earth : (N) ; พื้นดิน ; Related:ธรณี, ดิน, ปฐพี, ที่ดิน ; Syn:dirt, land, soil

ปฐพี : (N) ; earth ; Related:land, soil ; Syn:พสุธา, แผ่นดิน, ที่ดิน, พื้นดิน, ธรณี, ปถพี ; Samp:บนพื้นปฐพีไม่มีใครเสมอเขา

พื้นปฐพี : (N) ; land ; Related:ground ; Syn:พื้นดิน, พื้นพิภพ ; Def:ส่วนที่เป็นพื้นดินหรือผิวดิน ; Samp:พื้นปฐพีแห่งนี้เป็นของพวกเราทุกคน จงรักษาไว้ยิ่งชีวิต

ดิน 1 : (N) ; earth ; Related:land, ground ; Syn:พื้นดิน, แผ่นดิน, ที่ดิน, ธรณี, ปฐพี ; Samp:แต่เดิมบริเวณสนามเด็กเล่นเป็นเพียงผืนดินรกร้างมีต้นไม้ใบหญ้าขึ้นสูงจนเกือบท่วมหัว

ปัถพี : (N) ; land ; Related:earth ; Syn:ปถพี, แผ่นดิน, ปถวี, ปฐพี ; Samp:อณูของกลุ่มแสงทอดสกาวจากเบื้องบนลงสู่ปัถพีโลกดูสดใสขึ้นทีละน้อย

แผ่นดิน : (N) ; land ; Related:ground, earth, terra firma ; Syn:ผืนแผ่นดิน, พสุธา, พื้นพิภพ, ปฐพี ; Def:พื้นดินของโลก ; Samp:ประเทศที่เป็นเกาะจะมีพื้นที่ที่เป็นแผ่นดินอยู่น้อยมาก ; Unit:แห่ง, ที่

พสุธา : (N) ; earth ; Related:soil, ground, land ; Syn:แผ่นดิน, ผืนแผ่นดิน, ปฐพี, พื้นดิน, ธรณี, พื้นพสุธา ; Def:ผู้ทรงไว้ซึ่งทรัพย์ คือ แผ่นดิน ; Samp:กระบวนคชพยุหสงครามมีเสียงเท้าพลและเท้าช้างสะเทื้อนดังพสุธาจะทรุด ; Unit:ผืน

พิภพ : (N) ; world ; Related:globe ; Syn:โลก, พื้นพิภพ, ปฐพี ; Samp:้ชื่อเสียงความเก่งกาจในการรบของเขาก้องไปทั่วพิภพ

บำเพ็ญพรต : (V) ; practise Buddhist teaching ; Def:ประพฤติตามข้อกำหนดทางศาสนาเพื่อข่มกายใจ ; Samp:ขณะที่นั่งบำเพ็ญพรตอยู่ เขาก็แลเห็นแสงส่องสว่างวาบไปทั่วพื้นปฐพี

ธรณี : (N) ; earth ; Related:ground, soil, land ; Syn:พสุธา, พื้นดิน, ที่ดิน, ปฐวี, ธาตรี, แผ่นดิน

ปฐพี : [ปะถะ-, ปัดถะ-] น. แผ่นดิน. (ป. ป?วี).

ปฐวี : [ปะถะวี] (แบบ) น. แผ่นดิน. (ป.).

นีรนาท : (กลอน) ก. กึกก้อง เช่น ปฐพีนีรนาทหวาดไหว. (คําพากย์), เนียรนาท ก็ใช้.

กสิกรรม : น. การทําไร่ไถนา. [กะสิน] น. สมถกรรมฐานหมวดหนึ่งว่าด้วยอารมณ์ที่กําหนดธาตุ ๔ คือ ปฐวี (ดิน) อาโป (น้า) เตโช (ไฟ) วาโย (ลม), ว่าด้วยวรรณะ (สี) ๔ คือ นีล (สีเขียว) ปีต (สีเหลือง) โลหิต (สีแดง) โอทาต (สีขาว), ว่าด้วยอากาศ (ที่ว่าง) และ อาโลก (แสงสว่าง) รวมเป็น ๑๐ อย่าง. (ป.). [กะ-] น. เกณฑ์สําหรับลบพุทธศักราชเป็นจุลศักราช ตรงกับเลข ๑๑๘๑. [กะหาปะนะ] (แบบ) น. เงินตรามีพิกัดเท่ากับ ๒๐ มาสก หรือ ๑ ตําลึง คือ ๔ บาท. (ป.). [กะเลวะราก] (กลอน) น. ซากศพ, บางทีใช้เข้าคู่กันเป็น กเฬวรากซากศพ, เขียนเป็น กเฬวราก์ ก็มี เช่น เผากเฬวราก์ผู้อนาถ. (มาลัยคําหลวง). น. กลุ่มแห่งต้นไม้ที่เกิดจากเหง้าเดียวกัน เช่น กอหญ้า กอแขม กอไผ่, ต้นไม้ที่ขึ้นเป็นกลุ่ม เช่น กอข้าว, ใช้เข้าคู่กับคํา เหล่า ว่า เหล่ากอ หมายความว่า เชื้อสาย. (ถิ่น-ปักษ์ใต้) น. ต้นก่อ. (ดู ก่อ๒). ดู หนอนกอ ที่ หนอน๑. ก. ทําให้เกิดขึ้น มีขึ้น หรือเป็นรูปขึ้น เช่น ก่อไฟ ก่อสงคราม ก่อตึก.

กสิณ : [กะสิน] น. สมถกรรมฐานหมวดหนึ่งว่าด้วยอารมณ์ที่กําหนดธาตุ ๔ คือ ปฐวี (ดิน) อาโป (น้า) เตโช (ไฟ) วาโย (ลม), ว่าด้วยวรรณะ (สี) ๔ คือ นีล (สีเขียว) ปีต (สีเหลือง) โลหิต (สีแดง) โอทาต (สีขาว), ว่าด้วยอากาศ (ที่ว่าง) และ อาโลก (แสงสว่าง) รวมเป็น ๑๐ อย่าง. (ป.).

อากาศ, อากาศ : [อากาด, อากาดสะ] น. แก๊สผสมที่ประกอบด้วยไนโตรเจนและ ออกซิเจนเป็นส่วนใหญ่ ใช้หายใจหรือช่วยในการเผาไหม้เป็นต้น; (ปรัชญา) ที่ที่ว่างเปล่าซึ่งมีอยู่เป็นเอกเทศจากสสาร, เป็นธาตุอย่าง ๑ ใน ๖ คือ ปฐวีธาตุ (ธาตุดิน) อาโปธาตุ (ธาตุนํ้า) เตโชธาตุ (ธาตุไฟ) วาโยธาตุ (ธาตุลม) อากาศธาตุ (ที่ว่างเปล่า) และวิญญาณธาตุ (ธาตุรู้); ท้องฟ้า เช่น นกบินไปในอากาศ; บางทีใช้หมายถึงสภาพดินฟ้าอากาศ โดยทั่ว ๆ ไป เช่น เช้านี้อากาศดีจัง. (ส.; ป. อากาส).

อาโปธาตุ : น. ของเหลวที่เอิบอาบซาบซึมไปได้ นับเป็นธาตุ ๑ ใน ธาตุทั้ง ๔ คือ ๑. ปฐวีธาตุ = ธาตุดิน ๒. อาโปธาตุ = ธาตุนํ้า ๓. เตโชธาตุ = ธาตุไฟ ๔. วาโยธาตุ = ธาตุลม. (ป., ส.).

ปฐพี : แผ่นดิน

ปฐพีมณฑล : แผ่นดิน, ผืนแผ่นดิน

อชาตปฐพี : ปฐพีไม่แท้ คือดินที่เป็นหินเป็นกรวด เป็นกระเบื้อง เป็นแร่ เป็นทรายล้วน หรือมีดินร่วนดินเหนียวน้อย เป็นของอื่นมากก็ดี ดินที่ไฟเผาแล้วก็ดี กองดินร่วน หรือกองดินเหนียว ที่ฝนตกรดหย่อนกว่า ๔ เดือนก็ดี

ชาตปฐพี : ดินเกิดเอง, ปฐพีแท้ คือมีดินร่วนล้วน มีดินเหนียวล้วน หรือมีของอื่น เช่นหินกรวด กระเบื้อง แร่ และทรายน้อย มีดินร่วน ดินเหนียวมากดินนี้ประสงค์เอาที่ยังไม่ได้เผาไฟกองดินร่วนก็ดี กองดินเหนียวก็ดี มีฝนตกรดเกิน ๔ เดือนมาแล้วนับเข้าในปฐพีแท้

ปฐวีธาตุ : ธาตุดิน คือธาตุที่มีลักษณะแข้นแข็ง ในร่างกายที่ใช้เป็นอารมณ์กรรมฐาน ได้แก่ ผม ขน เล็บ ฟัน หนัง เนื้อ เอ็น กระดูก เยื่อในกระดูก ม้าม หัวใจ ตับ พังผืด ไต ปอด ไส้ใหญ่ ไส้น้อย อาหารใหม่ อาหารเก่า; อย่างนี้เป็นการกล่าวถึงปฐวีธาตุในลักษณะที่คนสามัญทุกคนจะเข้าใจได้ และที่จะให้สำเร็จประโยชน์ในการเจริญกรรมฐาน แต่ในทางพระอภิธรรม ปฐวีธาตุเป็นสภาวะพื้นฐานที่มีอยู่ในรูปธรรมทุกอย่าง แม้แต่ในน้ำและในลมที่เรียกกันสามัญ ซึ่งรู้สึกถูกต้องได้ด้วยกายสัมผัส

ปฐวี : อิต. แผ่นดิน, ปฐวีธาตุ

ปฐวีกมฺปน : นป. ดู ปฐวีกมฺป

ปฐวีกสิณ : นป. ปฐวีกสิณ, ดินสำหรับเพ่งเพื่อจูงจิตให้เป็นสมาธิ

ปฐวีจลน : นป. ดู ปฐวีกมฺป

ปฐวีจาล : ป. ดู ปฐวีกมฺป

ปฐพี, แผ่นดิน : ปฐวี

แผ่นดิน : ปฐวี, วสุธา, ภูมิ [ปุ.]