จุฬา : (N) ; star-shaped kite ; Related:bird-shaped kite ; Syn:ว่าวจุฬา, ว่าวกุลา, ว่าวปักเป้า ; Def:ชื่อว่าวชนิดหนึ่ง มีรูปร่าง 5 แฉก หัวแหลมเป็นรูปกรวย ; Samp:ว่าวของไทยที่ทำขึ้นเล่นเป็นพื้นมีอยู่ 4 ชนิดด้วยกัน คือ อีลุ้ม ปักเป้า จุฬา และตุ๋ยตุ่ย ; Unit:ตัว

กุลา : (N) ; star-shaped kite ; Syn:จุฬา, ว่าวกุลา, ว่าวจุฬา ; Def:ชื่อว่าวชนิดหนึ่ง มีรูปร่าง 5 แฉก หัวแหลมเป็นรูปกรวย ; Samp:จีนนิยมเล่นว่าวรูปมังกร ญี่ปุ่นจะเล่นว่าวแผงพวกกุฬา ปักเป้า อีลุ้ม และว่าวภาพ ; Unit:ตัว

ปักเป้า : (N) ; diamond-shaped kite ; Related:female kite ; Syn:อีเป้า ; Def:ชื่อว่าวชนิดหนึ่งมีหางยาว คู่กับว่าวจุฬา ; Samp:ทางสมาคมว่าวไทยจะจัดให้มีการแข่งขันการเล่นว่าว โดยมีการเล่นปักเป้ารวมอยู่ในนั้นด้วย

วิ่งรอก : (V) ; run a kite in ; Related:take turns to pull the string of a male kite ; Syn:วิ่งกะรอก ; Def:อาการที่คนชักว่าววิ่งช่วยกันฉุดสายป่านโดยเอารอกทับเชือกเพื่อให้ว่าวจุฬาพาว่าวปักเป้าเข้ามาในแดนตน หรือเอารอกทับเชือกเพื่อให้ว่าวปักเป้าทำให้ว่าวจุฬาเสียเปรียบแล้วรอกให้ว่าวจุฬาตก

เครือญาติ : (N) ; relative ; Related:lineage, family, kindred, ancestry, pedigree ; Syn:ญาติ, ญาติพี่น้อง ; Def:สิ่งที่มีความสัมพันธ์กัน, เกี่ยวดองกัน, เกี่ยวข้องกัน ; Samp:พระบรมราโชบายประสานสัมพันธ์ฉันเครือญาติในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชทรงได้รับผลสำเร็จอย่างงดงาม ; Unit:เครือญาติ

จักรี : (N) ; Chakri ; Samp:พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกทรงเป็นปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์จักรี

ตรัยตรึงศ์ : (N) ; heaven ; Related:paradise ; Syn:ดาวดึงส์ ; Def:สวรรค์ชั้นที่ 2 แห่งสวรรค์ 6 ชั้น ที่พระอินทร์ครอง ; Samp:การลอยโคมเป็นการบูชาพระบรมสารีริกธาตุพระจุฬามณีในชั้นตรัยตรึงศ์

ถวัลย์ : (V) ; reign ; Related:govern, regulate by authority, exercise the right to command ; Syn:ทรง, ครอง ; Def:ครอง (ราชสมบัติ) ; Samp:พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ปฐมกษัตริย์ราชวงศ์จักรีเสด็จเถลิงถวัลย์ราชสมบัติเมื่อวันที่ 6 เมษายน พ.ศ. 2325

เถลิงราชสมบัติ : (V) ; ascend the throne ; Related:enthrone, be crowned as a king ; Syn:เถลิงถวัลย์ราชสมบัติ, ขึ้นครองราชสมบัติ, ครองราชย์ ; Samp:พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกปฐมกษัตริย์ราชวงศ์จักรีเสด็จเถลิงราชสมบัติเมื่อวันที่ 6 เมษายน พ.ศ.2325

ปฐม : (ADJ) ; first ; Related:primary, initial, original ; Syn:ประถม, ที่หนึ่ง, ทีแรก, เบื้องต้น, ฐาน, ขั้นแรก, เริ่มแรก, แรก ; Ant:ท้าย, ปลาย ; Samp:พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกเป็นปฐมกษัตริย์แห่งกรุงรัตนโกสินทร์

พระนคร : (N) ; capital ; Related:metropolis, capital city ; Syn:เมืองหลวง, นครหลวง ; Samp:พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชทรงย้ายพระนครมาตั้งที่กรุงเทพมหานคร ; Unit:เมือง, แห่ง

รูปสามเหลี่ยมหน้าจั่ว : (N) ; isosceles triangle ; Syn:สามเหลี่ยมหน้าจั่ว ; Def:รูปสามเหลี่ยมที่มีด้านคู่หนึ่งยาวเท่ากัน ; Samp:พระนางพญาวัดจุฬามณีเป็นเนื้อดินเผารูปสามเหลี่ยมหน้าจั่ว ยกกรอบเป็นขอบสามเหลี่ยม ; Unit:รูป

ลายพระหัตถ์ : (N) ; majesties' handwriting ; Related:handwriting ; Syn:ลายมือ ; Samp:เอกสารสำคัญที่เกี่ยวกับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย คือ ลายพระหัตถ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวที่ทรงมีไปถึงหม่อมเจ้าประภากร ลงวันที่ 23 กันยายน ร.ศ. 115

สถาปัตย์ : (N) ; architecture ; Syn:สถาปัตยกรรม, สถาปัตยกรรมศาสตร์ ; Def:ศิลปะ หรือวิชาที่ว่าด้วยการก่อสร้าง ; Samp:ลูกชายคนสุดท้องของเขากำลังเรียนสถาปัตย์ อยู่ที่จุฬา

จุฑา : (แบบ) น. จุก, โดยปริยายหมายถึงที่สูงสุดของศีรษะ เช่น ยอด หัว มงกุฎ, จุฬา ก็ว่า. (ส. จูฑา; ป. จูฬา).

จุฬา ๑ : น. จุก, โดยปริยายหมายถึงที่สูงสุดของศีรษะ เช่น ยอด หัว มงกุฎ, จุฑา ก็ว่า. (ป. จูฬา; ส. จูฑา).

จุฑามณี : น. ปิ่น, ราชาศัพท์ว่า พระจุฑามณี; มวยผมของพระพุทธเจ้า; ชื่อพระธาตุเจดีย์บรรจุพระเกศธาตุของพระพุทธเจ้าอยู่ที่ดาวดึงส์ เรียกว่า จุฑามณีเจดีย์, จุฬามณี ก็ว่า. (ส.; ป. จูฬามณี).

จุฬา ๒ : น. ชื่อว่าวชนิดหนึ่ง มีรูปร่าง ๕ แฉก หัวแหลม, คู่กับ ว่าวปักเป้า, ว่าวกุลา ก็เรียก.

จุฬามณี : น. ปิ่น; มวยผมของพระพุทธเจ้า; ชื่อพระธาตุเจดีย์บรรจุ พระเกศธาตุของพระพุทธเจ้าอยู่ที่ดาวดึงส์ เรียกว่า จุฬามณีเจดีย์, จุฑามณี ก็ว่า. (ป.; ส. จูฑามณี).

จุฬามณีเจดีย์ : พระเจดีย์ที่บรรจุพระจุฬาโมลี (มวยผม) ของพระพุทธเจ้าในดาวดึงสเทวโลก อรรถกถาเล่าว่า เมื่อพระโพธิสัตว์เสด็จออกบรรพชาเสด็จข้ามแม่น้ำอโนมาแล้วจะอธิษฐานเพศบรรพชิต ทรงตัดมวยพระเกศาขว้างไปในอากาศ พระอินทร์นำผอบแก้วมารองรับเอาไปประดิษฐานในพระเจดีย์จุฬามณี ต่อมาเมื่อพระพุทธเจ้าเสด็จดับขันธปรินิพพานแล้ว ในขณะแจกพระบรมสารีริกธาตุ พระอินทร์ได้มานำเอาพระทาฐธาตุ (พระเขี้ยวแก้ว) ข้างขวาที่โทณพราหมณ์ซ่อนไว้ในผ้าโพกศีรษะ ใส่ผอบทอง นำไปบรรจุในจุฬามณีเจดีย์ด้วย

จูฬปันถกะ : พระมหาสาวกองค์หนึ่ง ในอสีติมหาสาวก เป็นบุตรของธิดาเศรษฐีกรุงราชคฤห์ และเป็นน้องชายของมหาปันถกะ ออกบวชในพระพุทธศาสนา ปรากฏว่ามีปัญญาทึบอย่างยิ่ง พี่ชายมอบถาคาเพียง ๑ คาถาให้ ท่องตลอดเวลา ๔ เดือน ก็ท่องไม่ได้จึงถูกพี่ชายขับไล่ เสียใจคิดจะสึก พอดีพอพระพุทธเจ้า พระองค์ตรัสปลอบแล้วประทานผ้าขาวบริสุทธิ์ให้ไปลูบคลำพร้อมทั้งบริกรรมสั้นๆ ว่า “รโชหรณํ ๆๆ” ผ้านั้นหมองเพราะมือคลำอยู่เสมอ ทำให้มองเห็นไตรลักษณ์และได้สำเร็จพระอรหัต ท่านมีความชำนาญ แคล่วคล่อง ในอภิญญา ๖ ได้รับยกย่องเป็นเอตทัคคะในบรรดาผู้ฉลาดในเจโตวิวัฏฏ์; ชื่อท่านเรียกว่าง่ายๆ ว่าจูฬบันถก, บางแห่งเขียนเป็นจุลลบันถก

จูฬเวทัลลสูตร : ชื่อสูตรหนึ่งในมัชฌิมนิกาย มูลปัณณาสก์ แห่งพระสุตตันตปิฎก แสดงโดยพระธรรมทินนาเถรี เป็นคำตอบปัญหาที่วิสาขอุบาสกถาม

จูฬสังคาม : ชื่อตอนหนึ่งในคัมภีร์บริวารแห่งพระวินัยปิฎก

จูฬสุทธันตปริวาส : สุทธันตปริวาสอย่างเล็ก หมายความว่า ปริวาสที่ภิกษุต้องอาบัติสังฆาทิเสสหลายคราวด้วยกัน จำจำนวนอาบัติและวันที่ปิดได้บ้าง อยู่ปริวาสไปจนกว่าจะเห็นว่าบริสุทธิ์

จูฬา : (อิต.) หงอน, หงอนนกยูง, มวยผม, จุก, ผมจุก, ปิ่น ( เครื่องประดับสำหรับปักผมที่ มุ่นเป็นจุก ), จอม, ยอด, มกุฎ, มงกุฎ, หัว. จูฬฺ สญฺโจทนภาวกรเณสุ, อ.

จูฬาสีติ : ค. แปดสิบสี่

จูฬ : ป., จูฬา อิต. จอนผม, จุกผม, มวยผม; ขนแผง, หงอน

กณฺณจูฬา : อิต. โคนหู, หมวกหู

ตมฺพจูฬ : (ปุ.) ไก่ (สัตว์มีหงอนแดง). วิ. ตมฺพา จูฬา ยสฺส โส ตมฺพจูโฬ.

โกนจุก : จูฬากรณ

จุก, มวยผม : จูฬ

จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย : จุฬาลงฺกรณมหาวิชฺชาลโย

รูปร่าง (เล็ก) : จูฬ, อณุ