มาดา : (N) ; mother ; Syn:แม่, มารดา, คุณแม่, มาตุรงค์, มารดร, มาตา, มาตุ, มาตุเรศ, ชนนี ; Ant:บิดา ; Def:หญิงผู้ให้กำเนิดหรือเลี้ยงดูลูก ; Samp:เด็กไทยควรมีความซื่อสัตย์ กตัญญู มีสัมมาคารวะ เชื่อฟังคำสั่งสอนของบิดามาดา ครูอาจารย์ ; Unit:คน

มาดา : (N) ; mother ; Syn:แม่, มารดา, คุณแม่, มาตุรงค์, มารดร, มาตา, มาตุ, มาตุเรศ, ชนนี ; Ant:บิดา ; Def:หญิงผู้ให้กำเนิดหรือเลี้ยงดูลูก ; Samp:เด็กไทยควรมีความซื่อสัตย์ กตัญญู มีสัมมาคารวะ เชื่อฟังคำสั่งสอนของบิดามาดา ครูอาจารย์ ; Unit:คน

มาตุ : (N) ; mother ; Syn:แม่, มารดา, คุณแม่, มาตุรงค์, มารดร, มาตา, มาตุ, มาตุเรศ, ชนนี ; Ant:ปิตุ ; Def:หญิงผู้ให้กำเนิดหรือเลี้ยงดูลูก ; Unit:คน

มาตุ : (N) ; mother ; Syn:แม่, มารดา, คุณแม่, มาตุรงค์, มารดร, มาตา, มาตุ, มาตุเรศ, ชนนี ; Ant:ปิตุ ; Def:หญิงผู้ให้กำเนิดหรือเลี้ยงดูลูก ; Unit:คน

มารดา : (N) ; mother ; Syn:แม่, คุณแม่, มาตุรงค์, มาตุเรศ, มารดร, มาดา, มาตา, ชนนี, มาตุ ; Ant:บิดา ; Samp:เด็กมักชอบไปปรึกษาปัญหากับเพื่อนมากกว่าปรึกษาบิดามารดาหรือครูอาจารย์ ; Unit:คน, ท่าน

มารดา : (N) ; mother ; Syn:แม่, คุณแม่, มาตุรงค์, มาตุเรศ, มารดร, มาดา, มาตา, ชนนี, มาตุ ; Ant:บิดา ; Samp:เด็กมักชอบไปปรึกษาปัญหากับเพื่อนมากกว่าปรึกษาบิดามารดาหรือครูอาจารย์ ; Unit:คน, ท่าน

แม่ : (N) ; mother ; Related:mom, mum, mummy, ma, mater ; Syn:มาดา, มารดา, คุณแม่, มาตุรงค์, มารดร, มาตา, มาตุ, มาตุเรศ, ชนนี ; Ant:บิดา ; Def:หญิงผู้ให้กำเนิดหรือเลี้ยงดูลูก, คำที่ลูกเรียกหญิงผู้ให้กำเนิดหรือเลี้ยงดูตน ; Samp:ความรักที่แม่มีให้ลูกเป็นรักที่ยิ่งใหญ่กว่ารักใดในโลก

มัตสรรย์ : (N) ; stinginess ; Related:niggardliness, miserliness ; Syn:ความตระหนี่, มาตสรรย์

มัตสรรย์ : (N) ; envy ; Related:jealousy ; Syn:ความริษยา, ความอิจฉา, มาตสรรย์

มัตสรรย์ : (N) ; envy ; Related:jealousy ; Syn:ความริษยา, ความอิจฉา, มาตสรรย์

มัตสรรย์ : (N) ; stinginess ; Related:niggardliness, miserliness ; Syn:ความตระหนี่, มาตสรรย์

มาตา : น. แม่. (ป.; ส. มาตฺฤ).

มาตามหัยกา, มาตามหัยยิกา : [-มะไหยะกา, -มะไหยิกา] (ราชา) น. ย่าทวด, ยายทวด. (ป. มาตา + มหยฺยิกา).

มาตามหา : [มาตามะหา] (ราชา) น. ยาย. (ป.).

มาตฤ : [-ตฺริ] น. มารดา, แม่. (ส. มาตฺฤ; ป. มาตา).

มาตามหัยกะ : [-มะไหยะกะ] (ราชา) น. ตาทวด, พ่อของยาย. (ป. มาตา + มหยฺยก).

มาตามหะ : [มาตามะหะ] (ราชา) น. ตา คือ พ่อของแม่. (ป., ส.).

มาดา : น. แม่. (ป. มาตา; ส. มาตฺฤ).

มารดร, มารดา : [มานดอน, มานดา] น. แม่. (ป. มาตา; ส. มาตฺฤ).

มาตสรรย์ : [มาดสัน] น. ความตระหนี่; ความริษยา; ใช้ว่า มัตสรรย์ ก็มี. (ส. มาตฺสรฺย; ป. มจฺฉริย).

มต-, มตะ : [มะตะ-] ก. ตายแล้ว. (ป.; ส. มฺฤต).

มาตาปิตุอุปัฏฐาน : การบำรุงมารดาบิดาให้มีความสุข (ข้อ ๓ ในสัปปุริสบัญญัติ ๓, ข้อ ๑๑ ในมงคล ๓๘)

สิคาลมาตา : พระมหาสาวิกาองค์หนึ่งเป็นธิดาเศรษฐีในพระนครราชคฤห์เจริญวัยแล้ว แต่งงาน มีบุตรคนหนึ่งชื่อ สิงคาลกุมาร วันหนึ่งได้ฟังธรรมีกถาของพระศาสดา มีความเลื่อมใส (คัมภีร์อปทานว่า ได้ฟังสิงคาลกสูตรที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงแก่บุตรของนาง ซึ่งว่าด้วยเรื่องอบายมุข มิตรแท้ มิตรเทียม ทิศ ๖ เป็น และได้บรรลุโสดาปัตติผล) ขอบวชเป็นภิกษุณีต่อมาได้ไปฟังธรรมเทศนาที่พระศาสดาทรงแสดง นางคอยตั้งตาดูพระพุทธสิริสมบัติด้วยศรัทธาอันแรงกล้าพระพุทธองค์ทรงทราบกับอัธยาศัยของนาง นางส่งใจไปตามกระแสพระธรรมเทศนาก็ได้บรรลุพระอรหัต ได้รับยกย่องว่า เป็นเอตทัคคะในทางศรัทธาธิมุต, สิคาลกมาตา หรือ สิงคาลมาตา ก็เรียก

สัปปุริสบัญญัติ : ข้อที่ท่านสัตบุรุษตั้งไว้, บัญญัติของคนดี มี ๓ คือ ๑.ทาน ปันสละของตนเพื่อประโยชน์แก่ผู้อื่น ๒.ปัพพัชชา ถือบวช เว้นจากการเบียดเบียนกัน ๓.มาตาปิตุอุปัฏฐาน บำรุงมารดาบิดาของตนให้เป็นสุข

มาตามหา มาคามหี : (อิต.) ยาย (แม่ของแม่) วิ. มาตุ มาตา มาตามหา มาตามหี วา. อามห ปัจ. อา อี อิต. ย่า (แม่ของพ่อ) วิ. ปิตุโน มาตา ปิตามหา ปิตามหี วา.

มาตาปิตุ : (ปุ.) มารดาและบิดา, แม่และพ่อ.

มาตามหา, มาตามหี : อิต. ยาย

นิมฺมาตาปีติก : ค. ผู้ไม่มีมารดาและบิดา, ลูกไม่มีแม่ไม่มีพ่อ, ลูกกำพร้า

มาตุ : (อิต.) แม่ วิ. ปุตฺตํ มาเนตีติ มาตา (รักลูก). มานฺ ปูชายํ, ราตุ. ปาตีติ วา มาตา (ดูดดื่ม ซาบซึ้งในลูก). ปา ปาเน, ตุ. แปลง ปา เป็น มา. ศัพท์ มาตุ นี้แปลว่า ยาย ก็ได้. มาตุมาตุ. อภิฯ.

แม่ : มาตา, อมฺม, สหชฺชา, ชนนี, ชนิกา, ชเนตฺตี, อมฺพ (อาลปนะ)