โพธ : [โพด] น. ความรู้, ความเข้าใจ, ความฉลาด. (ป., ส.). ก. แย้ม, บาน, แรกรุ่น เช่น นงโพธ.
โพธิญาณ : น. พระปัญญาที่ทําให้ตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้า. (ป.).
โพธิบัลลังก์ : น. อาสนะที่พระพุทธเจ้าประทับใต้ต้นพระศรีมหาโพธิ ณ พุทธคยา ประเทศอินเดีย ในวันตรัสรู้, รัตนบัลลังก์ หรือ วัชรอาสน์ ก็ว่า. (ป. โพธิปลฺลงฺก).
โพธิปักขิยธรรม : น. ธรรมเป็นไปในฝักฝ่ายแห่งความตรัสรู้, ธรรม เกื้อกูลแก่ความตรัสรู้มี ๓๗ ประการ. (ป. โพธิปกฺขิยธมฺม).
โพธิ, โพธิ์ : [โพทิ, โพ] น. ความตรัสรู้; ชื่อต้นไม้เป็นที่ตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า, บัดนี้หมายถึงต้นไม้จําพวกโพ. (ป., ส.).
โพธิสัตว์ : น. ท่านผู้ที่จะได้ตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้า. (ส. โพธิสตฺตฺว; ป. โพธิสตฺต).
ไพจิตร : [จิด] ว. งาม; แตกต่าง, หลายหลาก. (ป. วิจิตฺร; ส. วิจิตฺร, ไวจิตฺรฺย).
ไพชน : น. ที่เงียบ, ที่สงัด, ที่ปราศจากคน. (ป., ส. วิชน).
ไพชยนต์ : [ชะยน] น. ชื่อรถและวิมานของพระอินทร์; ปราสาททั่วไปของ หลวง; ธงของพระอินทร์. (ส. ไวชยนฺต, ไวชยนฺตี; ป. เวชยนฺต).
ไพฑูรย์ : น. ชื่อรัตนะอย่างหนึ่ง ในจําพวกนพรัตน์ มีสีเหลืองแกมเขียว หรือนํ้าตาลเทา มีนํ้าเป็นสายรุ้งกลอกไปมา, เพชรตาแมว หรือ แก้วสีไม้ไผ่ ก็ว่า. (ส. ไวฑูรฺย; ป. เวฬุริย).
ไพที : น. ที่รอง, แท่น, ขอบชายคา คือ ที่สุดชายคาชั้นบนต่อกับชายคา ชั้นล่าง; ฐานบัวควํ่าบัวหงายที่พระเจดีย์. (ป., ส. เวที).
ไพบูลย์ : น. ความเต็มเปี่ยม, ความเต็มที่. ว. เต็มเปี่ยม, เต็มที่. (ส. ไวปุลฺย; ป. เวปุลฺล).
ไพริน : น. ผู้มีเวร; ข้าศึก. (ส. ไวรินฺ; ป. เวรี).
ไพรี : น. ผู้มีเวร; ข้าศึก. (ส. ไวรินฺ; ป. เวรี).
ไพโรจน์ : ว. รุ่งเรือง, สุกใส. (ส. ไวโรจน; ป. วิโรจน).
ไพศาขบุรณมี : [ไพสาขะบุระนะมี] น. วันเพ็ญเดือน ๖. (ส.; ป. วิสาขปุณฺณมี).
ไพศาข, ไพศาขะ : [ไพสาขะ] น. เดือน ๖; ชื่อดาวฤกษ์ที่ ๑๖ ของดาวฤกษ์ ๒๗. (ป. วิสาข; ส. ไวศาข).
ไพศาขมาส : [ไพสาขะมาด] น. เดือนอันมีพระจันทร์เพ็ญเสวยฤกษ์ วิศาขะ คือ เดือน ๖ ตกในราวเดือนพฤษภาคม. (ส.; ป. วิสาขมาส).
ไพศาล : ว. กว้างใหญ่. (ส. วิศาล; ป. วิสาล).
ไพเศษ : ว. พิเศษ. (ส. วิเศษ; ป. วิเสส).
ไพสิฐ : ว. ประเสริฐ, วิเศษ. (ป. วิสิฏฺ?; ส. วิศิษฺฏ).
ไพหาร : น. วิหาร. (ป., ส. วิหาร).
ภควดี : [พะคะวะดี] ใช้เป็นคําเรียกสตรีที่เคารพ เช่น พระมหิษี พระอุมา พระลักษมี. (ป., ส. ภควตี).
ภควัต, ภควันต์, ภควา, ภควาน : [พะคะ] น. นามพระเป็นเจ้า, นามพระพุทธเจ้า, พระผู้เป็นเจ้า, พระผู้มี พระภาค. (ป., ส.).
ภคะ : (แบบ) น. โชคดี, ความเจริญ, เกียรติ. (ป., ส.).
ภคันทลา : [พะคันทะลา] น. โรคริดสีดวงทวารหนัก. (ป.; ส. ภคํทร).
ภคินี : [พะ] น. พี่หญิง, น้องหญิง. (ป., ส.).
ภณะ : [พะ] (แบบ) ก. กล่าว, พูด, บอก. (ป., ส.).
ภพ : [พบ] น. โลก, แผ่นดิน; วัฏสงสาร. (ป. ภว).
ภมการ : [พะมะกาน] น. ช่างกลึง. (ป.).
ภมร : [พะมอน] น. แมลงผึ้ง, แมลงภู่, ใช้ว่า ภุมระ ก็มี; เครื่องกลึง. ก. หมุน. (ป.; ส. ภฺรมร).
ภมรี : [พะมะรี] น. ผึ้ง, ผึ้งตัวเมีย, ผึ้งทั่วไป, ใช้ว่า ภุมรี ก็ได้. (ป.).
ภมุ, ภมุกะ, ภมุกา : [พะ] น. คิ้ว. (ป.; ส. ภฺรู).
ภย : [พะยะ] (แบบ) น. ความกลัว, ของที่น่ากลัว. (ป., ส.).
ภยันตราย : [พะยันตะราย] น. ภัยและอันตราย. (ป.).
ภยาคติ : [พะยาคะติ] น. ความลําเอียงเพราะความกลัว เป็นอคติ ๑ ใน อคติ ๔ ได้แก่ฉันทาคติ โทสาคติ ภยาคติ และโมหาคติ. (ป. ภย + อคติ).
ภรณี : [พะระนี] น. ดาวฤกษ์ที่ ๒ มี ๓ ดวง เห็นเป็นรูปแม่ไก่, ดาวก้อนเส้า ก็เรียก. (ป., ส.).
ภรรดร, ภรรดา : [พันดอน, พันดา] น. ผัว เช่น ปัญหามีแต่จักหา ภรรดาสมศักดิ์สมศรี หาได้ใช่ง่ายชายดี สมกับเทวีลูกเรา. (กนกนคร), ใช้ว่า ภัสดา ก็ได้, โบราณใช้ว่า ภรัสดาษ ก็มี. (ส. ภรฺตฺฤ; ป. ภตฺตา).
ภรรยา : [พันยา, พันระยา] น. ภริยา, เมีย, หญิงที่เป็นคู่ครองของชาย, คู่กับ สามี. (ส. ภารฺยา; ป. ภริยา).
ภระ : ก. เลี้ยงดู, คํ้าจุน. (ป.).
ภริยา : [พะริ] น. ภรรยา, เมีย, หญิงที่เป็นคู่ครองของชาย, คู่กับ สามี. (ป.; ส. ภารฺยา).
ภรู : [พฺรู] น. คิ้ว. (ส. ภฺรู; ป. ภู).
ภฤงคาร : [พฺริง] น. หม้อนํ้า, เต้านํ้า. (ส.; ป. ภิงฺคาร).
ภฤดก : [พฺรึ] น. ลูกจ้าง. (ส. ภฺฤตก; ป. ภตก).
ภฤดี : [พฺรึ] น. ค่าจ้าง, สินจ้าง. (ส. ภฺฤติ; ป. ภติ).
ภฤศ : [พฺรึด] ว. มาก, กล้า, จัด. (ส. ภฺฤศมฺ; ป. ภุส).
ภฤษฏ์ ๑ : [พฺรึด] ก. ตก, ร่วง, หล่น. [ส. ภฺรษฺฏ (ภฺรํศฺ ธาตุ); ป. ภฏฺ?].
ภฤษฏ์ ๒ : [พฺรึด] ก. ปิ้ง เคี่ยว หรือคั่วแล้ว. [ส. ภฺรษฺฏ (ภฺรชฺชฺ ธาตุ); ป. ภฏฺ?].
ภวตัณหา : น. ตัณหาเป็นไปในภพ คือ ความอยากมี อยากเป็น อยากเกิด. (ป.).
ภวปาระ : น. ฝั่งแห่งภพ คือ นิพพาน. (ป.).