epact : (N) ; ระยะเวลาประมาณ 11 วันที่แสดงถึงความแตกต่างระหว่างปีทางจันทรคติและปีทางสุริยคติ

lunar month : (N) ; เดือนตามจันทรคติ ; Syn:month

lunar year : (N) ; ปีตามจันทรคติ ; Syn:year

จันทรคติ : (N) ; lunar system ; Related:lunar calendar ; Def:วิธีนับวันและเดือนโดยถือเอาการเดินของดวงจันทร์เป็นหลัก เช่น ขึ้น 1 ค่ำถึงแรม 15 ค่ำ เป็นการนับวันทางจันทรคติ เดือนอ้ายถึงเดือน 12 เป็นการนับเดือนทางจันทรคติ ; Samp:วันที่ 12 เดือนนี้เป็นวันขึ้น 15 ค่ำตามจันทรคติ

สุริยคติ : (N) ; calendar ; Ant:จันทรคติ

เดือนจันทรคติ : (N) ; lunar month

ดิถี : (N) ; lunar day ; Syn:ดฤถี, วันตามจันทรคติ ; Samp:ในวาระดิถีขึ้นปีใหม่ขอให้ท่านประสบแต่ความสุข

เดือนอ้าย : (N) ; first lunar month ; Related:December ; Syn:เดือนธันวาคม ; Def:เดือนที่หนึ่งทางจันทรคติ ; Samp:เดือนอ้ายเป็นเดือนแรกตามปฏิทินจันทรคติ

เก้า : (N) ; nine ; Syn:เดือนเก้า ; Def:ชื่อเดือนจันทรคติ ตกในราวเดือนสิงหาคม ; Samp:ประเพณีการไหว้พระจันทร์ของชาวจีนจัดขึ้นช่วงเดือนเก้าของทุกปี ; Unit:เดือน

ข้างขึ้น : (N) ; waxing moon ; Related:the period of the waxing moon ; Ant:ข้างแรม ; Def:ส่วนของเดือนทางจันทรคติที่มีพระจันทร์สว่าง ; Samp:ทุ่งโล่งแบบนี้ถ้าเป็นข้างขึ้น ฉันคงจะกล้าเดินผ่านอยู่หรอก

จันทรคติ : น. วิธีนับวันและเดือนโดยถือเอาการเดินของดวงจันทร์เป็นหลัก เช่น ขึ้น ๑ คํ่าถึงแรม ๑๕ คํ่า เป็นการนับวันทางจันทรคติ เดือนอ้ายถึง เดือน ๑๒ เป็นการนับเดือนทางจันทรคติ. (ส.).

เดือนจันทรคติ : [-จันทฺระคะติ] น. การนับเดือนโดยถือเอาดวงจันทร์เดิน รอบโลกเป็นเกณฑ์ โดยนับจากวันเดือนดับไปถึงวันเดือนดับที่ถัดไป มี ระยะเวลาประมาณ ๒๙ วัน ๑๒ ชั่วโมง ๔๔ นาที แบ่งเป็น ข้างขึ้น ข้างแรม.

อาสาฬห, อาสาฬห์ : [สานหะ, สานละหะ, สาน] น. เดือนที่ ๘ แห่งเดือน จันทรคติ. (ป.; ส. อาษาฒ).

กัตติกมาส : [กัดติกะมาด] น. เดือนอันมีพระจันทร์เพ็ญเสวยฤกษ์กัตติกา คือ เดือน ๑๒ ตามจันทรคติ ตกในราวเดือนพฤศจิกายน. (ป.).

เก้า : น. จํานวนแปดบวกหนึ่ง; ชื่อเดือนจันทรคติ เรียกว่า เดือน ๙ ตกในราวเดือนสิงหาคม.

จันทรคติ : การนับวันโดยถือเอาการเดินของพระจันทร์เป็นหลัก เช่น ๑ ค่ำ ๒ ค่ำ และเดือนอ้าย เดือนยี่ เดือน ๓ เป็นต้น คู่กับ สุริยคติ

กัตติกา : 1.ดาวลูกไก่ 2.เดือน ๑๒ ตามจันทรคติ ตกในราวปลายเดือนตุลาคม ถึงเดือนพฤศจิกายน

ดิถี : วันตามจันทรคติ ใช้ว่า ค่ำหนึ่ง ๒ ค่ำ เป็นต้น

เดือน : ดวงจันทร์, ส่วนของปี คือปีหนึ่งมี ๑๒ เดือนบ้าง ๑๓ เดือนบ้าง (อย่างจันทรคติ); การที่นับเวลาเป็นเดือนและเรียกเวลาที่นับนั้นว่าเดือนก็เพราะกำหนดเอาข้างขึ้นข้างแรมของเดือน คือดวงจันทร์เป็นหลักมาตั้งแต่ตั้งเดิม ดูชื่อเดือนที่ มาตรา

ปักษ์ : ปีก, ฝ่าย, ข้าง, กึ่งของเดือนทางจันทรคติ คือ เดือนหนึ่งมี ๒ ปักษ์ ข้างขึ้นเรียก ศุกลปักษ์ (ฝ่ายขาวหมายเอาแสงเดือนสว่าง) ข้างแรมเรียก กาฬปักษ์ (ฝ่ายดำ หมายเอาเดือดมือ); ชุณหปักษ์ และกัณหปักษ์ก็เรียก

อธิกมาส : เดือนที่เพิ่มขึ้นตามจันทรคติ (คือในปีนั้นมีเดือน ๘ สองหน รวมเป็น ๑๓ เดือน)

อธิกวาร : วันที่เพิ่มขึ้นในปีจันทรคติ (คือในปีนั้น เติมให้เดือนเจ็ดเป็นเดือนเต็ม มี ๓๐ วัน)

อมาวสี : ดิถีเป็นที่อยู่ร่วมแห่งพระอาทิตย์และพระจันทร์, วันพระจันทร์ดับ หรือวันดับ คือวันสิ้นเดือนทางจันทรคติ (แรม ๑๕ หรือ ๑๔ ค่ำ)

อาสาฬหะ : เดือน ๘ ทางจันทรคติ

กาฬปกฺข : (ปุ.) ข้างดำ, ฝ่ายดำ, ข้างแรม (ส่วนของเดือนทางจันทรคติ ตั้งแต่แรม ๑ ค่ำ ถึงสิ้นเดือน), กาฬปักข์, กาฬปักษ์. กาฬผลก

ติถิ : (ปุ. อิต.) วัน (วันทางจันทรคติ), ดิถี.วิ. ตโนตีติ ติถิ. ตนุ วิตฺถาเร, ถิ, นุโลโป, อสฺสิ ( แปลง อ เป็น อิ). อถวา, ตายตีติ ติถิ. ตา ปาลเน, อิถิ. เป็น ติถี ติตฺถี ก็มี. ส. ติถิ ติถี.

ทุติยติถิ : (ปุ. นปุ.) ดิถีที่สอง,วันที่สอง,ดิถีที่สองหรือวันที่สองทางจันทรคตินั้นได้แก่วันขึ้นสองค่ำหรือวันแรมสองค่ำของเดือน.

นวมี : อิต. ดิถีที่เก้าของเดือนทางจันทรคติ

ปนฺนรสิก : ค. ซึ่งมีในวันที่ ๑๕ (ทางจันทรคติ)

ปุพฺพกตฺติก : (ปุ.) ปุพพกัตติกะ ชื่อเดือนที่ ๑๑ ทางจันทรคติ, เดือน ๑๑. วิ. จึอสฺสยุชมาโส ปุพฺพกตฺติโก, ปุพฺโพ จ โสกตฺติโก เจติ ปุพฺพกตฺติโก

ผคฺคุณ : ป. เดือนผัคคุณ, เดือนที่ ๔ ทางจันทรคติ (ราวเดือนกุมภาพันธ์ – มีนาคม)

อธิกวาร : (ปุ.) วันเกิน, วันที่เพิ่มเข้ามา, อธิกวารคือวันที่เพิ่มเข้ามาทางจันทรคติอีก ๑ วันท้ายเดือน ๗ ปีนั้นเดือน ๗ จึงมี๓๐ วัน.

อมาวสี อมาวาสี : (อิต.) ดิถีมีพระอาทิตย์และ พระจันทร์อยู่ร่วมกัน, ดิถีดับ, วันดับคือวัน สิ้นเดือนทางจันทรคติ. วิ. อมา สห วสนฺติ รวิจนฺทา ยสฺสํ สา อมาวสี. อมาปุพฺโพ, วสฺ นิวาเส, ณี. ศัพท์ต้นไม่มีทีฆะ.

อมาวสี, อมาวาสี : อิต. วันสิ้นเดือนทางจันทรคติ, วันเดือนดับ