at the break of dawn : (IDM) ; เช้ามืด ; Related:เช้าตรู่

at the crack of dawn : (IDM) ; เช้ามืด ; Related:เช้าตรู่

morning : (N) ; ตอนเช้า ; Related:เช้า, เวลาเช้า, รุ่งเช้า ; Syn:morn, forenoon

all hours of the day and night : (IDM) ; เช้ามากหรือดึกมาก

breakfast : (VI) ; ทานอาหารเช้า ; Related:กินอาหารเช้า ; Syn:eat

breakfast : (N) ; อาหารเช้า ; Related:อาหารมื้อเช้า ; Ant:dinner

morn : (N) ; เวลาเช้า (ทางวรรณคดี) ; Related:รุ่งอรุณ, รุ่งเช้า ; Syn:morning, a.m.

ทำวัตรเช้า : (V) ; pray in the morning ; Ant:ทำวัตรเย็น ; Def:ไหว้พระสวดมนต์ในตอนเช้า ; Samp:เช้าวันนั้นท่านไม่ลงทำวัตรเช้า ดังที่เคยปฏิบัติมาตลอด 45 พรรษา

ทำวัตรค่ำ : (V) ; pray in the evening ; Syn:ทำวัตรเย็น ; Ant:ทำวัตรเช้า ; Def:ไหว้พระสวดมนต์ในตอนเย็นหรือค่ำ ; Samp:ภิกษุสามเณรเข้าไปบูชาพระรัตนตรัย ทำวัตรค่ำแล้วสวดธรรมจักกัปปสูตร

ทำวัตร : (V) ; say prayers to Buddha ; Related:observe religious practice ; Syn:ทำวัตรพระ ; Def:กระทำกิจที่พึงกระทำตามหน้าที่หรือธรรมเนียม เช่น ไหว้พระ สวดมนต์เช้าค่ำของพุทธบริษัท ; Samp:เขาสวดมนตร์ ทำวัตรเป็นประจำทุกวัน

เช้า : (N) ; morning ; Related:forenoon ; Syn:เช้าตรู่, อรุณรุ่ง, รุ่งสว่าง, รุ่งเช้า, ยามเช้า, ตอนเช้า ; Ant:ค่ำ ; Samp:เช้าของทุกวันเด็กบ้านนี้จะตักบาตรก่อนไปโรงเรียน

เช้านี้ : (N) ; this morning ; Syn:เช้าวันนี้ ; Ant:เย็นนี้ ; Def:เวลาเช้าของวันนี้ ; Samp:จิตใจของเธอในเช้านี้เบิกบาน เพราะมีโอกาสได้สัมผัสกับลูกน้อยอย่างแท้จริง

เช้ามืด : (N) ; dawn ; Related:daybreak, sunrise ; Syn:เช้าตรู่, อรุณรุ่ง, ย่ำรุ่ง, รุ่งสว่าง, รุ่งสาง, รุ่งอรุณ ; Ant:ใกล้ค่ำ ; Samp:เราเริ่มทำงานแต่เช้ามืด

เช้าตรู่ : (N) ; dawn ; Related:daybreak, sunrise ; Syn:รุ่งอรุณ, อรุณรุ่ง, ย่ำรุ่ง, รุ่งสว่าง, รุ่งสาง ; Ant:ใกล้ค่ำ ; Def:เวลาสางๆ, เวลาที่แสงเงินแสงทองขึ้น ; Samp:เช้าตรู่ของทุกวันที่ตื่นนอนจะต้องได้ยินเสียงแม่บ่นไม่หยุด

ทำวัตรเช้า : ก. ไหว้พระสวดมนต์ในตอนเช้า.

ทำวัตร : ก. กระทํากิจที่พึงกระทําตามหน้าที่หรือธรรมเนียมเช่น ไหว้พระสวดมนต์เช้าคํ่าของพุทธบริษัท, ทําวัตรพระ ก็ว่า; ทําสามีจิกรรมตามธรรมเนียมของพระเณร.

วัตร, วัตร : [วัด, วัดตฺระ] น. กิจพึงกระทํา เช่น ทำวัตรเช้า ทำวัตรเย็น, หน้าที่ เช่น ข้อวัตรปฏิบัติ, ธรรมเนียม เช่น ศีลาจารวัตร; ความประพฤติ เช่น พระราชจริยวัตร, การปฏิบัติ เช่น ธุดงควัตรอุปัชฌายวัตร, การจำศีล. (ป. วตฺต; ส. วฺฤตฺต).

เช้า ๑ : น. เวลาระหว่างรุ่งสว่างกับสาย, เวลาตั้งแต่รุ่งสว่างถึงเที่ยง. ว. ที่อยู่ในช่วงเวลาตั้งแต่รุ่งสว่างถึงเที่ยง เช่น รอบเช้า ผลัดเช้า; เร็วกว่าเวลาที่กําหนดในระหว่างรุ่งสว่างกับสาย เช่น มาแต่เช้า; โดยปริยายหมายความว่า ก่อนเวลาที่กําหนด.

เช้า ๒ : (โบ) น. กระเช้า เช่น ครั้นเช้าก็หิ้วเช้า. (ม. คําหลวง มัทรี).

กาลิก : เนื่องด้วยกาล, ขึ้นกับกาล, ของอันจะกลืนกินให้ล่วงลำคอเข้าไปซึ่งพระวินัยบัญญัติให้ภิกษุรับเก็บไว้และฉันได้ภายในเวลาที่กำหนด จำแนกเป็น ๔ อย่าง คือ ๑.ยาวกาลิก รับประเคนไว้และฉันได้ชั่วเวลาเช้าถึงเที่ยงของวันนั้น เช่น ข้าว ปลา เนื้อ ผัก ผลไม้ ขนมต่างๆ ๒.ยามกาลิก รับประเคนไว้และฉันได้ชั่ววันหนึ่งกับคืนหนึ่ง คือก่อนอรุณของวันใหม่ ได้แก่ ปานะ คือ น้ำคั้นผลไม้ที่ทรงอนุญาต ๓.สัตตาหกาลิก รับประเคนไว้แล้วฉันได้ภายในเวลา ๗ วัน ได้แก่เภสัชทั้ง ๕ ๔.ยาวชีวิก รับประเคนแล้ว ฉันได้ตลอดไปไม่จำกัดเวลา ได้แก่ของที่ใช้ปรุงเป็นยา นอกจากกาลิก ๓ ข้อต้น (ความจริงยาวชีวิก ไม่เป็นกาลิก แต่นับเข้าด้วยโดยปริยาย เพราะเป็นของเกี่ยวเนื่องกัน)

จุนทกัมมารบุตร : นายจุนทะ บุตรช่างทอง เป็นชาวเมืองปาวา ผู้ถวายภัตตาหารครั้งสุดท้ายแก่พระพุทธเจ้าในเช้าวันปรินิพพาน

บอกวัตร : บอกข้อปฏิบัติในพระพุทธศาสนา เมื่อทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว ภิกษุรูปเดียวเป็นผู้บอก อาจใช้วิธีหมุนเวียนกันไปทีละรูป ข้อความที่บอกว่าเป็นภาษาบาลี กล่าวถึงปฏิบัติบูชา คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ คุณานิสงส์แห่งขันติธรรม คำเตือนให้ใส่ใจในธรรมในเมื่อได้มีโอกาสเกิดมาเป็นมนุษย์พบพระพุทธศาสนา ความไม่ประมาท เร่งเพียรพยายามในทางธรรมเพื่อน้อมไปสู่พระนิพพาน และพ้นจากทุคติ แล้วกล่าวถึงพุทธกิจประจำวัน ๕ ประการ ลำดับกาลใจพระพุทธประวัติ สิ่งแทนพระองค์ภายหลังพุทธปรินิพพาน ชื่อ วัน เดือน ปี และดาวนักษัตร ๒๗ จบลงด้วยคำเชื้อเชิญให้ตั้งอยู่ในพระพุทธโอวาท บำเพ็ญปฏิบัติบูชา เพื่อบรรลุสมบัติทั้งที่เป็นโลกิยะและโลกุตตระ; ธรรมเนียมนี้ บัดนี้ เลือนลางไปแล้ว

บุพพัณหสมัย : เวลาเบื้องต้นแห่งวัน, เวลาเช้า

ใบฎีกา : 1.หนังสือนิมนต์พระ ตัวอย่าง “ขออาราธนาพระคุณเจ้า (พร้อมด้วยพระสงฆ์ในวัดนี้อีก......รูป) เจริญพระพุทธมนต์ (หรือสวดมนต์ หรือแสดงพระธรรมเทศนา) ในงาน.....บ้าน เลขที่.......ตำบล.......อำเภอ.......ในวันที่......เดือน.......พ.ศ........เวลา......น.” (หากจะอาราธนาให้รับอาหารบิณฑบาตเช้าหรือเพลหรือมีการตักบาตรใช้ปิ่นโต ก็ให้ระบุไว้ด้วย) 2.ตำแหน่งพระฐานานุกรมรองจากสมุห์ลงมา

กิจฺจวตฺต : (นปุ.) ความประพฤติอัน...พึงทำ, ฯลฯ, ความประพฤติตามหน้าที่, เรียกกิจ ทางศาสนาที่จะพึงทำเป็นประจำ เช่น ทำ วัตรเช้า ทำวัตรเย็น เป็นต้นว่า กิจวัตร. กิจที่ทำเสมอ ๆ แม้มิใช่กิจทางศาสนาก็ เรียกกิจวัตรได้บ้าง ผู้เขียนมีความเห็นว่า ควรยกไว้เป็นศัพท์เฉพาะกิจทางศาสนา เหมาะกว่า.

ปภาต : (นปุ.) เช้า วิ. ปภาตฺยสฺมึ โลโกติ ปภาตํ. ปปุพฺโพ, ภา ทิตฺติยํ, โต.

สุชาตา : (อิต.) พระนางสุชาดา ชื่อพระชายาของพระอินทร์, นางสุชาดา ผู้ถวายข้าวมธุปายาสแด่พระมหาบุรุษในเช้าวันตรัสรู้. วิ. สุเขน ชาดา สุนฺทรา วา ชาติ ยสฺสา สา สุชาตา.

กตปาตราส : (วิ.) ผู้มีอาหารอันบุคคลพึงกิน ในเวลาเช้าอันทำแล้ว วิ. ปาโต อาสิตพฺ โพติ ปาตราโส. อ ปัจ. กัมมรูป กัมม สาธนะรฺ อาคม. กโต ปาตราโส เยน โส กตปาตราโส.

กรญฺช : ป. ไม้กะเช้า ; ไม้กุ่ม

บานเวลาเช้า : ปาตผุลฺลํ

ชา (น้ำ) : จาหา

ความเฉื่อยชา : อาลสฺสํ [นป.]

เฉี่อยชา : อลสชาติโก

บุชา : ปูชา, ปูชนํ, ปูเชติ