Dictionary: English,Thai,Pali

make : (VT) ; ทัน ; Related:

in due course : (IDM) ; ทันเวลา ; Related:

in due time : (IDM) ; ทันเวลา ; Related:

in good time : (IDM) ; ทันเวลา ; Related:

in the course of time : (IDM) ; ทันเวลา ; Related:

ทัน : (V) ; overtake ; Related: ; Syn:ตามทัน, ตามถึง ; Def:ตามไปถึง ; Samp:นักกีฬาไทยทำคะแนนทันคู่ต่อสู้

ทัน : (ADV) ; in time ; Related: ; Def:เป็นไปตามเวลาที่กำหนด, เป็นไปพอดีกับเวลาที่กำหนด ; Samp:สุชาติมาที่ทำงานทันเวลา

ทัน : (V) ; catch up with ; Related: ; Syn:เท่า, เทียมถึง, เท่าเทียม ; Samp:นักข่าวต้องหาข่าวให้ทันต่อเหตุการณ์

เท่าทัน : (ADV) ; penetratively ; Syn:ทัน

ทันการ : (ADV) ; in time ; Related: ; Syn:ทันเวลา ; Def:ไปตามกาลที่กำหนด หรือพอกับกาลที่กำหนด ; Samp:เราต้องเฉลียวฉลาด ปรับปรุงตัว ปรับปรุงงานให้ทันการ ทันเวลา

ทันการณ์ : (V) ; be in time ; Syn:ทันเวลา, ทันเหตุการณ์ ; Def:พอดีกับเหตุที่เกิดขึ้น ; Samp:ประเทศไทยจะต้องแก้ไขปัญหาเศรษฐกิจให้ได้ทันการณ์มิฉะนั้นจะเกิดความหายนะได้

ทันท่วงที : (ADV) ; in time ; Related: ; Syn:ทันที, ทันทีทันควัน, ทันการ ; Ant:ชักช้า ; Def:ทันต่อเหตุการณ์พอดิบพอดี ; Samp:รัฐบาลแก้ไขสถานการณ์ที่วิกฤตได้ทันท่วงที โดยการปรับเงินเดือนให้พวกที่ประท้วง

ทัน ๒ : ว. เป็นไปตามเวลาที่กําหนด, เป็นไปพอดีกับเวลาที่กําหนด, เช่น ทันกาล ทันเวลา; ตามไปถึง เช่น เรียนทัน วิ่งทัน; เท่า, เทียมถึง, เช่น รู้ทันคน; เสมอด้วย เช่น อันว่าผู้จะทำนายฝนนแลจะทัน พระศรีสรรเพชญ์เสด็จภูมีบาลในสงสารภพนี้ก็บมี โสดแล. (ม. คำหลวง กุมาร).

ทัน ๑ : (ถิ่น-พายัพ, อีสาน) น. ต้นพุทรา. (ดู พุทรา).

ทันธ-, ทันธ์ : [ทันทะ-] (แบบ) ว. ช้า ๆ, เงื่อง, เกียจคร้าน; หนัก; เขลา เช่น ทันธปัญญา คือ ปัญญาเขลา. (ป.).

ทันท่วงที : ว. ทันต่อเหตุการณ์พอดิบพอดี.

ทันควัน : ว. ทันทีทันใด, ฉับพลัน.

กายคตาสติ : สติที่เป็นไปในกาย, สติอันพิจารณากายให้เห็นตามสภาพที่มีส่วนประกอบ ซึ่งล้วนเป็นของไม่สะอาด ไม่งาม น่ารังเกียจ ทำให้เกิดความรู้เท่าทัน ไม่หลงใหลมัวเมา

กายคติ : สติที่เป็นไปในกาย, สติอันพิจารณากายให้เห็นตามสภาพที่มีส่วนประกอบ ซึ่งล้วนเป็นของไม่สะอาด ไม่งาม น่ารังเกียจ ทำให้เกิดความรู้เท่าทัน ไม่หลงใหลมัวเมา

ตถาคต : พระนามอย่างหนึ่งของพระพุทธเจ้า เป็นคำที่พระพุทธเจ้าทรงเรียกหรือตรัสถึงพระองค์เอง แปลได้ความหมาย ๘ อย่าง คือ ๑.พระผู้เสด็จมาแล้วอย่างนั้น คือ เสด็จมาทรงบำเพ็ญพุทธจริยา เพื่อประโยชน์แก่ชาวโลก เป็นต้น เหมือนอย่างพระพุทธเจ้าพระองค์ก่อนๆ อย่างไรก็อย่างนั้น ๒.พระผู้เสด็จไปแล้วอย่างนั้น คือทรงทำลายอวิชชาสละปวงกิเลสเสด็จไปเหมือนอย่างพระพุทธเจ้าพระองค์ก่อนๆ อย่างไรก็อย่างนั้น ๓.พระผู้เสด็จมาถึงตถลักษณะ คือ ทรงมีพระญาณหยั่งรู้เข้าถึงลักษณะที่แท้จริงของสิ่งทั้งหลายหรือของธรรมทุกอย่าง๔.พระผู้ตรัสรู้ตถธรรมตามที่มันเป็น คือ ตรัสรู้อริยสัจ ๔ หรือปฏิจจสมุปบาทอันเป็นธรรมที่จริงแท้แน่นอน ๕.พระผู้ทรงเห็นอย่างนี้ คือ ทรงรู้เท่าทันสรรพอารมณ์ที่ปรากฏแก่หมู่สัตว์ทั้งเทพและมนุษย์ ซึ่งสัตวโลกตลอดถึงเทพถึงพรหมได้ประสบและพากันแสวงหา ทรงเข้าใจสภาพที่แท้จริง ๖.พระผู้ตรัสอย่างนั้น (หรือมีพระวาจาที่แท้จริง) คือ พระดำรัสทั้งปวงนับแต่ตรัสรู้จนเสด็จดับขันธปรินิพพาน ล้วนเป็นสิ่งแท้จริงถูกต้อง ไม่เป็นอย่างอื่น ๗.พระผู้ทำอย่างนั้น คือ ตรัสอย่างใดทำอย่างนั้น ทำอย่างใด ตรัสอย่างนั้น ๘.พระผู้เป็นเจ้า (อภิภู) คือ ทรงเป็นผู้ใหญ่ยิ่งเหนือกว่าสรรพสัตว์ตลอดถึงพระพรหมที่สูงสุด เป็นผู้เห็นถ่องแท้ ทรงอำนาจ เป็นราชาที่พระราชาทรงบูชา เป็นเทพแห่งเทพ เป็นอินทร์เหนือพระอินทร์ เป็นพรหมเหนือประดาพรหม ไม่มีใครจะอาจวัดหรือจะทดเทียมพระองค์ด้วยศีล สมาธิ ปัญญา วิมุตติ และวิมุตติญาณทัสสนะ

ปฏิภาณ : โต้ตอบได้ทันทีทันควัน, ปัญญาแก้การณ์เฉพาะหน้า, ความคิดทันการ

ปฏิภาณปฏิสัมภิทา : ความแตกฉานในปฏิภาณได้แก่ไหวพริบ คือ โต้ตอบปัญหาเฉพาะหน้าได้ทันท่วงที หรือแก้ไขเหตุการณ์ฉุกเฉินได้ฉับพลันทันการ (ข้อ ๔ ในปฏิสัมภิทา ๔)

จิตฺตานุปสฺสนา : (อิต.) การตามเห็นจิต, ความตามเห็นจิต (คือการใช้ปัญญาตรวจตราดู จิตของตนให้รู้เท่าทันอารมณ์ ไม่ยึดมั่น ถือมั่น).

สีทนฺตร : (ปุ.) สีทันดร ชื่อน่านน้ำที่ล้อมเขาพระสุเมรุ.

ทนฺตายุธ : (ปุ.) หมู ( มีฟันเป็นอาวุธ ). ส. ทนฺตายุธ.

ทนฺตาวรณ : (นปุ.) ที่เป็นที่กั้นซึ่งฟัน, ริม ฝีปาก. วิ. ทนฺเต อาวรตีติ ทนฺตาวรณํ. ทนฺตปุพฺโพ, วรฺ สํวรเณ, ยุ.

ทนฺตาวล : (ปุ.) ช้าง. ทนฺต อา บทหน้า วลฺ ธาตุในความเลี้ยง อ ปัจ. ส. ทนฺตาวล.

งาช้าง : ทนฺตา

ฝุกฝน : ทนฺโต, สุทนฺโต, สุคุตฺโต

ฟัน : ทนฺโต, ทฺวิโช, ลปนโช, ทสโน, รทโน, รโท

ริมฝีปาก : ทนฺตาวรณํ, โอฏฺโฐ, อธโร, ทสนจฺฉโท

การลัก, แย่งชิง : อจฺเฉทน [นป.]

ทุกวัน : ทิวเส ทิวเส, ทิเน ทิเน

เมา : มทนฺโต, มตฺโต, มุยฺหติ

วัน : ทิวา, ทิวโส, ทินํ, ทิวสํ, อหํ

สำนักพิมพ์ : มุทฺทงฺกนาลโย, มุทฺทนกมฺมาคารํ, มุทฺทนกมฺมาคาโร