echidna : (N) ; ตัวตุ่น ; Related:สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมของออสเตรเลีย กินแมลง มีจมูกยาว มีขนหยาบและหนามยาว ; Syn:spiny anteater

mole : (N) ; ตัวตุ่น

ตัวตน : (N) ; body ; Related:shape, physique, form, human body, appearance, substance ; Syn:ตัว ; Def:สิ่งที่เป็นรูป, ความเป็นมนุษย์ ; Samp:คำสอนของศาสนาพุทธเน้นเรื่องความไม่เที่ยงของทุกสิ่งทุกอย่าง ดังนั้นพุทธศาสนิกชนจึงไม่ควรยึดติดกับความเป็นตัวตนของตนให้มาก

ตัวตน : (N) ; body ; Related:shape, physique, form, human body, appearance, substance ; Syn:ตัว ; Def:สิ่งที่เป็นรูป, ความเป็นมนุษย์ ; Samp:คำสอนของศาสนาพุทธเน้นเรื่องความไม่เที่ยงของทุกสิ่งทุกอย่าง ดังนั้น พุทธศาสนิกชนจึงไม่ควรยึดติดกับความเป็นตัวตนของตนให้มาก

ร่างกาย : (N) ; body ; Syn:เรือนร่าง ; Def:ตัวตน ; Samp:สัตว์เลือดอุ่นมีอุณหภูมิในร่างกายคงที่ตลอดเวลา ไม่ว่าอุณหภูมิภายนอกจะเปลี่ยนเป็นร้อน หรือหนาวเย็น

สังขาร : (N) ; body ; Related:physique, body and mind, construction ; Syn:ร่างกาย, ตัวตน, ร่างกายและจิตใจ ; Def:สิ่งที่ประกอบและปรุงแต่งขึ้นเป็นร่างกายและจิตใจรวมกัน ; Samp:หลวงปู่ได้ละสังขารด้วยอาการสงบท่ามกลางความอาลัยอาวรณ์ของบรรดาศิษยานุศิษย์โดยทั่วกัน

ตัวตุ่น : (N) ; Talpa micrura ; Related:bamboo rat ; Syn:ตุ่น, ติ่ง ; Def:ชื่อสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมชนิด Talpa micrura ในวงศ์ Talpidae รูปร่างคล้ายหนูตะเภา ตัวป้อม หัวเล็ก ตาเล็กมาก จมูกแหลม ขนอ่อนนุ่ม เล็บตีนหน้ายาวใหญ่เห็นได้ชัด ชอบขุดรูอยู่ กินพืช ; Samp:ตัวตุ่นมักอาศัยอยู่ในรู ; Unit:ตัว

ตัวตุ่น : (N) ; mole ; Related:bamboo rat, Talpa micrura ; Syn:ตุ่น, ติ่ง ; Def:ชื่อสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมชนิด Talpa micrura ในวงศ์ Talpidae รูปร่างคล้ายหนูตะเภา ตัวป้อม หัวเล็ก ตาเล็กมาก จมูกแหลม ขนอ่อนนุ่ม เล็บตีนหน้ายาวใหญ่เห็นได้ชัด ชอบขุดรูอยู่ กินพืช ; Samp:ตัวตุ่นมักอาศัยอยู่ในรู ; Unit:ตัว

กระตุ่น : (N) ; mole ; Related:bamboo rat ; Syn:ตัวตุ่น, ตุ่น ; Def:ชื่อสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมชนิด Talpa micrura ในวงศ์ Talpidae รูปร่างคล้ายหนูตะเภา ตัวป้อม หัวเล็ก ตาเล็กมาก จมูกแหลม ขนอ่อนนุ่ม เล็บตีนหน้ายาวใหญ่เห็นได้ชัด ชอบขุดรูอยู่ กินพืช ; Samp:หลายคนไม่รู้จักตัวกระตุ่น เพราะมันอาศัยอยู่ในรู และไม่ได้พบเห็นทั่วไป ; Unit:ตัว

ตุ่น 1 : (N) ; mole ; Related:bamboo rat, mole rat, genus Rhizomys ; Syn:ตัวตุ่น, ติ่ง ; Def:ชื่อสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม รูปร่างคล้ายหนูตะเภา ตัวป้อม หัวเล็ก ตาเล็กมาก จมูกแหลม ขนอ่อนนุ่ม เล็บตีนหน้ายาวใหญ่เห็นได้ชัด ชอบขุดรูอยู่ กินพืช ; Samp:ตีนหน้าของตุ่นนี้ดูๆ คล้ายๆ กับครีบข้างตัวของปลา ; Unit:ตัว

สังขาร, สังขาร : [ขาน, ขาระ, ขานระ] น. ร่างกาย, ตัวตน, สิ่งที่ประกอบและปรุง แต่งขึ้นเป็นร่างกายและจิตใจรวมกัน, เช่น สังขารร่วงโรย สังขารไม่เที่ยง; ความคิด เป็นขันธ์ ๑ ในขันธ์ ๕ คือ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ. (ป.; ส. สํสฺการ). ก. ตาย เช่น ถึงซึ่งสังขาร, ในบทกลอนใช้ว่า สังขาร์ ก็มี.

ร่างกาย : น. ตัวตน.

อาตม : [อาดตะมะ] น. ตน, ตัวตน. (ส. อาตฺมนฺ, อาตฺมา ว่า ตน, วิญญาณ, ร่างกาย; ป. อตฺต, อตฺตา).

ดนุ, ดนู : (แบบ) (กลอน) ส. ฉัน, ข้าพเจ้า. (ป., ส. ตนุ ว่า ตัวตน; เล็กน้อย, เบาบาง).

กระตุ่น : น. ตัวตุ่น เช่น กระต่ายเต้นกระตุ่นขุด. (บุณโณวาท).

อัตตา : ตัวตน, อาตมัน; ปุถุชนย่อมยึดมั่นมองเห็นขันธ์ ๕ อย่างใดอย่างหนึ่ง หรือทั้งหมดเป็นอัตตา หรือยึดถือว่าอัตตาเนื่องด้วยขันธ์ ๕ โดยอาการอย่างใดอย่างหนึ่ง; เทียบ อนัตตา

อาตมัน : ตัวตน, คำสันสกฤต ตรงกับบาลีคือ อัตตา

ทิฏฐิวิสุทธิ : ความหมดจดแห่งความเห็น คือ เกิดความรู้ความเข้าใจ มองเห็นนามรูปตามสภาวะที่เป็นจริง คลายความหลงผิดว่าเป็นสัตว์ บุคคล ตัวตน ลงได้ (ข้อ ๓ ในวิสุทธิ ๗)

สุญญตา : “ความเป็นสภาพสูญ”, ความว่าง 1.ความเป็นสภาพที่ว่างจากความเป็นสัตว์ บุคคล ตัวตน เรา เขา เฉพาะอย่างยิ่ง ภาวะที่ขันธ์ ๕ เป็นอนัตตา คือ ไร้ตัวมิใช่ตน ว่างจากความเป็นตน ตลอดจนว่างจากสาระต่างๆ เช่น สาระคือความเที่ยง สาระคือความสวยงาม สาระคือความสุข เป็นต้น, โดยปริยายหมายถึง หลักธรรมฝ่ายปรมัตถ์ดังเช่นขันธ์ ธาตุ อายตนะ และปัจจยาการ (อิทัปปัจจยตา หรือ ปฏิจจสมุปบาท) ที่แสดงแต่ตัวสภาวะให้เห็นความว่างเปล่าปราศจากสัตว์ บุคคล เป็นเพียงธรรมหรือกระบวนธรรมล้วนๆ 2.ความว่างจากกิเลส มีราคะ โทสะ โมหะ เป็นต้น ก็ดี สภาวะที่ว่างจากสังขารทั้งหลายก็ดี หมายถึง นิพพาน 3.โลกุตตรมรรค ได้ชื่อว่าเป็นสุญญตา ด้วยเหตุผล ๓ ประการ คือ เพราะลุด้วยปัญญาที่กำหนดพิจารณาความเป็นอนัตตา มองเห็นสภาวะที่สังขารเป็นสภาพว่าง (จากความเป็นสัตว์ บุคคล ตัวตน) เพราะว่างจากกิเลสมีราคะเป็นต้น และเพราะมีสุญญตา คือ นิพพาน เป็นอารมณ์ 4.ความว่าง ที่เกิดจากความกำหนดหมายในใจ หรือทำใจเพื่อให้เป็นอารมณ์ของจิตในการเจริญสมาบัติ เช่น ผู้เจริญอากิญจัญญายตนสมาบัติกำหนดใจถึงภาวะว่างเปล่าไม่มีอะไรเลย; สุญตา ก็เขียน

อนัตตลักษณะ : ลักษณะที่เป็นอนัตตา, ลักษณะที่ให้เห็นว่าเป็นของมิใช่ตัวตน ได้แก่ ๑) เป็นของสูญ คือ เป็นเพียงการประชุมเข้าขององค์ประกอบที่เป็นส่วนย่อยๆ ทั้งหลาย ว่างเปล่าจากความเป็นสัตว์ บุคคล ตัวตน เรา เขา หรือการสมมติเป็นต่างๆ ๒) เป็นสภาพหาเจ้าของมิได้ ไม่เป็นของใครจริง ๓) ไม่อยู่ในอำนาจ ไม่เป็นไปตามความปรารถนา ไม่ขึ้นต่อการบังคับบัญชาของใครๆ ๔) เป็นสภาวธรรมอันเป็นไปตามเหตุปัจจัย ขึ้นต่อเหตุปัจจัย ไม่มีอยู่โดยลำพังตัว แต่เป็นไปโดยสัมพันธ์ อิงอาศัยกันอยู่กับสิ่งอื่นๆ ๕) โดยสภาวะของมันเอง ก็แย้งหรือค้านต่อความเป็นอัตตา มีแต่ภาวะที่ตรงข้ามกับความเป็นอัตตา

สรีร : (นปุ.) ร่าง (ตัว), กาย, ร่างกาย, ตัว, ตน, ตัวตน, สรีระ, วิ. สรตีติ สรีรํ. สรฺ คติยํ, อีโร. สรนฺติ วาตํ หึสนฺตีติ วา สรีรํ. สรฺ หึสายํ. อภิฯและฎีกาฯ ลงอีรปัจ. รูปฯ ลง อิร ปัจ. ทีฆะ.

อตฺต อตฺร : (ปุ.) กาย, ร่างกาย, ตน, ตู(ตัว), ตัว, ตัวเอง, ตัวตน (ร่างกายและใจ). วิ. ทุกฺขํ อตติสตตํ คจฺฉตีติ อตฺตา (ถึงทุกข์เสมอ).อาหิโตอหํมาโน เอตฺถาติวา อตฺตา (เป็นที่ตั้งของมานะ).สุขทุกฺขํ อทติ ภกฺขติ อนุภาวตีติวาอตฺตา(เสวยสุขทุกข์).ชาติชรามรณาทีหิอาทียเต ภกฺขียเตติวา อตฺตา (อันชาติชราและมรณะเป็นต้น เคี้ยวกิน).ภววภวํธาวนฺโตชาติชรามรณาทิเภทํ อเนกวิหิตํสํสารทุกขํอตติสตตํคจฺฉติปาปุณาติอธิคจฺฉตีติวาอตฺตา.อตฺหรืออทฺธาตุตปัจ.ถ้าตั้งอทฺ ธาตุ แปลงทเป็น ต หรือ แปลง ต เป็น ตฺต ลบ ทฺศัพท์หลัง แปลง ต เป็น ตฺรลบที่สุดธาตุอตฺตศัพท์นี้ตามหลักบาลีไวยากรณ์เป็นเอก.อย่างเดียว ถ้าจะใช้เป็นพหุ. ต้องแปลซั้าสองหน หรือเขียนควบสองหนเช่น อตฺตโนอตฺตโนแต่คัมภีร์รูปสิทธิเป็นต้น แจกเป็นพหุ. ได้.แปลว่า จิตใจ สภาวะ และ กุสลธัมได้อีกอุ. อตฺตา หิกิรทุทฺทโมได้ยินว่าจิตแล(ใจแล) เป็นสภาพรักษาได้ยาก.แปลว่า หัวใจ อุ.ตถตฺตมีหัวใจเป็นอย่างนั้นมีพระทัยเป็นอย่างนั้น. แปลว่าปรมัตตะ หรือปรมาตมันตามที่ชาวอินเดียโบราณถือว่าเป็นสิ่งไม่ตาย รูปฯ๖๓๖ ลง มนฺ ปัจ. ลบ น.แปลง ม เป็น ต สูตรที่ ๖๕๖ ลง ต ตฺรณฺ ปัจ.ที่ลง ตฺรณฺปัจ.ลบที่สุดธาตุ แล้วลบณฺสฺอาตฺมนฺอาตฺมา.