นท : (ปุ.) บุคคลผู้บันลือ, บุคคลผู้ร้อง, การบันลือ, ฯลฯ, แม่น้ำ, ลำน้ำ, นทฺ อพฺยตฺตสทฺเท, อ . ส. นท แม่น้ำ.
กตฺถจิ : (อัพ. นิบาต) ใน...ไหน, ใน...ไร, ในที่ ไหน, ในที่แห่งไร.
กห : (อัพ. นิบาต) ใน...ไหน, ใน...ไร, ในที่ ไหน, ณ ที่ไหน. ส. กรฺหิ.
ชมฺพุ (พู) นท : นป. ทองชมพูนุท, ทองเนื้อดี
นทติ : ก. บันลือ, แผดเสียง, คำราม, ร้อง
โกกนท โกกนุท : (นปุ.)บัวแดง,โกกนุท.วิ.โกเก นาทยตีติ โกกนทํ โกกนุทํ วา.โกกปุพฺโพ, นทฺ อพฺยตฺตสทฺเท, อ.อภิฯ ลง ณ ปัจ. เก กนตีติ โกกนทํ โกกนุทํ วา.กนฺ ทิตฺติกนฺตีสุ, โท, อสฺโส. ส. โกกนท.
ชมฺพุนท ชมฺพูนท : (นปุ.)ชัมพุนทะ ชัมพูนทะ, ชัมพูนท ชมพูนท ชมพูนุท ชามพูนุท ชามพูนทะ, โชมโพนทะ ชื่อทองพิเศษ ๑ ใน ๔ อย่าง, ทอง, ทองคำ, ทองชมพุนุท (ทองที่เกิดแทบต้นหว้าเนื้อบริสุทธิ์). วิ. เทวรุกฺขภุตาย มหาชมฺพุยา ปติฏฺฐตฏฺฐาเน นที ชมฺพุนที, ตสฺสํ ปติเตหิ มหาคชปฺป – มาณานํ กุมฺภปฺปมาณานํ วา ผลานํ พีเชหิ ชาตํ สุวณฺณํ ชมฺพุนทํ ชมฺพูนทํ วา. ส. ชามพูนท.
นที : (อิต.) แม่น้ำ, นัทรี, วิ. อภิฤขณํ นทตีติ นที, ส. นที.
นินท : (ปุ.) เสียง วิ. นิรตฺโถ นโท นินโท. ส. นินท.
โกกนท : นป. บัวแดง
โกกนทพนฺธุ : ป. พระอาทิตย์
ชมฺพูนท : (อิต.) แม่น้ำชมพู.
ตม (โม) นุท : ค. ผู้บรรเทาความมืด, ผู้ขจัดความมืด
นิท : ป. ยาพิษ
นินท, นินาท : ป. เสียง
นุท : ค. ไล่ออกไป
อนฺนท : (ปุ.) บุคคลผู้ให้อาหาร.อนฺนปุพฺโพ, ทาทาเน, อ.
อภินทติ : ก. บันลือ, แผดเสียง, คำราม
อานทติ : ก. ร้อง, แผดเสียง, ร้องแปร๋แปร๋น
อุนฺนทติ : ก. แผดเสียง, คำราม, ตะโกน
อุปนทติ : ก. ร้อง, บันลือ, แผดเสียง, แซ่ซ้อง, ร้องกึกก้อง
กถาวตฺถุ : นป. เรื่องที่นำมาสนทนา, ชื่อของคัมภีร์เล่มที่ห้า ของอภิธรรมเจ็ดคัมภีร์
กลฺโลล : (ปุ.) ระลอก, คลื่น, ระลอกใหญ่, คลื่น ใหญ่. วิ. วาตเวเคน สมุทฺทโต กลฺลติ นทตีติ กลฺโลโล. กลฺลฺ สทฺเท, โอโล. ส. กลฺโลล.
กุทสฺสุ : อ. เมื่อไร? แน่แท้ แน่นอน
ขลุ : อ. แน่แท้, แท้จริง, ได้ยินว่า
ฆานินฺทฺริย : (นปุ.) ความเป็นใหญ่ในการสูดดม อินทรีย์คือจมูก, ฆานินทรีย์ (สิ่งที่เป็น ใหญ่ในหน้าที่ดม).
จนฺทคฺคาห : ป. การจับพระจันทร์ (แห่งอสุรินทราหู), จันทรคราส, จันทรุปราคา
ชีวิต : (นปุ.) ความเป็น, ความเป็นอยู่, อายุ, ชีวิต, ชีวัน, ชีวิตินทรีย์. ชีวฺ+ตปัจ.อิอาคม.
ชีวิตินฺทฺรย ชีวินฺทฺริย : (นปุ.) ความเป็นอยู่, อินทรีย์ คือชีวิต, อายุ, ชีวิต, ชีวิตินทรีย์ ได้แก่ เจตสิกที่เป็นใหญ่ในการรักษานาม ธรรม.
ชีวิตินฺทฺริย : นป. ชีวิตินทรีย์, ความเป็นใหญ่แห่งชีวิต, กำลังแห่งชีวิต, ความสำคัญแห่งชีวิต, อินทรีย์คือชีวิต
ญาณินฺทฺริย : นป. ญาณินทรีย์, พลังแห่งญาณ, ความสามารถหรือยิ่งใหญ่แห่งญาณ
ตาว : (อัพ. นิบาต) ตราบนั้น, เพียงนั้น, เท่านั้น, โดยแท้, แน่แท้, ก่อน, แรก.
- ท : ค. ปัจจัยซึ่งมาจาก ทา ธาตุสำหรับต่อท้ายศัพท์แปลว่า “ให้” เช่นในคำว่า อนฺนท, วณฺณท, สุขท, วรท เป็นต้น
นาท : (ปุ.) การบันลือ, การแผดเสียง, ความบันลือ, ความแผดเสียง, เสียง, เสียงร้อง, เสียงบันลือ. วิ. นทนํ นาโท. นทฺ อพฺยตฺสทฺเท, โณ. อภิฯ ลง อ ปัจ. ส. นาท.
ปนูทก : (วิ.) ผู้บรรเทา, ผู้กำจัด, ผู้ขับไล่. ปปุพฺโพ, นุทฺ เปรเณ, ณฺวุ.
ปุรินฺทท : (ปุ.) ปุรินททะ ชื่อขอพระอินทร์ชื่อ ๑ ใน ๒๐ ชื่อ, พระอินทร์. วิ. ปุเร ปุริมํ วา ททาตีติ ปุรินฺทโท. ปุเร ทานํ อททีติ วา ปุรินฺทโท. ปุรปุพฺโพ, ททฺ ทาเน, อ. แปลง อ ที่ ร เป็น อึ เป็น ปุรึ เอานิคคหิตเป็น นฺ
ยาถาว : ค. แน่นอน, แน่แท้, จริง
ยูส : (ปุ.) แกง (จากมิลินทปัญหา), น้ำคั้น, น้ำคั้นจากลูกไม้. ยุสฺ หึสายํ, อ, ทีโฆ. เป็น นปุ. ก็มี.
โสตินฺทริย : นป.โสตินทรีย์, อินทรีย์คือหู
หเว : (อัพ. นิบาต) จริง, แท้, แน่แท้, โดยแท้. เอกัง สัตถวาจา. แล เป็น ปทปูรณะ, เว้ย, โว้ย.
อญฺญตฺถุ อญฺญทตฺถ อญฺญทตฺถุ : (อัพ. นิบาต) แท้, แน่แท้, โดยแท้.
อญฺตฺถุอญฺญทตฺถอญฺญทตฺถุ : (อัพ. นิบาต) แท้, แน่แท้, โดยแท้.
อปณฺณก : (วิ.) ไม่ผิด (ไม่ให้เกิดความเดือดร้อนใจเมื่อปลายมือ), ถูก, ชอบ, แน่แท้, แท้จริง.วิ.วิรุทฺธโวหาเรนนปณาเมตีติอปณฺณโกนปุพฺโพ, ปณฺวฺยวหารตฺถุตีสุ, ณฺวุ.
อว : (อัพ. อุปสรรค)ปราศ (พ้นไป), รู้ (อวคต), ต่ำ, ลง(อวสิร), ใต้, แท้, แน่แท้ (อาธารณ), หมดจด (โวทาน), น้อย, ดูหมิ่น (อวชานน), ที่(โอกาส), ที่ว่าง, ติเตียน, แพร่หลาย, ซึมแทรก, แผ่ซ่าน, เสื่อม, กล่าว, ลัก(อวหาร), ลุ (ถึงสำเร็จ), แผนก, ส่วน.
อวสฺส : (อัพ. นิบาต) แน่แท้, ด้วยแท้, อย่างแน่นอน.