ภิกขุ : (N) ; Buddhist monk ; Syn:ภิกษุ ; Ant:ภิกขุนี, ภิกษุณี ; Def:ชายที่บวชเป็นพระในพระพุทธศาสนา ; Samp:ศาลฎีกาตัดสินว่าผิดภิกขุรูปนั้นจะต้องสละสมณเพศ ; Unit:รูป

ภิกษุสงฆ์ : (N) ; Buddhist monk ; Related:monk ; Syn:ภิกขุ, พระสงฆ์, ภิกษุ, พระภิกษุ ; Ant:ภิกขุนี ; Def:พระผู้ชายในพระพุทธศาสนา ; Samp:เขาพบว่าชีวิตแห่งการครองตนเป็นภิกษุสงฆ์นั้นได้รับความสงบอย่างยิ่ง ; Unit:รูป

ภิกขุนี : (N) ; female Buddhist monk ; Related:Buddhist nun ; Syn:ภิกษุณี ; Ant:ภิกขุ, ภิกษุ ; Def:หญิงที่บวชเป็นพระในพระพุทธศาสนา ; Unit:รูป

บูชนียสถาน : (N) ; place worthy of being worshipped ; Syn:ปูชนียสถาน ; Def:สถานที่เนื่องด้วยศาสนา ซึ่งเป็นที่ควรแก่การเคารพบูชา ; Samp:พระวชิรญาณภิกขุเสด็จออกธุดงค์ยังบูชนียสถานต่างๆ ก็จะมีอิทธิปาฏิหาริย์เกิดขึ้นเสมอ ; Unit:แห่ง

ลาผนวช : (V) ; live brotherhood ; Related:be divested of the robes of the Buddhist priesthood ; Syn:ลาบวช ; Def:บอกกล่าวขอลาไปบวช ; Samp:เมื่อสิ้นรัชกาลที่ 3 สมเด็จพระวชิรญาณภิกขุทรงลาผนวชและเสด็จขึ้นครองราชย์เป็นพระมหากษัตริย์รัชกาลที่ 4

อิทธิปาฎิหาริย์ : (N) ; miracle ; Related:supernatural power ; Def:การปาฎิหารย์โดยฤทธิ์อำนาจ ; Samp:ขณะที่พระวชิรญาณภิกขุเสด็จออกธุดงค์ยังปูชนียสถานต่างๆ ก็จะมีอิทธิปาฎิหาริย์เกิดขึ้นเสมอ

ภิกขุ : น. ภิกษุ. (ป.; ส. ภิกฺษุ).

บิกู, บีกู : น. ภิกขุ เช่น พราหมณ์ชีบีกูน้อยใหญ่. (อิเหนา). (ช.).

จาตุรงคสันนิบาต : น. การประชุมพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ คือ ๑. วันนั้น ดวงจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (ดวงจันทร์เดินมาถึงดาวฤกษ์ชื่อมฆา) ๒. พระสงฆ์ ๑,๒๕๐ รูป ประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ๓. พระสงฆ์ที่มาประชุมวันนั้นล้วน ได้รับเอหิภิกขุอุปสัมปทา ๔. พระสงฆ์เหล่านั้นเป็นพระอรหันต์ทั้งสิ้น, นับเป็นวันสําคัญวันหนึ่งในพระพุทธศาสนา, คําสามัญว่า มาฆบูชา. (ป., ส.).

มาฆบูชา : น. การทําบุญพิเศษทางพระพุทธศาสนาในวันเพ็ญ เดือน ๓ เพื่อระลึกถึงเหตุการณ์สําคัญซึ่งประกอบด้วยองค์ ๔ ประการ คือ ๑. วันเพ็ญดวงจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (ดวงจันทร์ เดินมาถึงดาวฤกษ์ชื่อ มฆะ) ๒. พระสงฆ์ ๑,๒๕๐ รูปประชุมกัน โดยมิได้นัดหมาย ๓. พระสงฆ์ที่มาประชุมนั้นล้วนได้รับ เอหิภิกขุอุปสัมปทา ๔. ท่านเหล่านั้นเป็นพระอรหันต์ทั้งสิ้น, (วันจาตุรงคสันนิบาต ก็เรียก. ป. มาฆปูชา).

วันมาฆบูชา : น. วันเพ็ญเดือน ๓ เป็นวันทำบุญพิเศษทาง พระพุทธศาสนาเพื่อระลึกถึงความสำคัญ ๔ ประการ คือ ๑. วันเพ็ญดวงจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (ดวงจันทร์เดินมาถึง ดาวฤกษ์ชื่อ มฆะ ส่วนในปีที่มีอธิกมาสจะตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔) ๒. พระสงฆ์ ๑,๒๕๐ รูปมาประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ๓. พระสงฆ์ที่มาประชุมกันในวันนั้นล้วนเป็นผู้ที่พระพุทธเจ้า ทรงบวชให้ด้วยพระองค์เอง ซึ่งเรียกการบวชแบบนี้ว่า เอหิภิกขุอุปสัมปทา๔. พระสงฆ์เหล่านั้นล้วนเป็นพระอรหันต์ ทั้งสิ้น, วันจาตุรงคสันนิบาต ก็เรียก.

ภักขะ : น. เหยื่อ, อาหาร. (ป. ภกฺข; ส. ภกฺษ).

ภักษ–, ภักษ์ : [พักสะ–, พัก] น. เหยื่อ, อาหาร. ก. กิน. (ส. ภกฺษ; ป. ภกฺข).

ภิกษุ : น. ชายที่บวชเป็นพระในพระพุทธศาสนา. (ส.; ป. ภิกฺขุ).

ภิกขุวิภังค์ : คัมภีร์จำแนกความแห่งสิกขาบทในภิกขุปาฏิโมกข์ อยู่ในพระวินัยปิฎก มักเรียกว่า มหาวิภังค์

ภิกขุนีปาฏิโมกข์ : ประมวลสิกขาบทที่พระพุทธเจ้าทรงบัญญัติไว้สำหรับภิกษุณี มี ๓๑๑ ข้อ

ภิกขุนูปัสสยะ : สำนักนางภิกษุณี, เขตที่อยู่อาศัยของภิกษุณีซึ่งเป็นส่วนหนึ่งอยู่ในวัด

ภิกขุปาฏิโมกข์ : ประมวลสิกขาบทที่พระพุทธเจ้าทรงบัญญัติไว้สำหรับภิกษุ มี ๒๒๗ ข้อ

เอหิภิกขุ : เป็นคำเรียกภิกษุที่ได้รับอุปสมบทจากพระพุทธเจ้าโดยตรงด้วยวิธีบวชที่เรียกว่า เอหิภิกขุอุปสัมปทา; พระอัญญาโกณฑัญญะ เป็นเอหิภิกขุองค์แรก

ทุพฺภิกขุ : (วิ.) มีภิกษาอัน...ได้โดยยาก.

นวกมฺมิกภิกขุ : (ปุ.) ภิกษุผู้ควบคุมการก่อสร้าง, ภิกษุผู้ควบคุมงานก่อสร้าง, ภิกษุผู้ทำการก่อสร้าง.

เอหิภิกฺขุอุปสมฺปทา : (อิต.) การอุปสมบท ด้วยพระดำรัสว่าจงเป็นภิกษุมาเถิด, เอหิ ภิกขุ อุปสัมปทา คำเรียกอุปสมบท อย่าง ที่ ๑ ใน ๓ อย่าง เป็นวิธีที่พระพุทธเจ้า ทรงเอง.

จาตุรงฺคสนฺนิปาต : (ปุ.) การประชุมพร้อมด้วย องค์สี่, การประชุมประกอบด้วยองค์สี่, การประชุมมีองค์สี่. จาตุรงคสันนิบาตเป็น ชื่อของการประชุมในวันมาฆบูชาเมื่อพระ พุทธเจ้าตรัวรู้แล้วได้ ๙ เดือน องค์สี่คือ. – ภิกษุที่มาประชุม ๑๒๕๐ องค์ ล้วน เป็นพระอรหันต์ ภิกษุสงฆ์ทั้งหมดนั้นเป็นเอหิภิกขุ – อุปสัมปทา ภิกษุสงฆ์เหล่านั้นมากันเองโดยมิได้ นัดหมาย และ วันนั้นเป็นวันเพ็ญเดือนมาฆะ

เอหิภิกฺขุ : (ปุ.) เอหิภิกขุ คำเรียกภิกษุผู้ได้รับ อุปสมบทจากพระพุทธเจ้าโดยพระดำรัส ว่า จงเป็นภิกษุมาเถิด ถ้าผู้อุปสมบทยังไม่ บรรลุพระอรหัต จะตรัสเพิ่มอีกว่า จงทำที่ สุดทุกข์โดยชอบเถิด.

พระ : ภิกฺขุ, สมโณ

พระภิกษุ : ภิกฺขุ, สมโณ