้าง โคเผือก และ หม้อน้ำ.
อฏฺฐม, อฏฺฐมก : ค. ที่แปด, อันดับที่แปด.
อฏฺฐวีสติ : (อิต.) ยี่สิบแปด.
อฏฺฐส : ค. แปดเหลี่ยม, แปดมุม
อฏฺฐารส : (ไตรลิงค์) สิบยิ่งด้วยแปด, สิบแปด.อฏฺฐ+อุตฺตร+ทส ลบ อุตฺตรแปลงทเป็นรฑีฆะ.
อฏฺฐารสโกฏิธน : (นปุ.) ทรัพย์มีโกฎิสิบแปด เป็นประมาณ. อสมาหารทิคุ. กัม. อฏฺฐา รส โกฏิโย อฏฺฐารสโกฏิโย. ฉ. ตุล. อฏฺฐารสโกฏิโย ปมาณานิ ยสฺส ตํ อฏฺฐารสโกฏิปมาณํ (ธนํ) วิเสสนบุพ. กัม. อฏฺฐารสโกฏิปมาณํ ธนํ อฏฺฐารสโกฎธินํ. เป็นมัชเฌโลบ.
อฏฺฐารสโกฏิธน : (นปุ.) ทรัพย์มีโกฎิสิบแปดเป็นประมาณ.อสมาหารทิคุ.กัม.อฏฺฐารสโกฏิโยอฏฺฐารสโกฏิโย.ฉ.ตุล.อฏฺฐารสโกฏิโยปมาณานิยสฺสตํอฏฺฐารสโกฏิปมาณํ(ธนํ)วิเสสนบุพ. กัม.อฏฺฐารสโกฏิปมาณํธนํอฏฺฐารสโกฎธินํ.เป็นมัชเฌโลบ.
อฏฺฐารสม : ค. ที่สิบแปด
อฏฺฐาวุธ : (นปุ.) อาวุธแปดอัษฎาวุธอาวุธแปดคือพระแสงหอกเพชรรัตน์พระแสงดาบเชลยพระแสงตรีพระแสงดาบและเขนหรือพระแสงดาบและโล่ พระแสงธนูพระแสงของ้าวแสนพลพ่าย และพระแสงปืนคาบชุดข้ามแม่น้ำสะโตง.
อฏฺวีสติ : (อิต.) ยี่สิบแปด.
อนฺธตมอนฺธนฺตม : (ปุ. นปุ.) ความมืดคือบอด, ความมืดบอด, ความมืดทึบ, ความมืดตื้อ, ความมืดมน (มืดแปดด้าน) มืดมิด.วิ. อนฺธญฺจตํตมญฺจาติอนฺธตมํอนฺธนฺตมํ วา
อนฺธตม อนฺธนฺตม : (ปุ. นปุ.) ความมืดคือบอด, ความมืดบอด, ความมืดทึบ, ความมืดตื้อ, ความมืดมน (มืดแปดด้าน) มืดมิด. วิ. อนฺธญฺจ ตํ ตมญฺจาติ อนฺธตมํ อนฺธนฺตมํ วา
อนีนาสุหล : (วิ.) สามแสนแปดหมื่นเจ็ดพันพระองค์.
อนุปลิตฺต : ค. ไม่ถูกกิเลสแปดเปื้อน
อสีตฺยานุพฺยญฺชน : (นปุ.) ลักษณะน้อยแปดสิบ, ส่วนย่อยแปดสิบ, อนุพยัญชนะแปดสิบ.
อสีติ : (อิต.) แปดสิบ. แปลง อฏฺฐกคือทส๘ครั้ง เป็นอสลง โย วิภัติแปลงโยเป็นอีติรูปฯ ๓๙๗.แปลง ทสที่บอกอรรถว่าสิบ ๘ ครั้ง เป็น อสแปลง โยเป็นอีติ รูปฯ ๓๙๘.ทส ที่แปลว่า สิบ ๒ ครั้ง ๓ ครั้ง ฯลฯ๙ ครั้งเป็นเอกเสสสมาส.
อสีติม : ค. ที่แปดสิบ
อสีติมหาสาวก : (ปุ.) พระสาวกผู้ใหญ่แปดสิบ.
อาชีวฏฺฐมกสีล : (นปุ.) ศีลมีอาชีวะเป็นที่แปด, ศีลมีการเลี้ยงชีพบริสุทธิ์เป็นที่แปดคือกายสุจริต๓วจีสุจริต๔และสัมมาอาชีวะ๑.
อาสาฬฺหปูชา : (อิต.) การบูชาในเดือนแปด วิ. อาสาฬฺหสฺมึ ปูชา อาสาฬฺหปูชา. การบูชาในวันกลางเดือนแปด วิ. อาสาฬฺห- ปุณฺณมาย ปูชา อาสาฬฺหปูชา. การบูชาเพื่อระลึกถึงเหตุพิเศษ (สำคัญ) ของ พระพุทธศาสนาอันเกิดขึ้นในวันกลาง เดือนแปด. วิ. อาสาฬฺหปุณฺณมาย อุปฺปนฺนสฺส พุทฺธสาสนวิเสสการณสฺส อนุสฺสรณสฺส ปูชา อาสาฬฺหปูชา. วัน อาสาฬหบูชา เป็นวันสำคัญของชาวพุทธ มีการทำบุญตักบาตร ฟังเทศน์และเวียน เทียน เดินปทักษิณปูชนียวัตถุ ปูชนียสถาน สามรอบ ตรงกับวันกลางเดือน ๘ ถ้าปีใด มีอธิกามาส ก็ตรงกับวันกลางเดือน ๘ หลัง มีความสำคัญคือ เป็นวันที่พระพุทธองค์ ทรงแสดงปฐมเทศนา คือธัมมจักกัปป- วัตตนสูตร โปรดพระปัญจวัคคีย์ ที่ป่าอิสิป ตนมฤคทายวัน แขวงเมืองพาราณสี นับ แต่ตรัสรู้แล้วได้ ๖๐ วัน เป็นวันที่จักร (ล้อ) คือธรรมได้หมุนไปในโลก เป็นวันที่ พระอริยสงฆ์เกิดขึ้นเป็นองค์แรกเป็นวันที่ รัตนะมีครบ ๓ เป็นพระรัตนตรัย.
อุสฺสุต : ค. อันทำให้แปดเปื้อน, อันเต็มไปด้วยราคะ
กุหก : (ปุ.) คนผู้ยังคนให้พิศวง, คนที่ทำคนให้ พิศวง, คนผู้ยังโลกให่พิศวง, คนหลอกลวง, คนโกหก. ก สกัด. โกหกไทยใช้เป็นกิริยาว่า พูดปด พูดเท็จ. สฺ. กุหก.
มุสาวาท : (ปุ.) การกล่าวซึ่งคำเท็จ, การกล่าวซึ่งคำปด, การพูดเท็จ, การพูดปด, การกล่าวคำเท็จ, คำเท็จ, คำปด, คำไม่จริง.
วิสวาท : ป. การหลอกลวง, การพูดปด