บันทึกการแปลงฟอนต์ Waree เป็น DejaVuSansThai รุ่นแรก

• ใช้หลักการ instruct โดยพยายามยึดตามแนวของ DejaVu เท่าที่พอแกะออก
• ยังขาดการทำ delta hint เพราะยังทำไม่เป็น ดังนั้นการออกแบบฟอนต์และการ instruct จึงพยายามปรับ เพื่อเลี่ยงการทำ delta hint ซึ่งต้องรอศึกษาต่อไป
  ทำ delta hint ได้แล้ว แต่เสียเวลาและสายตามากเกินไป จึงพยายามออกแบบโค๊ดให้ลดการทำ delta hint ให้มากที่สุด
  ล่าสุดเปลี่ยนแนวคิดการออกแบบเป็น กำหนดจุดให้น้อยที่สุดเพื่อให้ฟอนต์เพี้ยนน้อยที่สุด จึงจำเป็นต้องพึ่งการใช้ delta hint อย่างมาก
• ลดความสูงของฟอนต์ไทย ให้เท่ากับอังกฤษตัวเล็ก แล้วพยายามย่นความสูงของสระและพยัญชนะลงมา แต่กระนั้นก็ยังล้นระยะห่างระหว่างบรรทัดของ DejaVu อยู่ดี
• ค่า cvt ของ DejaVu Sans เต็ม 256 ค่าแล้ว แต่มีความจำเป็นต้องเพิ่มค่าของเราเข้าไป ทำให้ต้องอ้างค่าเป็น word แทน byte โค๊ดจึงอาจดูยากขึ้นเล็กน้อย
• เขียนสคริปต์ไพธอน เล็ก ๆ ชื่อ dfont.py เอาไว้คลี่และเรียงสแต็ก ใช้ได้ผลดีพอควร แต่สคริปต์ยังขาดการตรวจสอบความถูกต้องของ instructing code ซึ่งถ้าใช้ด้วยพารามิเตอร์ --all อาจทำให้ fontforge หยุดการทำงานได้ - รอปรับปรุงต่อไป
• ยังเหลือบั๊กอีกหลายจุด ตัว ค.ควาย จ.จาน ย.ยักษ์ ยังออกแบบไม่ดี ตัว ร.เรือ ธ.ธง ยัง instruct ได้ไม่ดี และยังไม่ได้ทำตัวหนา ตัวเอียง และตัวหนาเอียง แต่มีความจำเป็นต้องเว้นวรรคนาน จึงบันทึกไว้เพื่อให้จำได้

ความรู้ที่ได้

• การทำ TrueType Hinting Instruction ตัวอักษรจะเพี้ยนเสมอ ทั้งนี้เนื่องมาจากการบังคับให้ลงจุดในจอมอนิเตอร์ ดังนั้น การ instruct ก็คือการบอกว่าจะให้เพี้ยนยังไง จึงจะทำให้ดูคมชัด
• การเคลื่อนจุดด้วยวิธี indirect เช่นคำสั่ง MIRP (ซึ่งต้องอ้างค่าจาก cvt - Control Value Table) มีความแม่นยำแน่นอนกว่าการเคลื่อนค่าแบบ direct (เช่นคำสั่ง MDRP)
• คำสั่ง ip (Interpolate) จะทำให้ฟอนต์ดูฟุ้ง แต่ระยะที่ได้ แน่นอนกว่าการเคลื่อนจุดแบบ direct (เว้นเสียแต่ถ้าไม่มีการทดลงจุด คืออาร์กิวเมนต์ rnd ควรใช้ MDRP เสมอ ไม่งั้นบางทีอาจเพี้ยน)
• ถ้ามีความจำเป็นต้องใช้การ Interpolate อาจทำแค่แกนเดียว ส่วนอีกแกนนึงให้ใช้การเคลื่อนแบบ direct แทน
• พยายามยึดแนวแกนซ้ายขวาและความสูงเฉลี่ยของตัวอักษรไว้ ดังนั้นจึงควรบรรจุค่าความสูงและความกว้างของตัวอักษรในตาราง cvt เสมอ
• ควรออกแบบความกว้างของตัวอักษรให้ดูสม่ำเสมอ แล้วเขียนโค๊ดโดยดูจากตาราง cvt เป็นสำคัญ แต่จะมีข้อยกเว้นเป็นบางตัวอักษรที่มีหัวอักษรอยู่ตรงกลางฟอนต์ เช่น ค.ควาย หรือ ด.เด็ก อาจต้องยอมทิ้งค่าความกว้างจาก cvt โดยต้องไล่จุดไปตามแนวที่ผ่านหัวอักษรไปเรื่อย ๆ ไม่งั้นเวลาแสดงผลที่ขนาดปอยต์ต่าง ๆ หัวอักษรอาจเยื้องไปทางซ้ายบ้างขวาบ้าง บางครั้งอาจดูลีบติดไปทางแกนอักษรข้างใดข้างหนึ่งบ้าง - อาจแก้ได้ด้วย delta hint
• การทำ delta hint หรือ grid fitting โดยกำหนดให้เป็น version 1 จะได้ฟอนต์ที่ดูนุ่มนวลดีกว่า version 0
• ถ้าไม่ทดลงจุดด้วยอาร์กิวเมนต์ rnd ห้ามใช้คำสั่ง SHPIX ที่จุดนั้นเด็ดขาด จะมีปัญหาเลอะตอนพิมพ์ โดยเฉพาะในแนวแกน Y

ผลการทดลอง - บนลินุกซ์ ความละเอียดจอภาพ 85 dpi

• ดูดีที่ 12 และ 13 ปอยต์
• ตั้งแต่ 7 ปอยต์ลงไป อ่านไม่ได้
• ตั้งแต่ 18 ปอยต์ขึ้นไป ไม่มีปัญหาเรื่องการ hint
• แย่สุดที่ 14 ปอยต์ ที่เหลือนอกจากนี้ พอดูได้
• รุ่นล่าสุด (510519) ปรับด้วย delta shift hint พยายามทำให้ดูดีในทุก ๆ ppem แต่ปรับละเอียดที่ 14,15 และ 16 ppem
• ความกระชับของโค๊ด ขึ้นกับแนวคิดในการไล่เส้นทางเดินของฟอนต์
• ความสวยของฟอนต์ขึ้นกับความเพียรในการทำ delta hint

ดาวน์โหลดไฟล์ฟอนต์ ttf ล่าสุด (รุ่น 520401)

• DejaVuSansThai-ttf.tar.gz

ดาวน์โหลดไฟล์ซอร์ส

• DejaVuSansThai-src-510331.tar.gz
• ปรับปรุงช่องไฟ (ยังไม่ดี) ปรับปรุงเรื่องหัวเล็กน้อย (ดีขึ้น) และปรับหลัก instruction บางส่วน (ดีขึ้น)
  DejaVuSansThai-src-510408.tar.gz
• รุ่นสุดท้ายก่อนทำ delta hint DejaVuSansThai-src-510415.tar.gz
• เริ่มทำ delta hint (gridfit) ของตัว ค.ควาย ด.เด็ก และปรับปรุงตัว ร.เรือ DejaVuSansThai-src-510416.tar.gz
• ทำตัวหนาเพิ่ม DejaVuSansThai-src-510420.tar.gz
• ปรับวิธี hint ใหม่หมด เลียนแบบจาก Serif ซึ่งพยายามเลียนจาก Tahoma อีกที โดยปรับละเอียดที่ 16 ppem และปรับหัวให้ดูนุ่มขึ้น ที่ 14,15 และ 16 ppem
  DejaVuSansThai-src-510519.tar.gz
• ทำตัวหนาเสร็จ ปรับวิธี hint อีกเล็กน้อย โดยใช้หลัก hint เท่าที่จำเป็น
  รุ่นนี้คิดว่าสมบูรณ์พอจะเอาไปใช้งานได้แล้ว DejaVuSansThai-src-510523.tar.gz
• ทำรุ่นใหม่ โดยใช้ฟังก์ชั่น SHPIX บีบหัวให้ฟุ้งน้อยลง จึงทำให้ดูเหมือนกับคมขึ้น ตามไปช่วย hint ให้ภาษาลาวเล็กน้อย แต่ยังไม่เสร็จ DejaVuSansThai-src-510612.tar.gz
• hint ภาษาลาวเสร็จ ปรับแก้เรื่องเส้นขีดฆ่า ตามคำแนะนำของคุณเทพ (แต่ตัวหนายังไม่ได้แก้ คิดว่าจะแก้ใหญ่ในภายหลังครับ) DejaVuSansThai-src-510618.tar.gz
• เพิ่มตาราง open type (แก้ปัญหา OpenOffice-2.4 "สระอำ" เพี้ยน) และตรวจแก้ข้อมูลตาราง lookup gsub ขาดไป : DejaVuSansThai-src-510823.tar.gz
• เริ่มการใช้ตาราง GPOS ลดสระหลบทั้งหมด ย้าย ฐ และ ญ ไม่มีฐานขึ้นข้างบน ดัดแปลงลายเส้นเล็กน้อย hint แบบให้กลมกลึง (คมชัดน้อยลง) : DejaVuSansThai-src-520218.tar.gz
• hint ตัวหนา(เกือบ)เสร็จ (พักไปงานอื่นก่อน) รุ่นนี้พยายามทดลองเขียนโค๊ดไพธอนแบบนำมาใช้ใหม่ แต่เวลากระชั้นมาก โค๊ดข้างในจึงเลอะเทอะมาก (ตัวหนา) : DejaVuSansThai-src-520303.tar.gz
• เกลา hint ตัวธรรมดาใหม่ โค๊ดเป็นฟังก์ชั่นเพื่อให้การ hint ไปในแนวเดียวกันทุก ๆ อักขระ แก้ปัญหาหัวบางที่ 9-12 ppem ทำให้อ่านง่ายขึ้น ลบการฟุ้งมากไปหน่อยจนทำให้ฟอนต์ดูแห้ง พยายามทำให้ขนาดเส้นตั้งกับเส้นนอนไม่ต่างกันมากนัก ที่ 17-19 ppem ยังไม่ได้แยกวรรณยุกต์เป็น 2 ระดับ (โค๊ดที่เป็นฟังก์ชั่นยังเลอะเทอะอยู่) : DejaVuSansThai-src-520322.tar.gz
• ทำวรรณยุกต์ระดับสอง ปรับช่องไฟและความกว้างฟอนต์ขนาดเล็ก : DejaVuSansThai-src-520401.tar.gz

งานที่เหลือ และที่ตั้งใจจะทำ

• เกลาช่องไฟละเอียด
• ดูเส้นขาดฟอนต์ขาวพื้นหลังดำ
• ทำตัวหนาให้มาแนวเดียวกัน

ภาพตัวอย่างของรุ่นล่าสุด

ตัวหนา

ภาพจาก OpenOffice.org รุ่นล่าสุด

oo ตัวหนา

ภาพตัวอย่าง รุ่นแรก (จากจอภาพขนาด 85 dpi)