pilgrimage : (VI) ; จาริกแสวงบุญ ; Related:เดินทางแสวงบุญ, ธุดงค์

ธุดงค์ : (N) ; pilgrimage ; Related:travel, wayfaring, trip ; Def:องค์คุณเครื่องกำจัดกิเลส, ชื่อวัตรปฏิบัติอย่างเคร่งครัดของภิกษุ มี 13 อย่าง เช่น การอยู่ในป่า การอยู่โคนไม้

ธุดงควัตร : (N) ; ascetic practices ; Related:regular practices of a pilgrim, austerity practices ; Syn:ธุดงค์ ; Def:กิจอันภิกษุผู้ถือธุดงค์ควรทำ

พระธุดงค์ : (N) ; monk on pilgrimage ; Def:พระที่ปฏิบัติธรรมในป่าเพื่อกำจัดกิเลส ; Samp:วันหนึ่งมีพระธุดงค์ 2 รูป ผ่านมาบิณฑบาตที่หน้าบ้านเพื่อขอบิณฑบาตกลด ; Unit:รูป

ธุดงคสมาทาน : (N) ; pilgrimage keeping ; Related:observation of pilgrim ; Syn:การถือธุดงค์ ; Samp:หลวงพ่อทำธุดงคสมทานทุกปี

กลด : (N) ; long-handled umbrella ; Related:umbrella is used over a candidate for Buddhist priesthood while he proceeds to a temple ; Syn:ร่ม ; Def:เรียกร่มขนาดใหญ่มีด้ามยาวสำหรับพระธุดงค์โดยเฉพาะ, เรียกร่มขนาดใหญ่มีด้ามยาวสำหรับกั้นเมื่อเวลาแห่นาค ; Samp:มีพระธุดงค์นั่งปักกลดอยู่ในป่าตรงเชิงเขา ; Unit:คัน

ข้ามฟาก : (V) ; cross ; Syn:ข้ามฝั่ง ; Def:ผ่านจากฟากหนึ่งไปยังอีกฟากหนึ่ง ; Samp:หลวงพ่อออกธุดงค์บำเพ็ญเพียรภาวนาไปทั่วอีสาน ทั้งข้ามฟากไปเขมรและลาว เพื่อแลกเปลี่ยนวิชาความรู้กับยอดพระเกจิอาจารย์หลายรูป

จาริก : (V) ; make a pilgrimage ; Related:wander, travel ; Syn:แสวงบุญ ; Def:ท่องเที่ยวไป ; Samp:พระธุดงค์จาริกไปตามป่าเขาเพื่อแสวงหาความวิเวก

ท้องเลว : (ADJ) ; starving ; Related:hungry ; Syn:อดอยาก, โซ ; Samp:พระธุดงค์พบผีท้องเลวในถ้ำแห่งนั้น

บูชนียสถาน : (N) ; place worthy of being worshipped ; Syn:ปูชนียสถาน ; Def:สถานที่เนื่องด้วยศาสนา ซึ่งเป็นที่ควรแก่การเคารพบูชา ; Samp:พระวชิรญาณภิกขุเสด็จออกธุดงค์ยังบูชนียสถานต่างๆ ก็จะมีอิทธิปาฏิหาริย์เกิดขึ้นเสมอ ; Unit:แห่ง

ผจญ : (V) ; encounter ; Related:face, confront, fight against, attack ; Syn:ผจัญ, ประจญ, ประจัญ ; Def:ต่อสู้กับสิ่งที่เป็นอันตรายหรือยากลำบาก ; Samp:ครั้งหนึ่งในตอนเดินธุดงค์ตามป่าลึกหลวงพ่อได้เคยผจญกับเสือร้ายมาแล้ว

พนสณฑ์ : (N) ; forest edge ; Related:row of tree, forest skirt, edge/skirt of woods ; Syn:พนขัณฑ์, แนวป่า, ราวป่า, แนวไพร ; Samp:เมื่อออกธุดงค์ หลวงพ่อมักจะหาความวิเวกเพื่อฝึกจิตตามพนสณฑ์

อิทธิปาฎิหาริย์ : (N) ; miracle ; Related:supernatural power ; Def:การปาฎิหารย์โดยฤทธิ์อำนาจ ; Samp:ขณะที่พระวชิรญาณภิกขุเสด็จออกธุดงค์ยังปูชนียสถานต่างๆ ก็จะมีอิทธิปาฎิหาริย์เกิดขึ้นเสมอ

ธุดงคญ, ธุดงค์ : น. องค์คุณเครื่องกําจัดกิเลส, ชื่อวัตรปฏิบัติอย่างเคร่งครัดของภิกษุ มี ๑๓ อย่าง เช่น การอยู่ในป่า การอยู่โคนไม้. (ป. ธูตงฺค).

รุกขมูลิกธุดงค์ : [–มูลิกะ–] น. ธุดงค์อย่าง ๑ ใน ๑๓ อย่าง ที่ภิกษุจะต้อง สมาทานว่าจะอยู่โคนต้นไม้เป็นประจํา. (ป. รุกฺขมูลิกธูตงฺค).

กลด ๑ : [กฺลด] น. ร่มขนาดใหญ่ชนิดหนึ่ง ขอบร่มมีระบาย คันยาวกว่าก้านร่ม ใช้ถือกั้นเจ้านาย หรือพระภิกษุที่ ได้รับพระราชทานสมณศักดิ์, ราชาศัพท์ว่า พระกลด, เรียกร่มขนาดใหญ่มีด้าม สำหรับพระธุดงค์โดยเฉพาะ, เรียกดวงอาทิตย์หรือดวงจันทร์ที่มีแสงสีรุ้งเป็นวงกลมล้อมรอบว่า ดวงอาทิตย์ทรงกลด ดวงจันทร์ทรงกลด. (ข. กฺลส).

ธุดงควัตร : [ทุดงคะวัด] น. กิจอันภิกษุผู้ถือธุดงค์ควรทํา.

ธุดงคสมาทาน : [ทุดงคะสะมาทาน] น. การถือธุดงค์.

บงสุกูลิก : น. ผู้ใช้ผ้าบังสุกุลเป็นวัตร, เป็นชื่อธุดงค์ประการหนึ่งของ ภิกษุผู้ใช้ผ้าเฉพาะที่เก็บได้จากกองฝุ่นกองหยากเยื่อมาทําเป็นเครื่อง นุ่งห่ม คือ ไม่ใช้ผ้าที่ชาวบ้านถวาย. (ป. ปํสุกูลิก).

บังสุกูลิก : (แบบ) น. ผู้ใช้ผ้าบังสุกุลเป็นวัตร, เป็นชื่อธุดงค์ประการหนึ่งของภิกษุ ผู้ใช้ผ้าเฉพาะที่เก็บได้จากกองฝุ่นกองหยากเยื่อมาทําเครื่องนุ่งห่ม คือ ไม่ใช้ผ้าที่ชาวบ้านถวาย. (ป. ปํสุกูลิก).

รุกขมูล : น. โคนต้นไม้, เรียกพระที่ถือธุดงค์อยู่โคนไม้ว่า พระรุกขมูล.

ลักจั่น : [ลักกะจั่น] น. นํ้าเต้าหรือภาชนะดินรูปคล้ายนํ้าเต้า สําหรับบรรจุนํ้า ในเวลาเดินทางอย่างที่พระธุดงค์ใช้.

ธุดงค์ : องค์คุณเครื่องกำจัดกิเลส, ชื่อข้อปฏิบัติประเภทวัตร ที่ผู้สมัครใจจะพึงสมาทานประพฤติได้ เป็นอุบายขัดเกลากิเลส ส่งเสริมความมักน้อยสันโดษเป็นต้น มี ๑๓ ข้อคือ หมวดที่ ๑ จีวรปฏิสังยุต-เกี่ยวกับจีวร มี ๑.ปังสุกูลิกังคะ ถือใช้แต่ผ้าบังสุกุล ๒.เตจีวริกังคะ ใช้ผ้าเพียง ๓ ผืน; หมวดที่ ๒ ปิณฑปาตปฏิสังยุต-เกี่ยวกับบิณฑบาต มี ๓.ปิณฑปาติกังคะ เที่ยวบิณฑบาตเป็นประจำ ๔.สปทานจาริกังคะ บิณฑบาตตามลำดับบ้าน ๕.เอกาสนิกังคะ ฉันมื้อเดียว ๖.ปัตตปิณฑิกังคะ ฉันเฉพาะในบาตร ๗.ขลุปัจฉาภัตติกังคะ ลงมือฉันแล้วไม่ยอมรับเพิ่ม; หมวดที่ ๓ เสนาสนปฏิสังยุต -เกี่ยวกับเสนาสนะมี ๘.อารัญญิกังคะ ถืออยู่ป่า ๙.รุกขมูลิกังคะ อยู่โคนไม้ ๑๐.อัพโภกาสิกังคะ อยู่กลางแจ้ง ๑๑.โสสานิกังคะ อยู่ป่าช้า ๑๒.ยถาสันถติกังคะ อยู่ในที่แล้วแต่เขาจัดให้; หมวดที่ ๔ วิริยปฏิสังยุต-เกี่ยวกับความเพียร มี ๑๓.เนสัชชิกังคะ ถือนั่งอย่างเดียวไม่นอน (นี้แปลเอาความสั้นๆ ความหมายละเอียด พึงดูตามลำดับอักษรของคำนั้นๆ) ธุระ “สิ่งที่จะต้องแบกไป”, หน้าที่, ภารกิจ, การงาน, เรื่องที่จะต้องรับผิดชอบ, กิจในพระศาสนา แสดงไว้ในอรรถกถา ๒ อย่างคือ คันถธุระ และวิปัสสนาธุระ

อรัญญิกธุดงค์ : องค์คุณเครื่องขจัดกิเลสของผู้ถืออยู่ในป่าเป็นวัตร ได้แก่ ธุดงค์ข้อ อารัญญิกังคะ

ปิณฑปาติกธุดงค์ : องค์คุณเครื่องขจัดกิเลสแห่งภิกษุเป็นต้น ผู้ถือการเที่ยวบิณฑบาตเป็นวัตร หมายถึง ปิณฑปาติกังคะ นั่นเอง

ปิณฑปาติกังคะ : องค์แห่งผู้ถือเที่ยวบิณฑบาตเป็นวัตร คือ ไม่รับนิมนต์หรือลาภพิเศษอย่างอื่นใด ฉันเฉพาะอาหารที่บิณฑบาตมาได้ (ข้อ ๓ ใน ธุดงค์ ๑๓)

ขลุปัจฉาภัตติกังคะ : องค์แห่งผู้ถือ ห้ามภัตที่เขานำมาถวายภายหลัง คือ เมื่อลงมือฉันแล้วมีผู้นำอาหารมาถวายอีก ก็ไม่รับ (ธุดงค์ข้อ ๗)

ธุตงฺค ธูตงฺค : (นปุ.) องค์อันเป็นเครื่องกำจัด ซึ่งธรรมอันเป็นอกุศล, องค์เป็นเครื่องกำ จัดกิเลส, ธุดงค์ ชื่อวัตรปฏิบัติพิเศษของ ภิกษุมี ๑๓ ข้อ.

ธุตงฺค : นป. ธุดงค์, องคคุณเครื่องกำจัดกิเลส, การปฏิบัติของนักพรต

ธุตธร : ค. ผู้ถือธุดงค์, ผู้ปฏิบัติธุดงค์

ธุตวต : นป. การปฏิญาณตนเพื่อปฏิบัติธุดงค์

ธุตวาท, - ที : ป. ผู้กล่าวสอนเรื่องธุดงค์, ผู้ส่งเสริมการปฏิบัติธุดงค์

ปตฺตปิณฺฑิกงฺค : (นปุ.) องค์แห่งภิกษุผู้มีการถือเอาอาหารในบาตรเป็นวัตร, องค์แห่งภิกษุผู้ถือการฉันอาหารในบาตรเป็นวัตร, องค์แห่งภิกษุผู้ถือการฉันเฉพาะในบาตร เป็นวัตร, ปัตตปิณฑิกังคะ ชื่อธุดงค์อย่างที่ ๖ ในธุดงค์ ๑๓.

โสสานิกงฺค : (นปุ.) องค์แห่งภิกษุผู้มีอันอยู่ในป่าช้าเป็นวัตร, โสสานิกังคะ ชื่อธุรงค์อย่าง ๑ ใน ๑๓ อย่าง ผู้สมาทานธุดงค์นี้ต้องอยู่ในป่าช้า.

อารญฺญกงฺค : นป. การสมาทานธุดงค์ คือการอยู่ป่าเป็นวัตร, องค์ของภิกษุผู้ถือการอยู่ป่าเป็นวัตร